Bændablaðið - 27.02.2007, Blaðsíða 7

Árvissir bændafundir þar sem
formaður Bændasamtaka Íslands
fer um landið og spjallar við
bændur eiga sér langa hefð. Að
þessu sinni hófust þeir síðla síð-
asta haust og voru með fremur
óvenjulegu sniði. Auk Haraldar
Benediktssonar formanns var
með í för á þessum fundum Valdi-
mar Einarsson frá Nýja-Sjálandi
og í sameiningu reyndu þeir að
svara einni grundvallarspurn-
ingu: Á að vera landbúnaður á
Íslandi.
Þegar jólaannir hófust var hring-
ferð formannsins ekki lokið og því
tók hann upp þráðinn nú í febrúar.
Hafa verið haldnir fundir á Höfn í
Hornafirði og Hörgárbyggð í Eyja-
firði og fleiri eru í bígerð.
Ritstjóri Bændablaðsins slóst í
för með Haraldi til Hafnar þar sem
fundað var með bændum og öðrum
íbúum héraðsins í glæsilegu húsi,
Nýheimum, sem hýsir margskon-
ar þekkingarstarfsemi, bókasafn,
framhaldsskóla, frumkvöðlasetur,
háskólaútibú og Búnaðarsamband
Suðurlands svo fátt eitt sé nefnt.
Fundurinn var haldinn upp úr
hádegi á miðvikudegi en samt voru
mættir um fjörutíu manns, flestir
væntanlega í þeim erindagjörðum
að fá svar við brennandi spurningu.
Matvælaframleiðslan er
grundvöllur byggðarinnar
Bjarni Hákonarson bóndi í Dilks-
nesi var fundarstjóri og gaf Haraldi
orðið. Greinilegt er að formaðurinn
hefur haldið þessa tölu áður því
hann renndi sér af mikilli kúnst í
gegnum glærurnar. Á þremur stund-
arfjórðungum eða svo lýsti hann
stöðu íslensks landbúnaðar, fjallaði
um matarverðsbreytingarnar og
þær afleiðingar sem þær hafa fyrir
greinina. Hann reifaði það helsta
sem hefur verið að gerast í þeim
búgreinum sem standa undir mat-
vælaframleiðslunni. Þær greinar
eru einnig grundvöllur annarra
búgreina, svo sem ferðaþjónustu.
Þótt fundarmenn tilheyrðu flestir
þeim hópi manna sem fylgjast vel
með í íslenskum landbúnaði kom
ýmislegt í máli formannsins þeim
greinilega á óvart. Svo sem það
hversu hröð þróunin hefur verið
í mjólkurframleiðslunni þar sem
meðalbúið hefur rúmlega tvöfaldast
að afköstum á fáum árum, farið úr
um 70.000 lítra ársframleiðslu í
150.000 lítra.
Haraldur lýsti þeim samningum
sem gilda um einstakar búgreinar
og þeirri vernd sem þær búa við.
Þar væri ýmislegt í óvissu, bæði
gagnvart þeim tollabreytingum
sem taka gildi nú um mánaðamótin
og einnig gagnvart viðræðunum á
vettvangi Alþjóðaviðskiptastofnun
arinnar, WTO.
Reiknuð markaðsvernd
Formaðurinn lýsti ýmsum aðferðum
sem viðgangast í umræðunni en eru
ekki ýkja sanngjarnar í garð íslenskra
bænda. Ein er sú sem heitir reiknuð
tollvernd sem talin er í milljörðum
króna. Hún er fundin út þannig að
tekið er afurðaverð á lítra af mjólk
sem íslenskur bóndi fær, ríflega
80 kr., og dregið frá þeirri upphæð
lægsta verð á þurrmjólkurdufti sem
finnanlegt er á alþjóðamarkaði. Það
er nú 14-15 kr. á lítrann. Þetta duft er
sent á svokallaða hrakvirðismarkaði
á niðurgreiddu verði, enda um að
ræða umframmjólk sem ekki er
hægt að koma í verð á almennum
mörkuðum.
Neytendum stendur ekki til
boða að kaupa mjólk á þessu verði.
Samt er það notað til útreiknings
á tollvernd einstakra ríkja. Sömu
aðferð er beitt við aðrar búgreinar
og fyrir Ísland skiptir sú upphæð
milljörðum króna.
Haraldur sagði að þennan út-
reikning mætti heimfæra upp á kjör
íslenskra launamanna og finna út
að munurinn á launum samkvæmt
íslenskum og pólskum kjarasamn-
ingum jafngilti 130 milljaðra króna
markaðsvernd íslenskra launa-
manna. Hann tók fram að þetta
væri vissulega ekki sanngjarnt
en hann styddi hins vegar baráttu
verkalýðshreyfingarinnar fyrir því
að á Íslandi gildi íslenskir kjara-
samningar. Þeir væru grundvöllur-
inn að velferðarþjóðfélaginu sem
við viljum halda uppi.
Galin hugmynd
Haraldur sýndi með ýmsu móti að
það væri ekkert til sem hægt væri
að kalla Evrópuverð á matvöru.
Munurinn innan Evrópusambands-
ins væri mun meiri en munurinn
á Íslandi og nágrannaríkjunum.
Það væri því borin von að hægt
sé að bjóða matvörur hér á landi á
sama verði og í Portúgal. Verðlag á
matvöru stæði í beinu sambandi við
kaupmátt, enda væru Spánverjar og
Portúgalar töluvert lengur að vinna
fyrir sínum mat en Íslendingar,
þrátt fyrir lægra verð.
„Það er algjörlega galin hug-
mynd að það sé hægt að lækka
matarverð niður á sama stig og í
Portúgal og það er ljótur leikur
sem fjölmiðlar hafa iðkað að halda
slíku fram án þess að minnast á
launastigið og samhengi þess við
verðlag,“ sagði Haraldur.
Hann fór víða um völl og sá
ýmsa möguleika í íslenskum land-
búnaði. Hann minnti á að landbún-
aður væri undirstöðugrein í atvinnu-
lífi landsbyggðarinnar og ef hann
hyrfi þyrfti að reisa 15 álver til þess
að bæta henni upp atvinnutapið.
Og í lokin svaraði hann spurn-
ingunni sem hann lagði fram í upp-
hafi: Já, það er þörf fyrir landbúnað
á Íslandi og auðvitað verður hann
áfram til.
Samnýting á sölukerfum
Að erindi Haraldar loknu sátu menn
í fyrstu hljóðir, enda tekur sinn tíma
að melta annað eins magn af upp-
lýsingum. Smátt og smátt komust
umræður þó í gang og spurðu
margir út í nýgerðan sauðfjársamn-
ing. Umræðurnar endurspegluðu
þá fjölbreytni sem er í landbúnaði í
Hornafirði og nágrenni því það var
einnig spurt um kjör kartöfluræktenda
og garðyrkjubænda.
Meðal fundarmanna var Hjördís
Þóra Sigurþórsdóttir formaður stéttar-
félagsins Vökuls. Hún ræddi afstöðu
verkalýðsfélaga á landsbyggðinni til
málsins og spurði Harald hvort ekki
væri möguleiki á að samnýta sölu-
kerfi sjávarútvegs og bænda. Har-
aldur svaraði því til að hann kynni
ekki þá sögu alla en hins vegar væri
gaman að benda á að útflutningur á
landbúnaðarafurðum til Bandaríkj-
anna hefði nú rutt brautina fyrir út-
flutning á smábátafiski.
Margt fleira bar á góma í umræð-
unni sem hélt áfram eftir að fund-
inum lauk og menn voru komnir
fram. Greinilegt var að mönnum
þótti heimsókn formannsins hin
þarfasta og eflaust á fundurinn eftir
að nýtast vel í umræðum næstu mán-
aða um matarverð og kjör íslenskra
bænda.
–ÞH
Nokkur umræða varð á Leir á
dögunum um Guðmund Árnason
eða Gvend dúllara eins og hann
var kallaður. Sigurður Sigurðar-
son sendi þetta inn:
Dúll var sérgrein Guðmundar
Árnasonar frá Klasbarða í Land-
eyjum. Nokkrar upptökur eru til
af dúlli. Engar upptökur eru til
af dúlli hans sjálfs, heldur eftir-
hermur ýmissa manna eins og
Ríkharðs Jónssonar, Hjálmars
Lárussonar, Helga Pálssonar o.fl.
Guðmundur orti nokkuð, m.a.
þessa vísu um sjálfan sig:
Sjöunda júlí sagt er mér að sé
ég fæddur.
Nokkuð miklum gáfum gæddur,
en gat ei orðið vel upp fræddur.
Feginsfrétt
Í Fréttablaðinu var birt skoðana-
könnun sem bendir til þess að
Samfylkingin og Vinstri grænir
geti náð hreinum meirihluta á
þingi í sameiningu. Um það orti
Kristján Bersi Ólafsson:
Þetta er mér feginsfrétt,
farið er kvíðanagið.
Úr kútnum hefur í könnun rétt
kaffibandalagið.
Rangur vatnsgangur
Sigrún Haraldsdóttir orti þegar
hún heyrði frétt af manni sem
brást ókvæða við þá er hann stóð
frammi fyrir því að daman sem
hann fór heim með hafði annað
sköpulag en hann vænti:
Mig furðar lítt að fyrtist hann
og fljótt í burtu skryppi
því undir hennar fötum fann
falið karlmannstippi.
Friðrik Steingrímsson orti af
sama tilefni:
Sumir vit’ ei hvað er hvað
né hvernig á að finna það,
og fljóð er aldrei fullkannað
fyrr en undir beltisstað.
Vasarnir tómir
Menn voru að leita höfundar að
vísunni ,,Margur ágirnist meira
en þarf“ án árangurs. Aftur á
móti sendi Kristján Eiríksson
þessa snilld inn á Leirinn:
Margur þekkir víst skrýtinn skarf,
skarf sem ágirnist meira en þarf,
þarf sá að vinna stuldar starf,
starf sem að hlaut í lyndisarf.
Vasarnir tómir seinast samt,
samt því að dauðinn skiptir jafnt,
jafnt hlýtur hver og skorinn skammt
skammt þegar hættir lífsins mjamt.
Allt ávaxtast
Það er mikill sannleikur í þessari
ágætu vísu Hálfdans Ármanns
Björnssonar:
Lífsins svo gengur gangurinn,
góðir sér afla vina,
ríkir ávaxta auðinn sinn,
öreigar fátæktina.
Flóttamannabúðir
Kristján Bersi orti þessa vísu fyr-
ir skömmu og þarfnast hún varla
nánari skýringa:
Framaþörfin er þung sem blý
og þingmenn af henni knúðir,
hjá frjálslyndum eru að flykkjast í
flóttamannabúðir.
,,Slow City“
Akureyrarstofa hefur viðrað þá
hugmynd að gera Akureyri að
„Slow city“ og af því tilefni orti
Hjálmar Freysteinsson:
Ekkert ég afrekað fæ,
engum markmiðum næ
lífinu í
af því ég bý
í sérstökum „silabæ“.
Silabær er þýðing á „Slw city“.
Umsjón:
Sigurdór Sigurdórsson
ss@bondi.is
MÆLT AF
MUNNI FRAM
Í umræðunni
Bændablaðið | Þriðjudagur 27. febrúar 20077
Já, það á að vera landbúnaður á Íslandi!
Bændablaðið með formanni Bændasamtakanna á bændafundi á Höfn
Konurnar létu sig ekki vanta á fundinn í Nýheimum og fylgdust af athygli með orðum Haraldar Benediktssonar formanns Bændasamtakanna.
Málin rædd að loknum fundi, frá vinstri: Egill Jónsson á Seljavöllum, Guð-
jón Þorsteinsson í Svínafelli, Haraldur og Bjarni Hákonarson í Dilksnesi
sem var fundarstjóri.
Mænt upp á skjáinn þar sem glærur formannsins birtust.