Dagfari - 01.12.1961, Page 16

Bjarni Benediktsson frá Hofteigi skrifar:
Tekið í blökkina.
Fært hefur í letur
Jónas Árnason.
Útgefandi:
Setberg.
Þetta eru endurminningar Jóngeirs
Davíðssonar Eyrbekks, sem er þó ekki frá
Eyrarbakka og e'kki einusinni úr Skaga-
firði — þótt hann hafi ævinlega sagzt
vera þaðan — heldur er hann upprunninn
í Eyjafirði, en var lengi sjómaður allt í
kringum ísiand, seldi síðan þann fisk sem aðrir veiddu og gerðist
að lokum fornsali „í hjarta Hafnarfjarðar". Hinsvegar tókst honum
aldrei að verða sprúttsali, af því hann drakk allt vínið sjálfur. í
viðbót við sjómennskuna var hann lengi'mikill slagsmálahundur og
drykkjumaður með afbrigðum og sérfræðingur í því að lenda
í lífsháska.
í bókinni eru nokkrar myndir af Jóngeiri Davíðssyni Eyrbekk —
allt frá því hann er lítill drengur á matrósafötum þangað til hann
er orðinn þrjú hundruð punda kjötfjall með bilaða fætur og staf i
hendi. Maður fylgist með því á myndunum, hvernig hann gerist sí-
fellt feitari með árunum og æ ólíkari drengnum á matrósafötunum.
En eitt er það, sem ekki breytist — augun í manninum. Það er
alltaf í þeim blik og glampi, sem sýnir ótvírætt að Jóngeir Davíðs-
son hefur til að bera lífsgleði og er léð skyn á broslegu hliðarnar
í heiminum. Og það er einmitt þetta gamanskyn, sem ljær bókinni
lit og blæ. Þetta er opinskár maður, sem talar af sama hispursleys-
inu um galla sína og kosti, man kynstrin öll af spaugilegum atvik-
um og hefur skemmtisögur jafnan á hraðbergi. Bókin er i einu
orði mjög kímileg. En hún er auk þess fróðleg heimild um sjó-
menns'ku og sjómannalíf; og það er iangt siðan ég hef lesið skruddu,
sem eigi annað eins erindi við Orðabók Háskólans.
Já, Jónas Árnason færði þessar endurminningar í letur. Og vita-
skuld er skemmtun þeirra honum að þakka, ekki síður en sögu-
manni sjálfum. Það er hann sem færir sögurnar í stílinn, byggir
þær upp og gerir úr þeim list. Og margar setningarnar eru ber-
sýnilega ekki komnar úr túlanum á Jóngeiri, heldur úr pennanum
hans Jónasar — þótt hann hafi eflaust borið það allt saman und-
ir þulinn. Þannig tala blaðamenn og rithöfundar við fórnarlömb sin.
Tekið í blökkina er sosum ekki djúp bók, og hún situr víst ekki
lengi í manni. En hún er með fádæmum cKemmtileg — á meðan
hún er.
Við opinn
La
eftir Stein Steinarr.
Útgefandi:
Bókaútgáfa
Mennigarsjóðs.
Steinn Steinarr var skæð tunga. Af
þessari litlu bók, þar sem Hannes Pét-
ursson hefur safnað saman rrtegni þess
er hann ritaði í óbundnu máli, verður
einnig fullljóst að hann var skæður
penni. Sumar þessar greinar eru ekki
skráðar með bleki, helöur eitri og galli; en það er alltaf svolítið
glugga.
mál
VIÐ
OPINN GLUGGA
mótefni í eitrinu og dálítil sætindi í gallinu — þannig að metallinn
verður ekki banvænn. Þeir, sem þekktu Stein Steinarr náið, segja
að þarna sé hann lifandi kominn. Hann skrifaði eins og hann var
— og stíll hans þoldi það.
Steinn Steinarr rækir ekki flóknar hugsanir eða langar rö’kleiðsl-
ur. Hann er maður hinnar neyðarlegu athugasemdar, hins odd-
hvassa háðs. Allar greinarnar eru stuttar, sumar örstuttar, ramm-
gerar eins og Ijóð hans. Engin þeirra flytur stórt efni; og maður
segði víst ekki, að þær væru skrifaðar af anda eða sýn. Þær eru
langflestar, eins og útgefandi segir í Inngangsorðum, „ritaðar af á-
kveðnum tilefnum, aldrei langsóttum, og margar þeirra nokkurs
konar hólmganga við eitt og annað í samtíð" höfundarins. Þetta
eru skylmingar og spjótalög; en þess ber að geta, til að fullnægja
öllu réttlæti, að stundum bregður Steinn vopni af þeirri ástæðu
einni, að einhver liggur vel við lagi.
Enginn mun lesa þessa bók án þess að reka upp góðan hlátur
margsinnis; og brosið er sjaldnast dáið á vörum lesandans, þegar
það sér ástæðu til að íæðast að nýju. Við opinn glugga er sem sé
öldungis bráðskemmtileg bók. En hún sýnir okkur fram á fleira
en fyndni höfundarins og nístandi háð hans. Hún birtir til dæmis
hugrekki hans — þetta ófyrirleitna hugrekki sem engu þyrmir, eí
því er að skipta. Þetta hugrekki sendir hann til atlögu gegn heil-
ögu stórveldi eins og herra Sigurði Nordal, ekki síður en gegn
kotríki eins og Filippíu okkar Kristjánsdóttur. Þessi blessaði
tyrðill, sem kvað hafa átt í h'þggi við ýmislega komplexa alla ævi,
var reyndar veruleg manneskja -— en ekki skriðkvikindi á hnot-
skóg eftir velþó'knun og vinsgeldum.
Aðrar bækur eru barmafullar af hárri og djúpri heimspeki og
ætla sér að valda örlögum. Þessi bók er hinsvegar aðeins full af
listilegum manni..
Síðustu þýdd ljóð.
Eftir
Magnús Ásgeirsson.
Útgefandi:
Bókaútgáfa
Menningars jóðs.
Þegar farið var að skoða í fórur Magnúsar
Ásgeirssonar látins, fundust l>ar nokkrar
ljóðaþýðingar og þýðingabrot sem ekki
liöfðu komizt á prent meðan hann lifði. Guð-
mundur Böðvarsson skáld hefur nú búið
þessar þýðingar til prentunar; og er það sú
bók sem hér um ræðir — að viðbœttum nokkrum „lausavísum“,
sem birtust í Helgafelli, og einu kvæði til leiðréttingar sóðaútgáfu
þeirri á Kvæðasafni Magnúsar sem Tóinas Guðmundsson „sá um“
fyrir skemmstu. Þetta er litið kver, aðeins 77 blaðsíður; af þeim
taka þýðingarnar sjálfar einungis 48 siður, en Formáli útgefandans
er 20 blaðsíður. Bókin er í sama broti og þýðingasöfn Magnúsar
voru á sinni tíð, í geðfelldu bandi og livarvetna snotur á að sjá.
Magnús Ásgeirsson er þvilíkur höfuðsmaður í íslenzkri ljóða-
gerð á öldinni, að hvert „nýtt“ verk frá hendi hans vekur i senn
forvitni og fögnuð. Ilvað mundi þá um lieila bók, þar sem frumhöf-
undar eru meðal annarra afbragðsmenn sem Hjalmar Gullberg,
Gabriele Mistral, Goethe, överland, Bcrtil Malmberg og Edgar Lee
Masters? Eins og ég sagði er sumt af þessum þýðingum brot ein
og aðrar ekki fullgerðar; en hér er þó á ferðinni ný bók frá Magn-
úsi Ásgeirssyni.
Og hún er vitaskuld einkennd þeim gerðarbrag máls og stíls,
sem liann léði jafnan verki sinu. Það getur að sjálfsögðu verið sjón-
armið, að þýðtidi samsamist svo livérju viðfangsefni sinu að per-
16
ÐAGRARI