Fréttatíminn - 16.08.2013, Blaðsíða 10

H erdís Storgaard er í hugum margra samnefnari fyrir slysavarnir barna enda
hefur hún undanfarin 22 ár stýrt
verkefninu Árvekni - slysavarnir
barna og opnaði Miðstöð slysavarna
barna. Nú eru blikur á lofti varðandi
framtíð verkefnisins, Herdís ósk-
aði eftir fundi með heilbrigðisráð-
herra og í vikunni fóru þau saman
yfir stöðuna. Til stendur að leggja
niður Miðstöðina um áramótin og
búa auglýsa nýja stöðu slysa- og
ofbeldisvarnafulltrúa hjá Land-
læknisembættinu, stöðu sem Her-
dísi hugnast ekki. „Ég ætla ekki að
sækja um þessa stöðu. Slysavarnir
barna eru stór og viðamikill mála-
flokkur og mér finnst furðulegt að
ætla að slengja honum saman við of-
beldisvarnir. Það er alls ekki nóg að
einn starfsmaður sinni þessu öllu.
Þar að auki skiptir máli að þetta
sé grasrótarstarf en ekki of tengt
stjórnsýslunni,“ segir Herdís. Þetta
álit sitt hefur hún einnig kynnt fyr-
ir landlækni. Hún reiknar með því
að fá svar frá heilbrigðisráðuneyt-
inu um miðjan september um hvert
framhaldið verður. „Það er betra að
vita þetta sem fyrst til að ég geti til-
kynnt heilsugæslunni ef ég hætti
með námskeiðin mín og fólk geti
gert ráðstafanir,“ segir hún.
Ókeypis námskeið fyrir foreldra
Herdís stýrði Forvarnahúsi Sjóvá
um tíma en við eigendaskipti um
2010 var Forvarnahúsið lagt nið-
ur. Henni var boðin önnur staða
en hún kaus að einbeita sér áfram
að slysavörnum barna. 2011 gerði
hún samning við Landlæknisemb-
ættið og opnaði Miðstöð slysavarna
barna í Borgartúni þar sem er búið
að innrétta Öruggasta heimilið.
„Ég er í nánu samstarfi við heilsu-
gæsluna og öllum sem eiga von á
barni eða hafa nýlega eignast barn
er boðið á ókeypis 90 mínútna nám-
skeið. Í byrjun var aðsóknin dræm
en núna eru biðlistar. Stjórnsýslan
virðist ekki sjá tilgang með þess-
um námskeiðum en það allra mikil-
vægasta er að ná til fólks þannig að
það breyti hegðun sinni þegar því
er sýnt mikilvægi þess. Það er ekki
nóg að lesa bara upplýsingar á net-
inu, eins og virðist vera stefnan hjá
stjórnvöldum,“ segir hún.
Fyrsta árið sem hún rak Miðstöð
slysavarna barna, árið 2011, fékk
hún 4 milljónir frá Landlæknisemb-
ættinu samkvæmt samningi. Í árs-
lok gerði embættið annan samning
við hana fyrir árið 2012, aftur upp á
4 milljónir. „Ég benti þeim á að þetta
væri ekki nóg en embættið hafði
ekki meira fé til að láta miðstöðina
hafa. Þá leitaði ég til velferðarráðu-
neytisins og Guðbjartur Hannesson
ákvað að bæta við tveimur milljón-
um. Í lok árs 2012 vildi Læknisemb-
ættið ekki endurnýja samninginn.
Ég fór þá á fund Guðbjarts sem sagð-
ist vera tilbúinn til að láta Landlækn-
isembættið hafa 4 milljónir á móti
þeim 4 millljónum sem embættið
hafði til slysavarna barna, gegn því
að ég færi að vinna þar. Mín laun á
þessu ári koma því frá Landlæknis-
Ég fæ að
meðaltali 17
fyrirspurnir
á hverjum
degi og
hluti þeirra
kemur frá
opinberri
stjórn sýslu.
 Velferð Herdís storgaard segir litla Virðingu borna fyrir slysaVörnum barna
Slysavarnir barna í fjársvelti
Að óbreyttu hættir
Herdís Storgaard
störfum fyrir Land-
læknisembættið
um áramótin.
Þar stendur til að
auglýsa nýja stöðu
slysa- og ofbeldis-
varnafulltrúa sem
Herdísi hugnast ekki.
Herdís segir litla
virðingu borna fyrir
slysavörnum barna,
málaflokkurinn sé
fjársveltur og það er
nú í höndum heil-
brigðisráðherra og
landlæknis hvort
hún heldur áfram
störfum.
Herdís Storgaard hefur starfað að
slysavörnum barna á Íslandi í 22 ár og
einnig liðsinnt erlendum stjórnvöldum
við að fyrirbyggja slys. Hún segist ekki
búin að missa neistann. Mynd/Hari
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
8
6
4
2
0
Heimild: Slysavarnafélagið Landsbjörg
Banaslys barna
embættinu en rekstur á húsinu er
fjármagnaður með styrkjum,“ seg-
ir Herdís. Að óbreyttu lýkur þessu
starfi hennar um áramótin. „Ég er
ekki vongóð,“ segir hún.
Nýjar tegundir banaslysa
Herdís segir sorglegt hversu lítil
virðing sé borin fyrir slysavörnum
barna og hún hafi alla tíð þurft að
berjast mikið fyrir þeim litlu pen-
ingum sem varið hafi verið í mála-
flokkinn. Herdís byrjaði að vinna
að slysavörnum barna eftir að ríkis-
stjórnin fór í sérstakt átak í að efla
slysavarnirnar árið 1991. Frá því þá
hefur banaslysum barna á Íslandi
fækkað um 65% en þeim hefur aft-
ur fjölgað á síðustu tveimur árum.
Flest slysin voru drukknunarslys
og eru þau orðin afar fátíð í dag eftir
að reglur um eftirlit á sundstöðum
voru hertar og aldursviðmið barna
sem fara ein í sund hækkað. „Nú
eru komin ný slys, í landbúnaði og
í frítíma þar sem börn eru á farar-
tækjum. Þetta eru ekki bara dauða-
slys en frítími er orðinn öðruvísi en
hann var og mun áhættusæknari.
Ég er ekki að segja að það eigi ekki
að stunda áhættusam iðju en það
verður að meta hættuna. Dauðaslys
eiga sér vart stað í sundi lengur. Þau
gerast í fríinu,“ segir hún.
Meðal annarra verkefna sem Her-
dís sinnir í slysavörnum barna er
að halda námskeið fyrir hjúkrunar-
fræðinga á ung- og smábarnadeild-
um sem og ljósmæður. Með haust-
inu hefjast einnig námskeið fyrir
hjúkrunarfræðinga í grunnskólum
sem Herdís leggur áherslu á að
ljúka fyrir áramót. Þá bendir hún
á tvískinnunginn í því að yfirvöld
vilji ekki fjármagna málaflokkinn
en nýta sér samt þjónustu hennar.
„Stór hluti af starfi mínu er ráðgjöf.
Ég fæ að meðaltali 17 fyrirspurnir á
hverjum degi og hluti þeirra kemur
frá opinberri stjórnsýslu.“
Virðingarleysi gagnvart starfinu
Í kring um 1998 fékk Evrópusam-
bandið flest aðildarríki og nokkur
að auki til að taka saman upplýsing-
ar um slysavarnastarf í landinu. Í
framhaldinu var fulltrúum þriggja
landa boðið að halda fyrirlestur og
fór Herdís þá út og sagði frá starfi
sínu á Íslandi. Á síðasta ári voru
kynntar niðurstöður rannsóknar á
slysavörnum barna í 31 landi Evr-
ópu og var Ísland þar í öðru sæti.
Þar var þó gagnrýnt að fjárveitingar
til málefnisins hefði dregist saman
eftir efnahagshrunið. En árangur-
inn sem náðst hefur í málaflokknum
er ótvíræður og Herdís undrast að
leggja eigi verkefnið niður. „Mér
finnst þetta í raun virðingarleysi
gagnvart því sem ég hef gert. Það
er enginn hvati fyrir því að standa
sig vel. Skilaboðin sem ég er að fá
eru að árangur skiptir ekki máli.
Eftir að niðurstöður evrópsku rann-
sóknarinnar voru kynntar var eng-
inn sem sagði „Gott hjá þér.“ Ég hef
hins vegar fengið fyrirspurnir frá
öðrum löndum. Ég tók út kennslu-
efni vegna öryggis barna í bílum
fyrir yfirvöld í Ástralíu og nýlega
aðstoðaði ég spænska heilbrigðis-
ráðuneytið við slysavarnir í sund-
laugum.“
Herdís segir margt óunnið þeg-
ar kemur að slysavörnum barna á
Íslandi en hún fer ekki í ný verk-
efni að svo stöddu. „Það getur
verið lýjandi að vinna í þessum
málaf lokki. Ég hef mætt mikilli
andstöðu og oft þurft að hjóla
í stjórnvöld til að koma málum
áfram. En ég er ekki búin að missa
neistann. Mér finnst enn eins gam-
an að mæta í vinnuna og þegar
ég byrjaði. Þetta starf gefur líka
mikið. Framhaldið er nú í höndum
annarra,“ segir hún.
Erla Hlynsdóttir
erla@frettatiminn.is
2013
* það sem
af er ári
10 fréttaskýring Helgin 16.-18. ágúst 2013