blaðið - 23.01.2006, Page 20

24 I MEWWING --

MÁNUDAGUR 23. JANÚAR 2006 blaöió
í skurðpunkti atburðanna
Hin þekkta bók George Orwell,
Down and Out in Paris and
London, er komin út á íslensku
í Lærdómsritaröð Bókmenntafé-
lagsins. f íslenskri þýðingu nefn-
ist verkið í reiðuleysi í París og
London og þýðandi er Uggi Jóns-
son. Orwell er eins og kunnugt
er höfundur meistaraverkanna
Animal Farm og 1984. í reiðuleysi
í París og London segir Orwell frá
dvöl sinni meðal undirmálsfólks í
stórborgunum tveimur.
Þegar Uggi er spurður hvað hafi
vakið áhuga hans á bókinni svarar
hann: „Það sem ég held að veki
áhuga fólks á bókum yfirleitt er ein-
hvers konar samsömunarþörf, hvort
sem hver og einn lesandi leitar að
einhverju sem kalla má áhugamál
eða hreinlega sjálfum sér í einhverri
mynd - sem er svo aftur á sína vísu
einn og sami hluturinn. Annars
konar bækur les fólk allajafna bara í
skólum eða af skyldu og það er ágætt,
þær kunna að vekja áhuga þess um
síðir og kveikja forvitni um aðrar
bækur um áþekk eða tengd efni sem
fólk fær áhuga á. í framhaldinu gerist
það svo jafnvel að fólk hættir smám
saman að geta greint þarna á milli.
Þegar ég las Down and Out in Paris
and London fyrir mörgum árum var
forvitni mín að ég held sjálfvakin
vegna umfjöllunarefnisins: Eymdin,
hvers kyns mannleg skipbrot, slark í
víðustu merkingu og svo aftur ævin-
týralegir karakterar sem úir og grúir
af í þessu hálfgerða anekdótusafni.
Manneskjur sem láta ekki bugast
heldur bregða jafnvel á leik og bjarga
sér einhvern veginn þrátt fyrir allt
vonleysið, jafnvel með vafasömum
ráðum. Mér þótti þetta áhugavert
þá og þykir enn; þær sögur sem
blæðir úr svo járnbragðið leikur um
tunguna um leið og bros er á vörum
gerast sjaldnast í hefðbundnum mið-
eða topplögum mannlífsins, þær ger-
ast í djúpunum. Ég held að þetta eigi
við um bókmenntirnar sem og lífið
sjálft."
Sterktöká málinu
Hver er styrkur þessarar bókar?
„Styrkurinn liggur ef til vill ekki
síst í því að Orwell segir allmargar
sögur sem þrátt fyrir ótrúlega vinlda
eru mjög trúverðugar og það er auð-
vitað stílgáfu hans að þakka. Það
liggur í augum uppi hve hugsunin
er öguð, tök hans sterk á málinu og
hversu næmt auga hann hefur haft
fyrir fólki, því hann dregur upp
einkar eftirminnilegar myndir af
flóknum og fjölbreytilegum mann-
gerðum. Hún er líka með eindæmum
skemmtileg enda þótt ekki sé allt
fallegt sem frá segir. Auk þess lýsir
Orwell á býsna sannfærandi hátt
þeim furðuheimum sem finna mátti
i kreppunni í þrælakistu Parísar
annars vegar og hins vegar því stór-
furðulega og merkilega skipulagða
farandkerfi heimilisleysingja sem
var starfrækt í og umhverfis London
á sama tíma. Þótt enn sé til aragrúi
heimilisleysingja jafnt í London sem
öðrum borgum efa ég að nú á tímum
sé þeim nokkurs staðar smalað jafn
skipulega úr einum næturstað á
annan, gangandi dagleið eftir dag-
leið, „hring eftir hring, eins og í
drepleiðinlegum eltingarleik", svo
vitnað sé til orða Orwells um þessa
reynslu."
Hvert er mat þitt á Orwell sem höf-
undi og hvað finnst þér einkenna
hann?
„Mér þykir hann góður. Raunar
mjög góður - ella hefði ég aldrei
kosið mér hann að svo nánum fé-
lagsskap sem höfundur af hans kal-
íberi verður manni óhjákvæmilega
þegar maður tekur sér fyrir hendur
að þýða bók eftir hann.
Þetta tekur tíma, bæði
sjálf þýðingarvinnan
og svo ýmiss lestur
tengdur efninu og
um höfundinn
sjálfan. Fyrir vikið
má segja að maður
kynnist honum all-
nokkuð. Ég hef nú
þegar sagt dálítið
um það sem mér
virðist einkenna
Orwell sem höf-
und, en þessu
má bæta við:
Sem söguper-
sóna stendur
hann ósjaldan
í skurðpunkti
atburðanna,
en er þó ekki
endilega
aðalsögu-
hetjan og
beri það við segir hann iðu-
lega frá því af svo einstöku látleysi
að sjaldgæft er að lesa slíkt. Aðrir
karakterar eru jafnan meira áber-
andi og það er merkilegt um höfund
sem var jafn gagnrýninn á kerfið og
stjórnmálin hve hlýjum höndum
hann fer jafnan um mennina, hve
ríkur virðist hafa verið í honum kær-
leikurinn til manneskjunnar, enda
þótt hann taki svo sem ekki með
silkihönskum á skúrkunum sem
eiga annað skilið. Það virðast allir
látnir njóta sannmælis, hvort sem
það er nú gott eða vont.“
Listin að þýða
Er auðvelt aðþýða Orwell?
„Að sínu leyti er það auðvelt vegna
þess hvað hann skrifar skýran stil
og hugsunin er heil. Það fer nán-
ast aldrei á milli mála hvað hann á
við - á hinn bóginn er orðaforðinn
gríðarlegur þannig að það fylgir
því nokkur orðabókalestur að þýða
verk hans. I því að lesa enskar orða-
bækur rétt liggur svo aftur annar
vandi sem getur verið nokkuð snúið
að ráða fram úr. Það gildir reyndar
einnig um íslenskuna að það er ekki
endilega auðséð hvernig best er með
hana farið til að merkingin
sé skýr. Sér
í lagi
g e t u r
þ e t t a
r e y n s t
v a n d a -
samt þegar
kemur að
fínni blæ-
brigðum á
milli tungu-
málaogmenn-
ingarheima og
tengingum
milli ólíkra
tímaskeiða... og
svo framvegis
sem þýðendur
eru gjarnan
margorðir um.
Aðalatriðið held
ég þó að sé jafnan
það að fást við eitt-
hvað sem maður
telur sig ráða við, er
manni hjartfólgið og getur jafnvel
um síðir knúið lesendur til umhugs-
unar, orðið þeim einhvers virði.
Maður verður að gefa sér nægan
tima til að hugsa, þýða, endurtaka
hvort tveggja með hæfilegu milli-
bili og fá eftir þörfum í lið með sér
hugsandi fólk sem er viljugt til að
stúdera orðabækur og komast að
öðrum lausnum en maður sjálfur,
bæði í sambandi við þýðingar á
einstökum orðum og uppbyggingu
málsgreina, slíkt er ómetanlegt
- og auk þess harla gaman. Menn
ættu að gera miklu meira af því að
lesa saman orðabækur. Ef ofantalið
gengur nokkuð vel er auðvelt að
þýða Orwell rétt eins og hvað annað.
Stundum heyrist hljóð úr horni um
að það sé erfitt að þýða og það getur
trúlega verið það ef menn eru aleinir
að hugsa og gera það af meiri skyldu-
rækni en innlifun."
kolbrun@bladid.net
99 •.........................................
Eymdin, hvers kyns mannleg skipbrot, slark í víðustu
merkingu og svo aftur ævintýralegir karakterar
sem úir og grúir afíþessu hálfgerða anekdótusafni.
Manneskjur sem láta ekki bugast heldur bregða
jafnvel á leik og bjarga sér einhvern veginn þrátt
fyrir allt vonleysið, jafnvel með vafasömum ráðum.
Mér þótti þetta áhugavert þá og þykir enn;
109 SU DOKU talnaþrautir
Su Doku þrautin snýst um að raða tölunum frá 1-9
lárétt og lóðrétt í reitina, þannig að hver tala komi
ekki nema einu sinni fyrir í hverri línu, hvort sem er
lárétt eða lóðrétt. Sömu tölu má aukin heldur aðeins
nota einu sinni innan hvers níu reita fylkis. Unnt er að
leysa þrautina út frá þeim tölum, sem upp eru gefnar.
Gáta dagsins
3 4
1 9 7 3
9 6 1
2 8 4 9
1 6 3 8
9 3 2 6
1 3 7
5 7 8 4
6 2
Lausn síðustu gátna
8 3 9 7 4 1 2 5 6
6 4 7 2 5 3 1 9 8
2 5 1 8 6 9 4 7 3
9 7 8 5 1 4 3 6 2
3 1 5 6 9 2 8 4 7
4 2 6 3 8 7 5 1 9
7 9 4 1 3 8 6 2 5
5 8 2 4 7 6 9 3 1
1 6 3 9 2 5 7 8 4
4 8 6 5 3 9 7 2 1
3 7 9 4 2 1 6 8 5
1 2 5 8 6 7 9 4 3
5 1 4 9 7 6 2 3 8
8 3 7 1 4 2 5 6 9
9 6 2 3 5 8 4 1 7
2 5 1 6 9 3 8 7 4
6 9 3 7 8 4 1 5 2
7 4 8 2 1 5 3 9 6