Bændablaðið - 15.04.2008, Qupperneq 4

Bændablaðið | Þriðjudagur 15. apríl 20084
Kúabúskap hætt
í Laugardælum
Kúabúskap hefur verið hætt í
Laugardælum í Flóahreppi, en
þar var eitt stærsta og glæsileg-
asta fjósið hér á árum áður. Á
bænum hefur verið stundaður
kúabúskapur í rúmlega 70 ár,
eða frá 1937 þegar Kaupfélag
Árnesinga byggði fjósið og hóf
rekstur á búinu.
Búnaðarsamband Suðurlands
tók við rekstrinum 1952 og sá um
hann til ársins 1987 eða þar til
bræðurnir Haraldur og Ólafur Þór
Þórarinssynir tóku við búinu. Þegar
mest var voru um 100 mjólkandi
kýr í Laugardælum, en síðust ár
hafa verið þar um 25-30 kýr.
„Ástæða þess að við hættum
er fyrst og fremst húsakosturinn,
fjósið er orðið lélegt og því stóðum
við bræður frammi fyrir því hvort
við ættum að taka fjósið í gegn
og gera það að nútíma fjósi eða
bregða búi og við völdum síðari
kostinn,“ sagði Haraldur, aðspurð-
ur af hverju engar kýr væru leng-
ur í Laugardælum. Kýrnar voru
seldar á fjóra bæi í Árnessýslu og
fengu færri en vildu. „Það varð
gríðarleg eftirspurn eftir gripunum
eftir að fréttist að við værum að
hætta, það er greinilega mikil eft-
irspurn eftir góðum kúm,“ sagði
Haraldur ennfremur.
MHH
Hér er Haraldur bóndi að kveðja
Þoku, síðasta gripinn í Laugar-
dælum, sem fór í fjósið á Hæli hjá
Sigurði Steinþórssyni í Skeiða-
og Gnúpverjahreppi.
Sigurður keypti síðustu kýrnar í
Laugardælum, tvær úrvalskýr sem
eiga vonandi eftir að skila honum
góðum afurðum. Hér þakkar Sig-
urður Haraldi fyrir kaupin.
„Þetta er gríðarleg opnun á
markaði og það gefst ekki lang-
ur tími til undirbúnings,“ segir
Sigmundur Ófeigsson, fram-
kvæmdastjóri Norðlenska,
um hugmyndir Einars Kr.
Guðfinnssonar landbúnaðarráð-
herra þess efnis að leyfa frjáls-
an innflutning á kjöti. Honum
líst ekki á blikuna og bendir á
að hvergi á landinu sé jafn öflug
starfsemi tengd úrvinnslu land-
búnaðarafurða og á Norður- og
Austurlandi. Gera megi ráð fyrir
að um 3.200 störf tengist fram-
leiðslu af því tagi og þau séu í
hættu, verði innflutningur á kjöti
gefinn frjáls.
Sigmundur segir strangar reglur
gilda á Íslandi um kjötframleiðslu
og að lagt hafi verið út í kostnaðar-
samar breytingar til að uppfylla öll
skilyrði. Eins bendir hann á að hér á
landi hafi mönnum tekist að útrýma
sjúkdómum eins og t.a.m. kamfýló-
bakter. Hið sama gildi ekki um öll
nágrannalanda okkar. „Ef fram fer
sem horfir munum við keppa við
slíkar afurðir í nánustu framtíð,“
segir Sigmundur og líst ekki alls
kostar á. Hann nefnir að um 30%
af veltu Norðlenska sé vegna fram-
leiðslu á svínakjöti.
Sigmundur bendir á að versl-
unin hafi skilarétt á kjötvörum, því
kjöt sem ekki seljist í verslununum
sé skilað til kjötvinnslnanna aftur.
Hann segir mega gera ráð fyrir að
verslunin muni sjálf flytja inn kjöt,
verði innflutningur gefinn frjáls,
„og þá gerum við okkur ekki neinar
vonir um að okkar vörur verði sett-
ar í öndvegi, þeim verður ekki stillt
upp á áberandi stöðum, því auðvit-
að vill verslunin selja sína vöru og
þá, sem hún hefur ekki skilarétt á.“
Sigmundur segir hugmyndir
ráðherra um frjálsan innflutning
á kjöti váleg tíðindi fyrir afurða-
stöðvar og framleiðendur. „Þetta
er í raun ekki annað en aðför að
okkur, afurðastöðvunum, bændum
og einnig samfélaginu á Norður-
og Austurlandi í heild sinni,“ segir
hann. Akureyri sé eitt stærsta
sveitarfélag landsins og byggi að
stórum hluta á matvælavinnslu.
Þar séu tvö af stærstu fyrirtækjum
landsins í úrvinnslu landbúnaðar-
afurða staðsett. „Við erum hvergi
höfð með í ráðum, þessu er bara
slengt framan í okkur, mér líst satt
best að segja ekki á blikuna.“
Krampakenndar ákvarðanir
stjórnvalda
Sigmundur bendir á að um 200
manns starfi hjá Norðlenska og þá
séu innleggjendur ríflega 700 tals-
ins. Þá séu ótalin störf sem teng-
ist starfsemi Kjarnafæðis, svo og
afleidd störf. Áætla megi að yfir
3000 störf á Norður- og Austurlandi
tengist beint úrvinnslu landbúnaðar-
afurða og matvælaframleiðslu og
að 500 til 1000 störf séu í afleidd-
um greinum. „Það er óskaplega erf-
itt við það að eiga þegar stjórnvöld
taka krampakenndar ákvarðanir af
þessu tagi, ákvarðanir sem hafa í
för með sér að allt fer á annan end-
ann. Ef þessar hugmyndir ráðherra
ná fram að ganga munu þær hafa
gríðarleg áhrif hér í bænum,“ segir
Sigmundur.
Hann bendir á söguna; eitt sinn
hafi Akureyri verið einn helsti iðn-
aðarbær landsins, en í kjölfar þess
að tollar hafi verið felldir niður,
m.a. af skóm, fatnaði og húsgögn-
um sem framleidd hafi verið í
bænum, hafi allt farið niður á við,
framleiðslunni verið hætt og við
tekið innflutttur varningur. „Við
hættum að búa til skó og fatnað
hér á Akureyri, nú eru þessar vörur
fluttar inn og kosta tugum prósenta
meira en í Evrópu,“ segir hann. Þá
hafi Akureyri eitt sinn verið öfl-
ugasti útgerðarbær landsins. Svo sé
vart lengur, en aðgerðir vegna nið-
urskurðar í kvóta hafi komið hart
niður á bæjarfélaginu. Nú sé spjót-
um beint að landbúnaði. „Það er
ekkert bæjarfélag í landinu jafn öfl-
ugt í úrvinnslu landbúnaðarafurða
og Akureyri og því líst mér engan
veginn á stöðuna. Nái hugmynd-
irnar fram að ganga verður ástandið
skelfilegt. Ég held að það sé engin
ástæða til bjartsýni.“
Þá segir Sigmundur það afar
einkennilegt að ráðamenn þjóð-
arinnar leggi svo mikla áherslu á
að opna landamæri landsins fyrir
innflutningi á meðan aðrar þjóðir
beiti öllum tiltækum ráðum til að
takmarka eða hefta innflutning til
sinna landa og beiti óhikað til þess
aðgangshindrunum af ýmsu tagi,
þó svo að í orði eigi að heita að inn-
flutningur sé frjáls.
MÞÞ
Váleg tíðindi sem geta haft skelfilegar
afleiðingar fyrir dreifðari byggðir landsins
Sú hætta er vissulega fyrir
hendi að óheftur innflutningur
á kjöti muni leiða til samdrátt-
ar í landbúnaði sem aftur leiðir
af sér fækkun starfa hjá þeim
sem sinna úrvinnslu á land-
búnaðarafurðum. Þetta er mat
Gunnlaugs Eiðssonar aðstoð-
arframkvæmdastjóra Kjarna-
fæðis á Akureyri. Hann segir að
hugmyndir landbúnaðarráð-
herra um frjálsan innflutning á
kjöti séu það nýlega fram komn-
ar að menn hafi ekki náð að
gaumgæfa til fulls hver áhrifin af
breytingunni kunna að vera.
Gunnlaugur segir að gróflega
áætlað starfi um 700 manns við
úrvinnslu á kjöti og mjólkurafurð-
um á svæðinu frá Hvammstanga
til Hafnar í Hornafirði, auk þeirra
bænda sem hafa lifibrauð sitt af
landbúnaði. Það sé því alls ekki
lítið sem er í húfi.
Hann nefnir einnig að verð-
þróun á erlendum mörkuðum
hafi að undanförnu verið hækk-
andi og erfitt að gera sér grein
fyrir því hvert hið raunverulega
útilokað að mynda sér skoðun á
áhrifunum.“
Eina jákvæða að umræður um
hátt matvælaverð gæti hljóðnað
Gunnlaugur segir að staðan sé nú
þannig að á Íslandi sé til mikið
magn af kjöti. Mikil samkeppni
hefur verið í gangi „og raunveru-
lega hefur enginn, sem starfar í
þessu, riðið feitum hesti frá starf-
seminni,“ segir hann. Kveðst hann
hafa það á tilfinningunni að breyt-
ingar sem óhjákvæmilega verða af
frjálsum innflutningi á kjöti muni
fyrst um sinn koma verst niður á
þeim sem framleiða nautakjöt,
því sá innflutningur sé auðveld-
astur. Að auki muni breytingar
koma niður á mjólkurframleiðslu
og úrvinnslu mjólkur og leiða til
samdráttar í þeim greinum.
Hann bendir á að það hafi verið
lenska hér á landi mörg undanfar-
in ár að þegar illa árar í þjóðfélag-
inu beinist umræðan oftast að háu
matvælaverði á Íslandi, einkum og
sér í lagi að innlendum landbún-
aðarvörum. „Það eina jákvæða við
þessar fyrirhuguðu breytingar gæti
verið að þessi umræða hljóðni,“
segir Gunnlaugur. MÞÞ
landbúnaði og úrvinnslugreinum hans
Kemur fyrst og verst niður á
þeim sem framleiða nautakjöt
Dreifbýlis- og hálendisnefnd
Fljótsdalshéraðs fundar um þess-
ar mundir um skipulagsmál í
sveitarfélaginu. Nokkur hefð er
fyrir að halda fundi úti í dreif-
býli sveitarfélagsins til að kynna
afmörkuð mál, eins og skipulags-
vinnuna sem nú er í ferli. Áður
hafa verið haldnir slíkir fundir
um þau mál sem helst brenna á
íbúunum og hafa þeir mælst vel
fyrir.
Í þessari lotu verða haldnir
fundir á Eiðum, Iðavöllum og í
Brúarási, þar sem kynnt verður
starf sveitarfélagsins í skipulags-
málum. Fyrirtækið Alta vinnur að
skipulagi með sveitarfélaginu.
Á fundinn sem haldinn var að
Iðavöllum mættu nær 50 manns og
flutti Jónína Rós Guðmundsdóttir,
formaður bæjarráðs, ávarp og setti
fundinn í fjarveru forseta bæj-
arstjórnar. Jónína kynnti stefnur
og strauma í sveitarfélaginu ásamt
stefnumótun í skipulagsmál-
um. Fundarstjóri var Aðalsteinn
Jónsson. Salvör Jónsdóttir, skipu-
lagsfræðingur hjá Alta, fór yfir
undirbúning og stöðu skipulags-
vinnunnar.
Halldór Gíslason, ráðunautur
hjá Búnaðarsambandi Austurlands,
hafði framsögu um landbúnaðar-
mál. Hann lagði áherslu á að rækt-
unarland væri auðlind sem ekki
mætti taka undir aðra starfsemi, þar
með talda skógrækt, og sagði að í
Noregi, þar sem hann þekkti vel
til, væri ræktun álíka mikilvæg og
fornminjar. Steinunn Ingimarsdóttir
afhenti Jónínu Rós undirskriftir 400
íbúa sveitarfélagsins, sem mótmæla
því að taka eigi hluta af túnum
Egilsstaðabýlisins undir verslunar-
og þjónustustarfsemi.
Í almennum umræðum eftir
framsögur litaðist umræðan mjög af
þessu máli, sem menn nefndu gjarn-
an „mál málanna“, þ.e. breytingar á
landnotkun Egilsstaðabýlisins.
Lítillega var rætt um reiðvegi
í hinu nýja skipulagi og slóðir í
óbyggðum, en sýndir voru fyrstu
uppdrættir af fjallaslóðum í sveitar-
félaginu. Einnig voru fjarskiptamál
hugleikin íbúum, svo sem netteng-
ingar og gsm-samband.
Þau Þráinn Lárusson og Jónína
Rós voru til andsvara af hálfu
sveitarfélagsins, ásamt Salvöru
Jónsdóttur frá Alta, sem þakkaði
ábendingar og sagði að reynt yrði
að hafa það að leiðarljósi í skipu-
lagsvinnunni að taka tillit til land-
eigenda. SigAð
Fljótsdalshérað
Dreifbýlis- og hálendisnefnd
fundar um skipulagsmál
Nærri 50 manns mættu til fund-
ar á Iðavöllum á Héraði, þar sem
sveitarstjórnin kynnti skipulags-
mál og í hvaða farvegi vinna við
þau væri. Myndir SigAð.
Jónína Rós
Guðmundsdóttir,
formaður bæj-
arráðs, tók við
undirskrift-
um 400 íbúa
Fljótsdalshéraðs,
sem mótmæltu
breyttri land-
notkun á túnum
Egilsstaðabýlisins,
úr hendi Steinunnar
Ingimarsdóttur.