Prentarinn - 01.03.2000, Síða 24

Berglind Helgadóttir,
Isjúkraþjálfari hjá
Vinnueftirliti ríkisins:
Sú þróun hefur orðið í prentiðn-
aðinum eins og mörgum öðrum
starfsgreinum að æ fleiri verkefni
eru unnin í tölvum. I þessum
starfsgreinum er því oft setið
lengi fyrir framan tölvuskjáinn
með músina í annarri hendinni.
Þetta leiðir óneitanlega af sér
mikla kyrrsetu og einhæfar hreyf-
ingar.
Sænsk rannsókn sýndi að tíðni
tilkynntra atvinnusjúkdóma
vegna tölvuvinnu jókst um 8%
frá 1997 til 1998, meðan fjöldi
atvinnusjúkdóma í öðrum grein-
um stóð í stað.
Einhæf vinna
Það er vitað að mannsHkaminn
er skapaður til fjölbreyttra hreyf-
inga og flestir þekkja þá ónotatil-
finningu sem fylgir miklu hreyf-
ingarleysi. Ef setið er löngum
stundum við tölvuvinnu og rýnt í
skjáinn verður fljótt vart við
þreytu í ákveðnum vöðvahópum
og liðum og jafnvel sviða og
kláða í augum.
HER ER MUS
UMMÚS
FRÁ TÖLVUMÚS
TIL MÚSAVEIKI!
Mannslíkaminn býr yfir nátt-
úrulegu viðvörunarkerfi við of-
álagi, en það getur birst í formi
verkja, óþæginda og þreytu.
Flestir sem vinna löngum stund-
um við tölvur þekkja það að eftir
nokkum tíma í sömu stellingun-
um og við sömu endurteknu
hreyfingamar fara óþægindi að
láta á sér kræla í hálsi, herðum
og jafnvel handleggjum. Þá er
kominn tími til að hvflast og
slaka á vöðvunum
og gera léttar
hreyfingar. Okkur
hættir til að
gleyma okkur í
verkefnunum, þau
em svo skemmtileg, eða við
verðum að ljúka þeim fyrir
ákveðinn tíma. Tilhneigingin
verður oft sú að við hættum að
hlusta á þessar aðvaranir lík-
amans um þreytu. Við höldum oft
of lengi áfram og uppskerum
með tímanum verki sem ekki fara
þegar við hvflum okkur. Við sitj-
um uppi með álagseinkenni.
Við einhæfar síendurteknar
hreyfingar myndast síspenna í
vissum vöðvahópum. Við það
minnkar blóðflæðið um viðkom-
andi vöðva og þreytan gerir vart
við sig. Ef síspenna verður við-
varandi og ekki er gripið inn í
getur það leitt til vöðvabólgu og /
eða sinabólgu, og hægt er að tala
um vinnutengd álagseinkenni.
Eins og á þessu má sjá er okkur
mjög mikilvægt að standa upp frá
tölvunni reglulega og hreyfa okk-
ur. Góð regla er að taka 10 mín.
hlé á klukkutíma frá tölvuvinn-
unni. Þessa hvfld er gott að nota
til þess að ganga um, hreyfa axl-
ir, handleggi og háls. Að horfa í
sömu fjarlægð á tölvuskjáinn í
langan tíma getur valdið augn-
þreytu og því eru þessi hlé góð til
þess að gefa augunum hvfld með
því að horfa í fjarlægð t.d. út um
gluggann. Mikilvægt er að taka
þessi hlé reglulega og betra að
taka mörg stutt en eitt langt.
Vinnuaðstaðan
Til að fyrirbyggja álagssjúk-
dóma er nauðsynlegt að huga að
vinnuaðstöðunni og líkamsbeit-
ingu við vinnuna. Þar er margt
sem þarf að athuga. Best er að
geta stillt í sitt hvoru lagi hæð
skjáborðsins og lyklaborðsins,
þannig að hægt sé að sitja við
vinnuna með beint bak, slakar
axlir og upphandleggi með hlið-
um. Hæð skjás er best að stilla
þannig að horft er örlítið niður,
en nýjustu rannsóknir sýna að
það dregur úr álagi á augun. Var-
ast skal þó að vera með álútan
háls, því það veldur ofálagi á
hálsvöðvana. Æskilegt er að geta
staðsett vinnuskjölin milli lykla-
borðs og skjás. Þannig verður
komist hjá stöðugri vöðvaspennu
í háls- og herðavöðvum sem ger-
ist við stöðugan snúning höfuðs
þegar skjölin eru staðsett
til hliðar við skjáinn.
Nægilegt pláss þarf að
vera fyrir framan
lyklaborðið til að hvfla
hendur á. Gott er að
nota púða þar til að hvfla
úlnliði á. Varast skal að
^___7 hafa meiri halla en 10°
á lyklaborðinu því það