Dagfari - 01.10.2000, Side 10

Kaldastríðshugsun vesturvelda
Á síðustu dögum hafa forsvarsmenn ríkisstjómarinnar, þeir Davíð Oddsson
og Halldór Ásgrímsson, tjáð sig um mikilvæga spumingu í utanríkismálum
allra landa. Þeir hafa báðir látið í ljós einlægan áhuga sinn á því að stækka
hemaðarbandalagið NATO. Þeir hafa lýst fögnuði sínum með það að æ
fleiri ríki sem áður tilheyrðu Varsjárbandalaginu vilja nú ganga í eina sæng
með Atlantshafsbandalaginu. Þó ekki hafi svo sem verið við öðm að búast
varð ég fyrir miklum vonbrigðum með þennan afturhaldshugsunarhátt.
Þegar Sameinuðu þjóðimar vom stofnaðar árið 1945 töldu
íslendingar sig ekki geta orðið stofnaðila að samtökunum þó þeir hafi
verið sammála hugmyndinni að baki þeim. Ástæðan var sú að íslendingar
vom vopnlaus þjóð og ekki tilbúnir til þess að taka þátt í því að fara með
vopnum á hendur öðmm ríkjum, ekki einu sinni Þýskalandi nasismans.
Fjómm árum síðar gengu íslendingar hins vegar í Atlantshafsbandalagið
en það átti þó að vera tryggt að þessi stefna þeirra breyttist ekki við það,
NATO væri vamarbandalag. í fyrra ætti það þó að hafa orðið öllum
augljóst sem það vildu skilja að NATO var horfið frá þeirri stefnu sinni að
fara ekki í stríð nema á einhverja bandalagsþjóðina væri ráðist. Hersveitir
bandalagsins gerðu þá árásir á Júgóslavíu og þar með varð ljóst að NATO
var orðið árásarbandalag.
Þrátt fyrir allt þetta syngja ráðamenn þjóðarinnar enn sama
sönginn um vamarbandalagið NATO. Davíð Oddsson sagði í ræðu í Riga
að hann skildi ekki áhyggjur Rússa af því að Lettland ætlaði sér að gerast
aðili að NATO. Það kæmi Rússum einfaldlega ekki við og þeir ættu engar
áhyggjur að hafa. Þessi orð hefðu ömgglega hljómað meira sannfærandi ef
lengra hefði verið um liðið frá því að NATO fór með hemaði gegn Serbum
og efast ég stórlega um að áhyggjur Rússa hafi minnkað við þessi orð
íslenska forsætisráðherrans.
Staðreyndin er hins vegar sú að NATO er nátttröll, leifar frá þeim
tíma þegar heiminum var skipt upp með jámtjaldi og menn skipuðu sér í
raðir með Atlantshafs- eða Varsjárbandalaginu. Eftir hrun þeirrar
heimsmyndar sem ríkti í austri og kenndi sig við kommúnisma þó hún ætti
ekkert við hann skylt, stóð NATO eitt eftir og algjörlega ný staða var
komin upp í heimsmálum. Ef framsýnir stjómmálamenn með opinn huga
hefðu ráðið ríkjum í heiminum á þeirri stundu hefðu þeir kannski gripið
tækifærið og reynt að breyta málum. En svo var því miður ekki og þess
vegna varð eina hugsun þeirra sem réðu málum hjá NATO að stækka
10