Prentarinn - 01.04.1996, Page 3

LEIÐARI
SÆMUNDURÁRNASON
Vinnustadasamningar
Nýtt hljóð virðist komið í atvinnu-
rekendur. Vinnustaðasamningar eru
það sem þeir virðast hafa mestan áhuga á í
yfirstandandi kjaraviðræðum. Þeir eiga að
vera allra meina bót, og nú virðast vera
möguleikar á einhverju sem kallað er
hagræðing innan fyrirtækja. Reyndar hefur
ekki verið hljómgrunnur fyrir vinnustaða-
samningum fram að þessu, en batnandi
mönnum er best að lifa og því er rétt að
skoða þessa hugmynd gaumgæfdega.
Á undanfömum ámm hefur aukavinna
verið mjög mikil, en nú þurfum við að
ganga út frá því að átta stunda vinnudagur
verði að veruleika, alltént verður aukavinna
ekki í sama mæli og verið hefur, m.a. vegna
vinnutímatilskipunar Evrópusambandsins.
Ef vinnuveitendur em tilbúnir til þess að
gefa starfsmönnum aukinn hlut vegna
hagræðingar er það vel.
Mörg prentiðnaðarfyrirtæki hafa á
undanfömum ámm unnið samkvæmt
alþjóðlegum staðli (ISO) og samfara því
hafa kröfur um hæfni og
þekkingu aukist jafnt og þétt.
Starfsfólk hefur mætt þessu
með endurmenntun í
öllum þáttum iðngreinar-
innar. Þetta hefur skilað fyrir-
tækjum auknum hagnaði, en
félagsmenn hafa ekki fengið
hlut í þeim hagnaði að neinu
marki og á fjölmörgum vinnu-
stöðum hafa starfsmenn tekið á sig auknar
skyldur og kvaðir án sérstakrar umbunar.
Félag bókagerðarmanna hefur ekki verið
andsnúið vinnustaðasamningum en ekki
hefur verið gagnkvæmur áhugi félagsins og
atvinnurekenda fyrir þeirri leið. Til eru
fjölmörg tilbrigði við vinnustaðasamninga
bæði innanlands og utan, því ætti að vera
hægur vandi að móta slíka samninga og
óþarfí að finna upp hjólið í því sambandi.
Hvemig viljum við hafa slíkan samning?
Eg tel hann verða að byggjast á aðal-
kjarasamningi, hann er sá grunnur sem
byggt er á, og forðast ber að brjóta ákvæði
hans, því að í aðalkjarasamningi hvers
félags felast lágmarksréttindi félagsmanna.
Ef við lítum til Norðurlanda, sem hafa
áratuga hefð í gerð vinnustaðasamninga, er
ljóst að þeir byggjast á aðalkjarasamningi.
Reyndar eru samningamir þríhliða þar.
Fyrst semur alþýðusamband hvers lands við
riki og bæjarfélög um þær áherslur sem
sameiginlegar eru, síðan semja verkalýðs-
félögin við atvinnurekendur og loks koma
vinnustaðasamningar. Þetta form ætti að
geta hentað vel hér á landi.
Hvað ber að varast í vinnustaða-
samningum? Að láta af hendi það sem við
höfum í aðalkjarasamningi, t.d. að stytta
orlof gegn greiðslu, eða selja veikindarétt
gegn greiðslu, svo dæmi séu tekin. Hverjir
eiga að gera samninga? Eiga atvinnu-
rekendur að semja beint við starfsmenn án
afskipta félagsins, eða á að hafa félagið með
í samningum? Heppilegast væri að
starfsmannafélög á viðkomandi vinnu-
stöðum væm samningsaðilar og að
trúnaðarmenn væru í samninganefnd,
ennfremur að félagið ætti aðild að
samningunum. Nú veit ég að vinnu-
veitendur hafa ekki hug á því, þeir vilja gera
vinnustaðasamninga án afskipta félagsins.
Spumingin er þá: Hvert er gildi slíkra
samninga? Væri hægt að segja einn góðan
veðurdag að samningurinn sé ekki
lengur í gildi?
Hvemig fara Svíar að? Á all-
flestum miðlungs og stærri vinnu-
stöðum era starfsmannafélög sem
hafa það verkefni að gera vinnu-
staðasamninga um laun, kjör og
önnur atriði. Félagsdeildir á
viðkomandi svæði hjálpa til við gerð
þessara samninga og á vinnustöðum, þar
sem ekki era starfandi starfsmannafélög, sjá
þau um þennan þátt. Samningar Grafiska
fackforbundet í Svíþjóð era lágmarkssamn-
ingar um öll atriði eins og hér, þar er viðtek-
in hefð til fjölmargra ára að gera vinnu-
staðasamninga í kjölfar heildarsamninga.
Hvað varðar launaliðinn er oftast samið um
ákveðna launahækkun, pott, sem gert er ráð
fyrir að sé til skiptanna á hverjum vinnu-
stað. Starfsmannafélögin hafa sem sagt
nánast frjálsar hendur um gerð vinnustaða-
samninga um nánast hvað sem er, kaup og
kjör, og reyndar er gert ráð fyrir því að þau
hafí það en allt er byggt á heildarkjara-
samningum. Þess vegna er það eitt af
meginverkefnum félaganna að fylgjast með
því að samningar séu upp á við en ekki
niður á við.
Með því að skoða reynslu annarra
fæ ég ekki annað séð en að gerð vinnustaða-
samninga ætti að vera vandalaus. •
prentarinn
MÁLGAGN FÉLAGS BÓKAGERÐARMANNA
Ritnefnd Prentarans:
Georg Páll Skúlason,
ritstjóri og ábyrgðarmaður.
Margrét Friðriksdóttir
Páll Ólafsson
Pétur Ágústsson
Sölvi Ólafsson.
Fréttaskot og annað efni er
vel þegið og eins óskir og ábendingar
lesenda til ritnefndar.
Leturgerðir
í Prentaranum eru:
Universe, Times o.fl.
Blaðið er prentað á mattan 135 g
Ikonofix.
Útlit og prentvinnsla:
Prentþjónustan ehf.
Prentun og frágangur:
Grafík ehf.
Forsíða Prentarans:
Forsíðuna „Haustlauf" gerði
Guðný Þórarinsdóttir prentsmiður á
Morgunblaðinu. Hún hlaut 2. verðlaun
i forsíðusamkeppni Prentarans.
PRENTARINN ■ 3