Bændablaðið - 15.04.2008, Qupperneq 2

2
Sýningin Sumar 2008 var haldin
dagana 4.-6. apríl sl. Það er tíma-
ritið Sumarhúsið og garðurinn
sem stendur að þessari sýningu
og hefur gert undanfarin 7 ár.
Markmiðið með henni er að
kynna vörur og þjónustu sem tengjast
atvinnulífinu, sumarhúsinu, garðin-
um, heimilinu, afþreyingu og ferða-
þjónustu. Það er því óhætt að segja
að sýningin boði á vissan hátt sumar-
komuna fyrir fólk í þessum geira.
Sýning er afar fjölbreytt og eru
sýnendur af öllum stærðum og gerð-
um; m.a. garðyrkjufyrirtæki, útivist-
arbúðir byggingarfyrirtæki, fast-
eignasölur og fyrirtæki í ferðaþjón-
ustu og afþreyingu.
Fyrstu tvær sýningarnar voru
haldnar undir merki tímaritsins í
Mosfellsbæ, sú þriðja í Laugar-
dalshöll undir nafninu Sumar 2003
og var þá vægi ferðageirans aukið til
muna. Síðustu tvö árin hefur sýning-
in verið haldin í Fífunni í Kópavogi.
Fréttir
Bændablaðið | Þriðjudagur 15. apríl 2008
Landgræðslan notar mjög mikið
af áburði árlega og því er sú gíf-
urlega verðhækkun, sem varð á
áburði í vetur, mikill kostnaðar-
auki. Til stóð að kaupa rúmlega
1.300 tonn í ár, en útkoman verð-
ur rúm 1000 tonn. Þar fyrir utan
kaupa allmörg landgræðslufé-
lög umtalsvert magn af áburði
árlega.
Guðmundur Stefánsson hjá
Landgræðslunni segir það ekki
liggja alveg ljóst fyrir hver kostnað-
araukinn verði, því Landgræðslan
kaupi áburðinn í erlendri mynt og
sé búin að fastsetja verðið. Gengið
hreyfist og verðið því bara á kaup-
gengi dagsins. En þó sé ljóst að
kostnaðaraukinn skipti tugum
milljóna króna.
Það eru Ríkiskaup sem bjóða
áburðarkaupin út fyrir ríkisstofnanir
og er Landgræðslan langstærsti aðil-
inn í þeim innkaupum. Einnig eru í
útboðinu Landsvirkjun, Skógrækt
ríkisins og Landbúnaðarháskólinn
á Hvanneyri.
Guðmundur segir áburðarnotk-
un t.a.m. ekki verða skorna niður í
verkefninu Bændur græða landið,
en þeir sem óskað hafi eftir meiri
áburði fái hann ekki, heldur fái
menn í besta falli sama magn og í
fyrra. Þegar hefur verið samið við
nýja aðila, sem geta í besta falli
fengið 1.800 kíló í ár.
Síðan er það Landbótasjóður,
sem hefur sömu fjárhæð til áburð-
arkaupa og í fyrra, eða 25 millj-
ónir. Stærsti hluti Landbótasjóðs
rennur til upprekstrarfélaga eða
slíkra aðila, alls 18 milljónir
króna. Guðmundur segir, að þótt
Landbótasjóður fengi 30 milljónir í
ár myndi það ekki duga til að halda
sjó í áburðarkaupum eftir allar
hækkanirnar. Sjóðurinn þyrfti 45
milljónir króna til að standa jafnt
að vígi og í fyrra. Þess vegna hefur
verið sótt um aukaframlag með fjár-
aukalögum í haust. Því máli verður
að sinna fljótt, því menn bera ekki
áburð á seinna en í júní og því
ekki hægt að bíða fram á haustið,
þegar fjáraukalög verða samþykkt.
Guðmundur segist vona, að þessum
óskum verði tekið af velvilja meðal
alþingismanna. S.dór
Landgræðslan
Gríðarlegur kostnaðarauki
vegna áburðarverðshækkana
Förgun ehf. framleiðir á annað
þúsund tonna af kjötmjöli á ári,
eða „gróanda“ eins og áburð-
urinn heitir í bókum aðfanga-
eftirlitsins. Guðmundur Tryggvi
Ólafsson, stjórnarformaður
Förgunar, segir það við hæfi nú
á tímum hækkandi áburðarverðs
að vekja athygli á þessum val-
kosti, sem lítið hefur farið fyrir.
Reynsla af notkun kjötmjöls við
landgræðslu og skógrækt hefur
sýnt að mjölið er mjög góður
áburður með langtíma áhrif.
Landgræðslan hefur nokkurra
ára reynslu af notkun efnisins og
eins hefur GFF, Gróður fyrir fólk
í Landnámi Ingólfs, notað mjölið
við ýmis uppgræðslu- og skóg-
ræktarverkefni undanfarin 3 ár.
Mjölið er afgreitt í stórsekkjum
á 18 krónur kílóið án virðisauka-
skatts og verður væntanlega
einnig selt í 20 lítra fötum þegar
líður á vorið.
Sé kjötmjöl notað sem áburður á
beitiland má ekki hleypa skepnum
á landið í 21 dag eftir að borið er
á. Fyrir nokkrum árum var notk-
un kjötmjöls alveg bönnuð, þegar
gin- og klaufaveikin var sem mest
á Bretlandseyjum.
Guðmundur Tryggvi segir, að nú
sé hitameðhöndlun við mjölgerðina
133 gráður í 20 mínútur við 3ja bara
þrýsting. Allt sé drepið, sem mögu-
lega geti borist með sláturúrgang-
inum, eftir verði bara dauðhreinsað
efni og því engin sjúkdómahætta í
sambandi við þetta. Sláturúrgangur
er nú þannig flokkaður, að allt sem
talið er geta haft einhverja áhættu
í för með sér er sett í annan farveg
og fer ekki í mjölgerðina.
Það var ekki fyrr en í haust er
leið að reglugerðarbreyting varð-
andi kjötmjölið átti sér stað og þess
vegna hafa bændur ekki keypt kjöt-
mjölið í stað tilbúins áburðar. Fyrr
á árum notuðu bændur kjötmjöl
sem áburð en síðar var það bann-
að. Guðmundur Tryggvi bendir á
að nú sé verð á kjötmjöli til muna
lægra en á tilbúnum áburði, sem
hefur hækkað um tugi prósenta.
Kjötmjölið er því mjög áhuga-
verður kostur fyrir þá, sem leita
að nýjum leiðum í áburði. Það er
engum efnum bætt í kjötmjölið,
þannig að hér er um hreina hringrás
náttúrunnar að ræða.
S.dór
Kjötmjöl heppilegur áburður
með langtíma áhrifum
Ásta S. Helgadóttir, forstöðumað-
ur Ráðgjafarstofu heimilanna,
segir að stofan sé opin öllum og
að fólk úr flestum stéttum þjóð-
félagsins sæki þangað ráðgjöf um
fjármál sín. Hún segir bændur
leita til þeirra ekkert síður en
aðra.
Ásta bendir á að fólki af lands-
byggðinni, þar á meðal bændum,
bjóðist sá möguleiki að senda
inn umsóknir. Hún spyr, hvort
ekki sé ráð að ráðunautar Bænda-
samtakanna, sem starfa víða um
landið, leiti sér upplýsinga á Ráð-
gjafarstofunni um hvernig reynt sé
að leysa úr fjárhagsvanda fólks.
Þeir gætu þá reynt að aðstoða sjálfir
eða bent fólki á að leita til ráðgjaf-
arstofunnar um aðstoð. Hún stingur
einnig upp á að Bændasamtökin
bætist í hóp þeirra 16 aðila, sem
standa að Ráðgjafarstofu heim-
ilanna.
„Á umsókn um aðstoð tilgreina
viðskiptavinir helstu ástæður
greiðsluerfiðleika.
Flestir gefa upp fleiri en eina
ástæðu, en líkt og undanfarin ár
eru veikindi langalgengasta ástæða
greiðsluerfiðleika. Athygli vekur að
viðskiptavinir eru í æ ríkari mæli
farnir að benda á vankunnáttu í
fjármálum, eða í 16,4% tilfella. Það
gæti verið vísbending um að efla
þurfi fræðslu til almennings varð-
andi fjármál fjölskyldunnar, gildi
sparnaðar og fyrirhyggju í fjár-
málum. Það er mikið hagsmunamál
fyrir samfélagið að aðstoða þá ein-
staklinga og fjölskyldur sem eiga
í greiðsluerfiðleikum fljótt og vel.
Eins og fyrr var greint frá eru marg-
feldisáhrifin mikil og mikilvægt að
úrræði séu til að leysa greiðsluerf-
iðleika.
Mikilvægt er, að sá sem er í
greiðsluerfiðleikum eygi von og
fái tækifæri til að sanna sig. Það er
nauðsynlegt að fara yfir þau úrræði
sem eru tiltæk og hefur ítrekað
verið bent á að hér á landi skorti
löggjöf um greiðsluaðlögun, sem er
á öðrum Norðurlöndum. Fræðsla í
fjármálum fjölskyldunnar er atriði
sem þarf að styrkja enn frekar og
mikilvægt að finna henni farveg
þannig að sem flestir landsmenn
losni undan þeirri áþján að lenda í
greiðsluerfiðleikum.“
16 aðilar koma að rekstri ráðgjaf-
arstofunnar en það eru ASÍ, BHM,
BSRB, Félagsmálaráðuneytið,
Íbúðalánasjóður, Glitnir hf., Kaup-
þing banki hf., Landsbanki Íslands
hf., Landssamtök lífeyrissjóða,
Rauði kross Íslands, Reykjavík-
urborg, Kópavogsbær, Samband
íslenskra sparisjóða, Samband ís-
lenskra sveitarfélaga, Þjóðkirkjan
og Kreditkort hf. Ásta segir að
þjónusta ráðgjafastofunnar kosti
fólk ekki neitt og sé hún ætluð
öllum landsmönnum.
Aðalskrifstofan er í Reykjavík,
en ráðgjafi frá Ráðgjafarstofu er til
viðtals á Akureyri tvisvar í mánuði
og tekur viðtöl á skrifstofu fjöl-
skyldudeildar Akureyrarbæjar að
Glerárgötu 26. Tímapantanir eru í
síma 460-1420.
Íbúum landsbyggðarinnar stend-
ur til boða að senda umsóknir um
ráðgjöf í pósti og fá sendar tillögur
til úrbóta.
Hægt er að komast í beint sam-
band við ráðgjafa í gegnum net-
spjall Ráðgjafarstofu:
http://svarbox.teljari.is/?c=54,
á opnunartíma Ráðgjafarstofunnar.
S.dór
Ráðgjafarstofa heimilanna
Fólk úr flestum stéttum þjóðfélagsins leitar til stofunnar
Miklar breytingar hafa átt sér
stað í íslenskum landbúnaði á
undangengnum áratug, búin
hafa stækkað og þeim fækkað.
Þessu hafa fylgt umtalsverð-
ar fjárfestingar hjá bændum.
Undanfarin misseri hafa rekstr-
arskilyrði hins vegar breyst
mjög á verri veg.
Bændur hafa ekki farið var-
hluta af versnandi kjörum á láns-
fé. Fjármagnskostnaður hefur
vaxið sem hlutfall af rekstr-
arkostnaði búanna og er nú svo
komið að þessi liður er stærsti
einstaki kostnaðarliður kúabú-
anna, samkvæmt Hagþjónustu
landbúnaðarins. Miklar hækkanir
á aðföngum hafa orðið á erlend-
um mörkuðum á undanförnum
mánuðum og sérstaklega á áburði
og kjarnfóðri. Til að bæta gráu
ofan á svart hefur gengi krónunn-
ar fallið mikið með tilheyrandi
hækkun innfluttra aðfanga sem
síðan leiðir til almennra verð-
hækkana. Samanlögð áhrif alls
þessa á rekstur búanna eru afar
neikvæð.
Bændasamtök Íslands vilja
bregðast við þessum aðstæðum
og reyna að aðstoða bændur með
leiðbeiningum og ráðgjöf. Í því
sambandi hefur vaknað sú hug-
mynd að Bændasamtökin bjóði
bændum í erfiðri rekstrarstöðu
sérstaka ráðgjöf sem miðar að
því að hjálpa þeim að takast á við
þann vanda sem að þeim steðjar
til skemmri tíma. Fyrirmyndin að
slíkri þjónustu er ekki síst sótt til
Ráðgjafarstofu heimilanna í fjár-
málum. Ljóst er að slík þjónusta er
ekki ódýr. Því hefur verið ákveð-
ið að bjóða bændum að segja hug
sinn til hugmyndarinnar á vef
Bændasamtakanna. Í framhald-
inu verður metið hvort raunhæft
sé að bjóða upp á þjónustuna.
Könnunin verður aðgengileg á
vef Bændasamtakanna, www.
bondi.is frá 14. til 23. apríl.
Er þörf á aukinni fjár-
málaráðgjöf til bænda?
Páll Lýðsson sagnfræðingur
og bóndi lést af slysförum á
Eyrarbakkavegi að morgni 8.
apríl sl. á 72. aldursári. Hann
var fæddur í Litlu-Sandvík 7.
október 1936, sonur hjónanna
Lýðs Guðmundssonar, bónda
þar, og konu hans, Aldísar
Pálsdóttur.
Páll lauk stúdentsprófi frá
Menntaskólanum á Laugarvatni
árið 1956 og BA-prófi í íslensk-
um fræðum frá Háskóla Íslands
1959. Hann var bóndi á föð-
urleifð sinni, Litlu-Sandvík, en
þar hefur föðurætt hans búið frá
1793. Páll sinnti ýmsum störfum
um ævina, hann var m.a. hrepp-
stjóri, oddviti, sýslunefndarmað-
ur og héraðsnefndarmaður fyrir
sveit sína, Sandvíkurhrepp, allt
þar til að hreppurinn var lagð-
ur af og sameinaður Árborg. Á
árunum 1960 til 1966 sinnti Páll
stundakennslu í sögu og íslensku
við Gagnfræðaskólann á Selfossi
og aftur árin 1970-1973. Einnig
var hann stundakennari við iðn-
skólana á Selfossi á árunum 1964
til 1972.
Páll sat um árabil í stjórn
Sláturfélags Suðurlands en hann
var kosinn stjórnarformaður á
miklum umbrotatímum í sögu
félagsins árið 1987. Hann sat
einnig í stjórn Mjólkurbús Flóa-
manna, var formaður Afréttar-
málafélags Flóa og Skeiða og
Flóaáveitunnar, ásamt því að sitja
í stjórn Veiðifélags Árnesinga
og stjórn Rjómabúsins á Baugs-
stöðum.
Páll var afkastamikill sagn-
fræðingur og safnaði ógrynni
heimilda um sögu Árnesinga en
ritaði einnig fjölmargar bækur.
Eftirlifandi eiginkona Páls er
Elínborg Guðmundsdóttir. Þau
eignuðust fjögur börn.
Páll Lýðsson í Litlu-Sandvík látinn
Sumar 2008
Tímaritið Sumarhúsið og garðurinn hefur um árabil haft veg og vanda af þessari sýningu. Á myndinni má sjá
blaðamann tímaritsins Hildi Örnu Gunnarsdóttur og áhugasaman gest. Ljósm. smh
Næsta Bændablað
kemur út
29. apríl