Verktækni - 01.07.2008, Blaðsíða 6

Út er komið fimmta bindið í ritröð VFÍ
um sögu verkfræði og tækniþekking-
ar á Íslandi. Að þessu sinni er fjallað
um sementsframleiðslu á Íslandi en
Verkfræðingafélag Íslands stóð í upphafi
fyrir umræðum um það mál. Höfundur bók-
arinnar er Dr. Guðmundur Guðmundsson.
Á bókarkápu segir: Um 1930 hófst
umræðan um íslenska sementsframleiðslu
fyrir alvöru og það var Jón Þorláksson
byggingarverkfræðingur, ráðherra og borg-
arstjóri í Reykjavík sem leiddi hana. Það
vandamál kom fljótt í ljós að hefðbundin
hráefni til sementsgerðar, þ.e. kalksteinn
og leirsambönd, voru ekki fyrir hendi í
landinu. Ekki var ljóst hvaða jarðefni mætti
nota í staðinn en eftir mikla leit og rann-
sóknir var ákveðið að reisa verksmiðju á
Akranesi sem byggði framleiðslu sína á
skeljasandi sem kalkgjafa og gosefninu líp-
aríti sem kísilgjafa. Þannig voru strax í upp-
hafi troðnar óhefðbundnar slóðir í sem-
entsframleiðslu en Íslendingar voru síðar
frumkvöðlar á ýmsum sviðum og voru t.d.
fyrstir til að nýta kísilryk til að auka gæði
sementsins, en það var nú almennt notað í
heiminum þar sem kröfur um endingu og
gæði eru sérlega miklar.
Sement hefur verið notað í flest mann-
virki á Íslandi og er árlegt framleiðslumagn
Sementsverksmiðjunnar góður mælikvarði
um hagsæld þjóðarinnar og uppbyggingu í
landinu á hverjum tíma.
Bókin fæst á skrifstofu VFÍ og er verð til
félagsmanna kr. 3.000.- Almennt verð er
kr. 3.500.- Hægt er að panta bókina í síma:
535 9300 og með tölvupósti: verktaekni@
skrifstofa.is
Önnur rit
Á 90 ára afmæli VFÍ var
ákveðið að ráðast í útgáfu
ritraðar sem ráðgert er að
ljúki með útgáfu á Sögu
Verkfræðingafélags Íslands
á hundrað ára afmæli
félagsins 19. apríl 2012.
Í ritröðinni er fjallað
um hin ýmsu svið sem
verkfræðingar hafa
starfað á en afar lítið
er til af slíku efni á
íslensku. Í upphafi
var mörkuð sú stefna
að ritin skuli vera
auðlesin, fróðleg
og skemmtileg og
höfða til almenn-
ings jafnt sem
verkfræðinga. Bækurnar
prýðir fjöldi mynda.
Auk bókarinnar Sementsiðnaður á
Íslandi í 50 ár hafa eftirtalin rit komið
út og fást einnig á skrifstofu VFÍ.
Brýr að baki. Brýr á Íslandi í 1100 ár. Í
bókinni er varpað nýju og óvæntu ljósi
á ýmislegt í sögu brúargerðar á Íslandi.
Dregnar eru fram fjölmargar heimildir
sem legið höfðu rykfallnar á söfnum.
Bókin er prýdd fjölda mynda sem fæstar
hafa birst áður.
Í ljósi vísindanna. Saga hagnýtra rann-
sókna á Íslandi. Viðfangsefni bókarinnar
eru hagnýtar rannsóknir í þágu atvinnu-
veganna. Í ritinu er rakinn aðdragand-
inn að stofnun Atvinnudeildar
Háskólans og
Rannsóknaráðs
ríkisins á fjórða
áratug síð-
ustu aldar. Þá er
fjallað um rann-
sóknastofnanir
atvinnuveganna
sem spruttu af
Atvinnudeildinni.
Afl í segulæðum. Saga
rafmagns á Íslandi í
100 ár. Bókin kom út
árið 2004. Þá var liðin
öld frá því lítil vatnsafls-
virkjun í Hamarkotslæk
í Hafnarfirði hóf raforku-
framleiðslu og var fyrsti
vísirinn að rafmagnsveitu
á Íslandi. Flestir gerðu sér
grein fyrir mikilvægi þessa
áfanga og þeim tækifærum sem raforkan
hafði yfir að búa. Í bókinni er sögð saga
rafvæðingarinnar á Íslandi, bæði upp-
hafsárin og samveitutímabilið sem og
saga iðnaðaruppbyggingar seinni ára.
Frumherjar í verkfræði á Íslandi. Bókin
kom út á 90 ára afmæli félagsins árið
2002. Þar er rakin saga þeirra manna sem
ruddu æðri verkþekkingu braut á Íslandi
og hringdu inn nýja öld framfara í verk-
legum efnum. Bókin er ómetanleg heim-
ild um störf og aðstæður verkfræðinga
í upphafi 20. aldar og gefur raunsanna
mynd af þjóðfélaginu í heild og þróun
þess frá örbirgð til bjargálna.
SEMENTSIÐNAÐURÁ ÍSLANDI Í 50 ÁR
RIT V Í RITRÖÐ VFÍ
V
Dr. Guðmundur Guðmundsson
Ritröð VFÍ
Sementsiðnaður á Íslandi í 50 ár
Nýverið kom út hjá Hinu íslenska bók-
menntafélagi bókin Dögun vetnisaldar
– Róteindin tamin eftir Þorstein Inga
Sigfússon, eðlisfræðiprófessor og for-
stjóra Nýsköpunarmiðstöðvar Íslands.
Þorsteinn hefur verið í fararbroddi í
heiminum við að kanna leiðir til þess
að auka veg endurnýjanlegrar orku og
orkubera, einkum vetnis. Á bókarkápu
segir ennfremur. Í þessari bók sem hann
skrifaði upphaflega á ensku og ætlaði
öllum heiminum sameinar hann lifandi
frásagnargleði og gríðarlegt magn upp-
lýsinga sem hann býr þannig um að efnið
er gert aðgengilegt og skemmtilegt.
Höfundur og sögumaður hrífur lesand-
ann með sér í ferð sem spannar allt frá
upphafi heimsins, myndun efnisheimsins og fram
til framtíðar. Allar tegundir orku eru kynntar og
settar í samhengi og áhrif orkuvinnslu á umhverfið
eru rakin. Loks kynnist lesandinn hvernig vetni
og vetnistækni geta haft áhrif til breytinga og ferð
með höfundi um heiminn til að kynnast nýjung-
um í þessari framsýnu orkutækni á öllum sviðum.
Bókin kom út samtímis í Oxford og Reykjavík
á ensku og íslensku. Baldur Arnarson þýddi
bókina á íslensku og staðfærði ásamt höfundi.
Íslenska útgáfan er aukin með dýpri og ítarlegri
frásögn og lýsingum.
Á síðasta ári hlaut Þorsteinn hin heims-
þekktu Global orkuverðlaun sem talin eru
ígildi Nóbelsverðlauna í orkuverkfræði.
Alþjóðleg vefsíða bókarinnar:
www.tamingoftheproton.com
Dögun vetnisaldar
 / BÆKUR