Bændablaðið - 13.10.2011, Síða 6

Bændablaðið | fimmtudagur 13. október 20116
Málgagn bænda og landsbyggðar
LOKAORÐIN
Bændablaðið kemur út hálfsmánaðarlega. Því er dreift til allra bænda landsins og fjöl margra annarra er tengjast land búnaði.
Bændablaðinu er dreift ókeypis til þeirra er stunda búskap en þéttbýlisbúar geta gerst áskrifendur að blaðinu.
Árgangurinn kostar kr. 6.200 en sjötugir og eldri og lífeyrisþegar greiða kr. 3.100.
Bændablaðið er í eigu Bændasamtaka Íslands.
Bændablaðið, Bændahöll við Hagatorg, 107 Reykjavík. Sími: 563 0300 – Fax: 562 3058 – Kt: 631294-2279
Ritstjóri: Hörður Kristjánsson (ábm.) hk@bondi.is – Sími: 563 0332 Blaðamenn: Erla H. Gunnarsdóttir ehg@bondi.is
Margrét Þ. Þórsdóttir mth@bondi.is – Freyr Rögnvaldsson fr@bondi.is – Sigurður M. Harðarson smh@bondi.is
Auglýsingastjóri: Eiríkur Helgason eh@bondi.is – Sími: 563 0303 – Myndvinnsla og frágangur: Prentsnið ehf.
Netfang blaðsins (fréttir og annað efni) er bbl@bondi.is Netfang auglýsinga er augl@bondi.is Vefsíða blaðsins er www.bbl.is
Prentun: Landsprent ehf. – Upplag: sjá forsíðu – Landsprent og Íslandspóstur annast dreifingu blaðsins. ISSN 1025-5621
Fæðuöryggi er ekki innantómt píp
Við þurfum að
framleiða meiri mat
LEIÐARINN
Nú þegar sláturtíð stendur
sem hæst og bændur landsins
standa í haustverkum, þá blása
Bændasamtök Íslands til hádegis-
fundar næstkomandi mánudag
um matvælaframleiðslu morgun-
dagsins. Þar verður ræðumaður
Ástralinn Julian Cribb, höfundur
bókarinnar „The Coming Famine:
The global food crisis and what we
can do to awoid it,“ eða; Komandi
hungursneyð: Fæðukreppa heims-
ins og hvað við getum gert til að
komast hjá henni.
Þarna er ekkert verið að skafa
utan af hlutunum og ekkert verið
að halda því fram að fæðukreppa sé
eitthvert hugsanlegt fyrirbæri í fjar-
lægri framtíð og því geti Íslendingar
haldið áfram að yppa öxlum. Nei,
Cripp setur þetta fram sem fúlustu
alvöru og hvetur menn til átaka.
Nú þurfi að bretta upp ermarnar og
finnan allar mögulegar leiðir til að
framleiða meiri mat.
Það þarf enginn að búast við að
þessi fundur verði svæfandi logn-
molla. Án efa mun Cribb ýta duglega
við værukærum Íslendingum, sem
margir hverjir hafa látið varnaðarorð
Bændasamtakanna um aðsteðjandi
alheimsvanda sem vind um eyru
þjóta.
Íslendingar ættu að leggja við
hlustir á mánudaginn, því ef mér
skjátlast ekki verður ræða Cripp ekki
eintómt svartnættist- og svartagalls-
raus. Fæðukreppan sem blasir nú við
vaxandi fólksfjölda framtíðarinnar er
mikil áskorun á íslenska þjóð sem
hefur alla tíð haft sitt aðallifibrauð af
því að framleiða mat. Við stöndum
vel að vígi í framleiðslu matvæla úr
sjávarfangi og einnig í landbúnaði.
Landbúnaður hefur þó átt undir högg
að sækja á Íslandi á undanförnum
árum og sér í lagi á liðnum mánuðum.
Margir Íslendingar eru meira
en tilbúnir að skipta út landbúnaði
fyrir óheftan innflutning á land-
búnaðarvörum. Þar með verða þeir
hinir sömu líka að taka ábyrgð á því
að kasta fyrir róða einhverju stærsta
tækifæri sem Íslendingar hafa nokkru
sinni staðið frammi fyrir í matvæla-
framleiðslu.
Úti í hinum stóra heimi mæna
menn nú til þjóða á norðlægum og
suðlægum slóðum á jörðinni í von
um að þær geti stóraukið landbún-
aðarframleiðslu sína fyrir sífellt fleiri
hungraða jarðarbúa. Spurningin er
bara, vilja Íslendingar taka þátt í því,
- eða ætla menn að demba sér í botn-
lausan slag um að kaupa sífellt dýrari
matvörur á heimsmarkaði?
/HKr.
Haustið er einn fallegasti tími
ársins að margra mati enda lita-
dýrðin engu lík. Þessa mynd tók
Harpa Jónsdóttir á Akureyri í
Ljósavatnsskarði þann 17. sept-
ember sl. Hér brjóta fallegir
íslenskir hestar upp landslagið og
gæða myndina lífi. Harpa segist
þó ekki vita hver situr hestinn
sem rekur stóðið.
Harpa segist í tölvupósti til
blaðsins ekki vera bóndi en
Bændablaðið sé samt eina blaðið
sem hægt sé að lesa út í gegn. Hún
segist hafa gaman af að taka myndir
af dýrum eins og af þessum hestum.
Skemmtilegast þykir henni þó að
mynda fugla.
Ekki er annað að sjá en Hörpu
hafi tekist vel upp við myndatökuna
og þakkar Bændablaðið henni fyrir
sendinguna.
Íslenskir hestar í
haustfegurð í
Ljósavatnsskarði
Enn verður mörgum fótaskortur í umræðu
um fæðuöryggi. Kannski helst þeim sem eru
fastir í landbúnaðarumræðu gærdagsins og
ræða helst um offramleiðslu og ofgnótt og
að landbúnaðarkerfin séu vandamál skatt-
borgara og neytenda. Því miður eru slíkir
umræðustjórar enn fyrirferðarmiklir. Það
er þó með þetta eins og annað að tíminn
vinnur á slíku, fyrr en seinna. Þeir sem telja
að umræða um landbúnað snúist um þennan
öxul, ættu að gefa áhugaverðum fyrirlestri
Julian Cribb athygli næstkomandi mánudag.
Fæðuöryggi og matvælaöryggi eru ekki sami
hluturinn. Matvælaöryggi á við um heilnæmi
matar. Fæðuöryggi er um það hvernig við mætum
þeim áskorunum að eiga mat, ræktunarlönd, vatn,
birgðir, aðföng og ekki síst bændur.
Án matar getum við ekki verið
Kynslóðirnar sem nú ráða ferðinni eru e.t.v. þær
fyrstu sem henda mat. Sóun á mat er gríðarleg.
Viðhorf til matarins er að hann eigi að vera ódýr
og stöðugt ódýrari. Margir líta næstum á það
sem mannréttindi að matur hækki ekki í verði.
Við verðum að viðurkenna að virðing okkar
fyrir mat mætti vera meiri. Matur er verðmætur
og án hans getum við ekki verið.
Nýlega kom frá FAO, Matvæla- og landbún-
aðarstofnun SÞ, spá um þróun á matarverði til
ársins 2020. Til að nefna nokkrar tölur hér þá
var spáð 45% hækkun á smjöri, 15% hækkun á
fiski, 30% hækkun á lambakjöti og 50% hækkun
á etanóli. Á öðrum stað hér í blaðinu fjallar
Erna Bjarnadóttir um hækkun á matvælavísitölu
FAO. Frá ágúst 2010 til ágúst 2011 hækkaði
vísitalan um 26%. Vísitala kornverðs steig
um 37%, kjöts um 16%, mjólkur um 14,5%
Til viðbótar skal nefnt hér að í langan tíma
hefur matarverðsvísitala FAO ekki lækkað svo
neinu nemi, sem hún á þó að gera miðað við
„eðlilegar“ sveiflur.
Einhverjum kann að þykja þetta koma okkur
lítið við. Þeir sem enn vilja lifa í gamaldags
umræðuhefð um íslenskan landbúnað eru samt
einmitt nýbúnir að krýna landbúnaðarkerfið sem
orsakavald hækkandi verðbólgu hér á landi.
En þróunin er því miður farin að bíta okkur
hér. Við erum sérstaklega viðkvæm fyrir öllum
verðbreytingum því um helmingur af öllum mat
sem við neytum er innfluttur og án tolla. Höfum
í huga að innfluttur matur hefur hækkað um
60% frá 2007 en innlendur um 30%.
Innleiða þarf ný gildi í landbúnaði
Íslenskur landbúnaður þarf að byggjast upp
á nýjum gildum. Í stefnumörkun stjórnvalda
2020 áætluninni er talað um að auka hlutdeild
innlendra matvæla um 10%. En hvað stjórnvöld
ætla að gera til að ná slíku markmiði er ekki
enn alveg ljóst. Slík stefna og þær breytingar
sem við horfum til eru tákn um þá nýju tíma
sem nú eru í nánd. Ísland á ræktarland, vatn og
fiskimið sem eru þverrandi auðlindir víða um
heim. Til að mæta slíkum tækifærum má ekki
láta ESB- aðlögunarferli tefja okkur á alla lund.
Hér er hvatt til að umræðu um hlutverk okkar
í breyttum heimi. Kreddan um að fæðuöryggi
sé innantómt píp, er vitnisburður um gamaldags
hugmyndafræði.
Árangur af markvissri stefnu
Hvað sem segja má um aðgerðir ríkisstjórnar
Íslands í atvinnumálum, þá hefur henni ekki
mistekist allt, nema síður sé. Strax í kjölfar
hrunsins komst á markviss samvinna þáverandi
stjórnvalda og núverandi valdhafa um umgjörð
íslensks landbúnaðar. Vissulega hafa verið átök
og fórnir. Bændur lögðu með samningum árið
2009 fram mikilvægt framlag. Þar var m.a.
samið um þak á verðbætur búvörusamninga.
Kannski hefði mátt beita þeirri aðferð víðar og
hemja þannig verðtrygginguna?
400 fleiri störf eru í landbúnaði 2008 en
2010, samkvæmt tölum frá Hagstofu Íslands.
Þar má til viðbótar bæta við afleiddum störfum
og styðjast við rannsókn Hagfræðistofnunar
Háskóla Íslands um íslenskan landbúnað. Þá
má segja að störfum tengdum landbúnaði hafi
fjölgað um 900. Það munar um slíkt um þessar
mundir. Skýringar er að finna í að tekist hefur
að verja búvöruframleiðsluna miklum áföllum
í kjölfar hrunsins og þau mörgu sóknarfæri sem
landbúnaðurinn hefur haft í þeim viðhorfsbreyt-
ingum. Fjölbreytni i vöruþróun, beint frá býli
og fleiri slík sóknarfæri eru nýtt. Tækifæri í
útflutningi hafa opnast. Slíkur árangur er ekki
sjálfgefinn, hins vegar er rétt að vekja athygli
á þessu hér til að tekið sé eftir hinu mikilvæga
framlagi sem íslenskir bændur og landbúnaður-
inn í heild leggur fram til að byggja hér upp á ný.
Á þessum grunni mætti byggja nýja sókn í
íslenskum sveitum. Það þarf að byggja upp og
búa betur á Íslandi.
/HB