Bændablaðið - 23.09.2010, Blaðsíða 25

ÖRÆFANETIÐ | 9
Á Hofi í Öræfasveit eru í dag um 20 manns
með lögheimili á 5 jörðum og heilsársbúseta
er í 6 íbúðarhúsum af 9 á jörðunum. Á síðari
hluta 19. aldar bjuggu hins vegar um 130
manns í 13 kotum á Hofi þannig að aðstæður
hafa breyst umtalsvert frá því sem áður var.
Sauðfjárrækt og hrossarækt eru undirstaða
byggðarinnar á Hofi en ferðaþjónusta hefur
verið í talsverðri sókn þar eins og víðar í
Öræfasveit. Örn Bergsson er bóndi á Hofi en
þar hefur föðurfjölskylda hans búið í tæp
200 ár. Örn segir verulegar blikur á lofti um
framtíð heilsársbúsetu í Öræfasveit eins og
víðar í hinum dreifðu byggðum landsins.
„Þótt sauðfjárbúskapurinn hafi gengið
þokkalega síðustu misserin er afkoman hins
vegar þannig að það er ekki fýsilegt fyrir
ungt fólk að taka við sauðfjárbúum í dag,“
segir Örn og minnir á að það sé hinn hefð-
bundni búskapur sem hafi verið undirstaða
heilsársbúsetu í fámennari sveitum. Undan-
farin ár hafi sauðfjárræktin sífellt verið að
færast á færri hendur og sé það eðlileg
þróun. „Þegar ég var að alast upp voru yfir
20 sauðfjárbú hér í sveitinni en nú eru 8
eftir.“
Ónothæf byggðastefna
Örn bendir á að þrátt fyrir að ferðaþjónustan
hafi verið gríðarlega mikil lyftistöng undan-
farin ár þá hafi hún ekki stuðlað að þeirri
fjölgun í heilsársbúsetu í sveitinni sem þörf
er fyrir. Annað sem ógni búsetu í Öræfasveit
sé sú staðreynd að ekki hafi fæðst þar börn
síðastliðin sjö ár og því sé spurning hvað
verði lengi um heilsársbúsetu að ræða.
Brynja Kristjánsdóttir, kona Arnar, er kennari
að mennt og starfar við grunnskólann í Hof-
garði. Hún segir einsýnt að verði ekki veruleg
breyting á muni skólahald þar leggjast af á
næstu sex til átta árum.
„Það verður að segjast eins og er að það
hefur aldrei verið til nothæf byggðastefna á
Íslandi og hér ríkir ekki jafnrétti til náms, því
það er mun dýrara fyrir fólk í hinum dreifðu
byggðum að kosta börn sín til náms en þá
sem búa í þéttbýli,“ segir Örn. Þetta segir
hann vera sameiginlegt vandamál hinna
dreifðu byggða og valda því meðal annars
að ungt fólk sest ekki lengur að í þessum
sveitum. „Það hefur ekki verið neinn skiln-
ingur á því hjá stjórnvöldum í áratugi að það
þurfi að jafna kostnað við menntun barna
þótt að mjög hafi verið sótt á um það. Dreif-
býlisstyrkur sem veittur er dugar engan veg-
inn. Þetta er ein skýringin á því að hinar
dreifðu byggðir eiga nú undir högg að
sækja.“
Bylting í fjarskiptum
Örn er einn þeirra sem höfðu forgöngu um
að koma ljósleiðaratengingu til allra heimila
og fyrirtækja í Öræfasveit, sem hefur gjör-
breytt möguleikum heimamanna til að nýta
sér til fulls þá kosti sem nettenging býður.
Íbúar í Öræfasveit hafa ekki aðeins fengið
hraðvirkari og öflugri nettengingu en
mönnum stendur almennt til boða í höfuð-
borginni, heldur geta þeir nú einnig notið
þess að horfa truflunarlaust á sjónvarp.
„Ástandið í sjónvarpsmálum var þannig í
sveitinni að á sumum bæjum var varla hægt
að tala um að þar sæist sjónvarp. Í öll þessi
ár höfum við á Hofi aðeins haft RÚV þar til nú
að við erum loksins búin að fá aðgang að
Stöð 2 og öllum þeim stöðvum öðrum sem
aðgengilegar eru í Reykjavík.“
Örn segir að Ingólfur Bruun eigi heiðurinn
af því að þessu máli var hrint af stað og
síðan hafi hann og Knutur Bruun faðir hans
borið hitann og þungann af því að koma
málinu áfram í gegnum kerfið. „Það var í
sauðburðinum árið 2007 sem Ingólfur kom í
fjárhúsið til mín og spurði hvernig mér litist á
að að bæta Internettengingu í sveitinni með
því að fá leyfi til að nýta ljósleiðarastreng
sem RARIK hafði lagt árið áður. Þetta varð til
þess að hann skrifaði bréf sem fór í mínu
nafni á alla bæi í Öræfasveit þar sem kann-
aður var áhugi heimamanna á að kaupa net-
tenginu í gegnum ljósleiðarann“. Undirtektir
voru strax mjög góðar og í framhaldinu var
Fjarskiptafélag Öræfinga stofnað til að vinna
að málinu af hálfu íbúa og samið við Fjarska,
fjarskiptafélag í eigu Landsvirkjunar, um
tæknilega aðstoð. Alls keyptu 45 heimili og
fyrirtæki aðgang að ljósleiðaratengingunni.
Auk allra heimila í Öræfasveit tengdust 11
aðilar á Hala í Suðursveit og við Jökulsárlón
ljósleiðaranetinu. Kostnaðinum var dreift
jafnt á alla og nam um 500 þúsund krónum á
hvern notanda.
Einangrun rofin
„Það var virkilega gaman að taka þátt í
þessu. Við heimamenn sáum sjálfir um að
plægja niður 14 km streng í heimtaugarnar
og að draga í rör hér í sveitinni og þeir á Hala
í Suðursveit og í þjóðgarðinum í Skaftafelli
sáu sjálfir um sín mál. Fjarski annaðist hins
vegar tæknivinnuna og síðan kom bæjar-
félagið með styrk sem borgaði strenginn og
rörin.“ Örn segir að menn hafi almennt tekið
góðan þátt í þessari vinnu og að því eldri
sem þeir voru því meiri hafi þátttakan verið.
„Þegar ég var að alast upp hér í Öræfa-
sveitinni vorum við lokuð af á milli tveggja
stórfljóta. Einu raunverulegu samgöngurnar
við höfuðborgina voru í gegnum flugvöllinn
á Fagurhólsmýri því þá var hvorki hægt að
fara á bíl í austur né vestur. Jökulsá á Breiða-
merkursandi var brúuð 1967 og þegar
Skeiðará var brúuð 1974 og leiðin til vesturs
opnaðist var það algjör bylting fyrir okkur.
Það má segja að með lagningu ljósleiðarans
sé einangrun Öræfasveitar endanlega rofin.
Núna getum við farið að stunda viðskipti í
gegnum netið í öllum kauphöllum heimsins,“
segir Örn Bergsson að Hofi að lokum.
Ástandið í sjónvarpsmálum var
þannig í sveitinn að á sumum
bæjum var varla hægt að tala
um að þar sæist sjónvarp.
Brynja Kristjánsdóttir og Örn Bergsson á Hofi. Heimamenn vinna að lagningu heimtauga fyrir ljósleiðarann í Öræfasveit.
Einangrunin endanlega rofin
-segir Örn Bergsson, bóndi á Hofi í Öræfasveit
www.vatnajokulsthjodgardur.is
OPIÐ ALLA DAGA Í VETUR Í SKAFTAFELLSSTOFU
Háhraða nettenging!