blaðið - 23.09.2006, Blaðsíða 12

LAUGARDAGUR 23. SEPTEMBER 2006
blaöid
Útgáfufélag: Ár og dagur ehf.
Stjórnarformaður: Sigurður G. Guðjónsson
Ritstjóri: Sigurjón M. Egilsson
Fréttastjórar: Brynjólfur Þór Guðmundsson og
Gunnhildur Arna Gunnarsdóttir
Ritstjórnarfulltrúi: Janus Sigurjónsson
Trúlaus mótmælandi
verður kaþólikki
Hverju trúir maðurinn? Einhvern veginn svona kunna menn að hafa
spurt sig þegar þeir ákváðu í hvaða trúfélag skyldi skrá fólk sem fluttist til
landsins. Og tókst ekki betur til en svo að þeir skráðu trúlausan Hollending
í kaþólsku kirkjuna þegar hann flutti til Islands. Manneskju sem hafði vel
að merkja aldrei tilheyrt kaþólsku kirkjunni en fæðst inn í fjölskyldu sem
einhverju sinni tilheyrði hófsömum mótmælendasöfnuði.
Ekki er þetta einsdæmi því í Blaðinu í dag er fjallað um mál fjölskyldu
sem uppgötvaði ekki fyrr en við barnsfermingu að fjölskyldumeðlimir voru
ekki mótmælendur heldur kaþólikkar. Alla vega í augum Hagstofunnar.
Fyrir skemmstu uppgötvaði svo maður einn að hann var skráður í rangt
trúfélag, og það ekki fyrr en eftir að hann hafði kvænst samkvæmt hefðum
þess trúfélags sem hann hafði þó áður látið skrá sig í.
Eftir stendur að hvort tveggja innfæddir og innfluttir landsmenn eru
skráðir í allt önnur trúfélög en þeir telja sig tilheyra. Og skráðir í trúfélög
þrátt fyrir að hafna trúarbrögðum. Þetta er náttúrlega brandari, skulum við
vona, þó einhverjir taki honum illa og sárni.
Eftir standa auðvitað stærri spurningar, sem skipta kannski öllu meira
máli. Hvað kemur það ríkinu við hvaða trúarbrögð fólk aðhyllist? Hvað
kemur það ríkinu við hvort fólk aðhyllist trúarbrögð yfir höfuð? Og er ekk-
ert skrýtið við að stjórnvöld haldi skrá yfir hvaða trú, ef einhverja, hver og
einn landsmaður aðhyllist?
Trúarbragðaskráningin er auðvitað notuð til að ákvarða hversu háar
greiðslur hvert trúfélag skuli fá úr ríkissjóði í formi sóknargjalda. Að því
leyti kynni að virka skynsamlegt að halda skrá um hvaða trúfélögum fólk
tilheyrir. Vandamálið er þó tvíþætt í það minnsta. f fyrsta lagi er spurning
hvort ríkið eigi að kosta rekstur trúfélaga. f öðru lagi hefur verið sýnt fram
á að kerfið er ósanngjarnt.
Byrjum á seinni þættinum. Ásatrúarfélagið hefur stefnt ríkinu og segir
það mismuna trúfélögum. Þetta segja forystumenn Ásatrúarfélagsins að sé
vegna þess að Þjóðkirkjan fær mun meiri greiðslur en önnur trúfélög. Sumar
þeirra greiðsfna hafa verið varðar með sögulegum og menningarlegum
rökum en aðrar kannski síður. Eftir standa efasemdir um réttmæti þess
hvernig staðið er að þeim greiðslum, efasemdir forystumanna Ásatrúarfé-
lagsins og fleira fólks.
Mismununin er þó ekki aðeins mifli trúfélaga. Hér má geta Siðmenntar,
félags sem hefur boðið upp á borgaralegar fermingar í á annan áratug og
hefur að auki leitast við að aðstoða og ráðleggja fólki sem vill nefna börn
sín, ganga í hjónaband og greftra fólk án aðkomu trúfélaga. Þetta félag sem
sinnir um margt sömu þjónustu og trúfélög nýtur engra þeirra réttinda sem
trúfélögin njóta. Þessu félagi hefur verið neitað um sambærilegar greiðslur.
Og kynnu þó margir að segja að það standi á töluvert traustari grunni en trú-
félögin. Fyrir þá sem ekki þekkja til er Siðmennt félag siðrænna húmanista
sem hafa lífsviðhorf sem er óháð trúarsetningum.
Eftir stendur svo spurningin hvort ríkið eigi að kosta rekstur trúfélaga.
Hvað sem öðrum kann að þykja sér undirritaður ekki nokkra ástæðu til
þess.
Brynjólfur Þór Guðmundsson
Auglýsingastjóri: Steinn Kári Ragnarsson Ritstjórn & auglýsingar: Hádegismóum 2,110 Reykjavík
Aðalsími: 5103700 Símbréf á fréttadeild: 510 3701 Símbréf á auglýsingadeild: 510 3711
Netföng: bladid@bladid.net, frettir@bladid.net, auglysingar@bladid.net
Prentun: Prentsmiðja Morgunblaðsins
12
MaAiö
íSVC'fJA
* >Ú VfLr F&LL/r
h G SjjLFST/EMlf
íSUNdtNG MáTTu
I 5KKf L?j&
Yrp ALLt ,
■ETt 4o já
0 VÚVAv

Elítustjórnmál
Pólitík og peningar eru við-
kvæm blanda. í samfélagi Nets
og nýrrar miðlunar upplýsinga er
bæði erfitt og dýrt fyrir flokka og
frambjóðendur að koma stefnu
sinni til fólksins. Flokkarnir
eru þokkalega settir. Fá nokkuð
rausnarleg framlög frá ríkinu
sem byggjast á fjölda þingmanna
þeirra. Síðan hafa þeir frítt spil
um fjársöfnun hjá einstaklingum
og fyrirtækjum. Ekkert þarf að
gefa upp.
ísland er líklega eina landið í
Vesturheimi sem er ekki með lög
um fjárreiður stjórnmálaflokka.
Lög sem skylda flokkana til að
gefa upp framlög yfir ákveðnum
mörkum. Lög sem eru grund-
völlur opins lýðræðisríkis. Ekki
síst í ljósi valds peningaaflanna
og stórra fjölmiðla.
Ekki að það sé einfalt að setja
lög sem duga en nú flýgur það
fyrir að Sjálfstæðisflokkurinn
sé hugsanlega að gefa eftir í and-
stöðu sinni við slík lög. Vonandi
að satt reynist. Það væri risavaxið
skref fyrir íslenska pólitík ef það
tækist samkomulag um slíka laga-
setningu þvert á alla flokkana.
Leyndin og pukrið skaðar alla
flokkana. Rýrir traust almenn-
ings á þeim og sáir efasemdum
um að eitthvað sé að fela.
Fólkið velur frambjóðendurna
Nú bresta prófkjörin á næstu
vikurnar. Samfylking og Sjálfstæð-
isflokkur munu halda stór prófkjör
um land allt fram að áramótum sem
má áætla að á bilinu 50-60.000 ís-
lendingar taki þátt í og velji þannig
beint og milliliðalaust foringja og
framámenn flokkaijna. Þannig á
það líka að vera. Fólkið á að velja
frambjóðendur flokkanna en um
það þurfa að gilda reglur.
I prófkjörunum verður hart bar-
ist og miklum fjármunum varið til
þeirrar baráttu. Eðlilega, en þá snýst
umræðan einnig um fjáröflun ein-
stakra frambjóðenda en ekki flokk-
anna sjálfra.
Um þá fjármögnun er ennþá mik-
ilvægara að setja skýrar reglur en
um starfsemi flokkanna. Það er við-
Björgvin G. Sigurðsson
kæmt að fá há framlög frá einstak-
lingi eða fyrirtæki fyrir hvaða fram-
bjóðanda sem er. Æ sér gjöf til gjalda.
Þó greiðinn sé aldrei rukkaður þá
er vafinn til staðar um tengsl fram-
bjóðanda og fyrirtækja. Það er afleit
staða fyrir stjórnmálamenn.
Elítan og almenningur
I aðdraganda prófkjöranna eiga
flokkarnir að ríða á vaðið og setja
reglur um framkvæmd og fjár-
mögnun sinna prófkjöra. Það þýðir
ekkert að setja stífar reglur sem
allir vita að ganga aldrei eftir. Hins-
vegar þarf að ná sátt um viðmið og
almennar leikreglur.
Dæmi um hóflegar reglur geta
verið að frambjóðendur gefi upp
framlög yfir til dæmis 300.000
krónur í kosningasjóði sína. Að
skynsamleg takmörk verði sett á
auglýsingar í fjölmiðlum. Hugsan-
lega að sleppa stórum blaða- og
sjónvarpsauglýsingum. Án reglna
verður fjárausturinn mikill og hann
gengur fram af fólki.
Þá blasir það við að með tilkomu
stórra prófkjöra og mikilla auglýs-
inga frambjóðenda þróast stjórn-
málin ört yfir í að verða elítustjórn-
mál. Svipað og í Bandaríkjunum.
Auralaus almenningur á engan
möguleika nema að hafa aðgang að
fjármagni. Þetta þarf að koma í veg
fyrir eða öllu heldur vinda ofan af
þeirri þróun sem þegar hefur átt sér
stað.
Við búum nú þegar við fyrirkomu-
lag elítustjórnmála að stórum hluta.
Til að ná árangri í stóru prófkjöri
þarf viðkomandi að vera talsvert
vel þekktur í samfélaginu og hafa að-
gang að sæmilegum sjóði fjármuna.
Við þurfum að jafna leikinn og
tryggja það jafnræði sem hægt er að
tryggja í þeim harða og háskalega
leik sem stjórnmálin svo sannarlega
eru.
Sjálfur tala ég af reynslu. Hef gefið
kost á mér til að leiða framboðslista
Samfylkingarinnar í Suðurkjör-
dæmi í galopnu prófkjöri í byrjun
nóvember. Það mun kosta mikið
fé. Fjármuni sem ég treysti mér vel
til að afla en ég þekki nokkra sem
veigra sér við að taka þátt vegna þess
mikla kostnaðar sem fylgir opnu
prófkjöri ef engar reglur eru settar
um það. Þessu þarf að breyta og það
geta flokkarnir gert sjálfir.
Höfundur er þingmaður Samfylkingarinnar (
Suðurkjördæmi.
Klippt & skoríð
r
lafur Teitur Guðnason, hinn ofur-
virkifjölmiðlarýnirViðskiptablaðsins,
fjallar í gær meðal annars um þá til-
hneigingu fjölmiðla að segja fréttir af ýmsu
því sem miður fer í Iffinu og
óbeint ákall til hins opinbera
að skerast í leikinn. Tilbrigði
við þetta stef sé nú, að
kenna einkavæðingunni um
það þegar eitthvað bjátar
á, sem að einhverju leyti tengist verksviði
fyrrverandi ríkisapparata. En ekki telur hann
það allt alslæmt: „Reyndar verður að viður-
kennast, að auðvitað fólst mikið öryggi í því
á sínum tíma að geta gengið að því sem vísu
að ekkert sjónvarp væri á fimmtudögum." Að
því sögðu vindur hann sér í að ræða málefni
fréttastöðvarinnar NFS.o
Um fátt er meira rætt en prófkjör þessa
dagana, en það er fleira i vændum í
bæjarlífinu. Senn styttist í jólin og bóka-
menn eru þegar farnir að kortleggja hvað helst
verður tíðinda. Bókar mun ekki |
vera að vænta frá Hallgrími
Helgasyni, en hann er sagður * ' r- f
hafa verið upptekinn við ritun L - ,
kvikmyndahandrits. Ekki fylgdi j^L.,
sögunniumhvaðhandritiðværi, HL. Æt
en óneitanlega hlýtur Hallgrímur að koma sterk-
lega til álita við ritun handrits að myndinni um
Baugsmálið, sem Jóhannes Jónsson í Bónus
boðaði íviðtalsþætti sínum við Sirrý.
Ofurbloggarinn Össur Skarphéðins-
son (ossur.hexia.net) hefur heldur
betur færst í aukana eftir að hann
varð þingflokksformaður á nýjan leik. (gær
hraunar hann yfir sjálfstæðisþingmanninn
Guðlaug Þór Þórðarson fyrir að hafa leyft
sér að gagnrýna fjáraustur Alfreðs Þor-
steinssonar, fyrirrennara Ét/Stk
Guðlaugs Þórs sem stjórnar- ’ '5"" »
formaður Orkuveitu Reykja- -
víkur. Skilst manni á Össuri • *
að Gulli hafi nánast upp á , ~~JL
sitt einsdæmi fengið Alfreð * MHH
til þess að stýra byggingu nýs hátæknisjúkra-
húss. En væri Össuri ekki nær að rifja upp
hverjir leiddu Alfreð til valda i Reykjavík, létu
honum alfarið eftir stjórn 0R og lögðu fram-
sóknarmönnum þannig til pólitíska öndunar-
vél með fyrrgreindum afleiðingum?
andres.magnusson@bladid.net