Læknablaðið - 01.01.1915, Qupperneq 13

LÆKNABLAÐIÐ
7
manni.) Alment er álitiS, aS veikin flytjist hvorki með dauöum munum
né matvælum. Þó vita menn þetta ekki. með vissu. Ekkert bendir til þess,
að veikin flytjist meö skordýrum.
Undirbúningstimi veikinnar eru 5—12 dagar, oftast 9 dagar. Móttæki-
legust eru börn á 1—3 ára aldri. Sjaldan veikjast börn á 1. ári eöa eldri
en 5 ára, og veikin er miklu vægari á þeim. Mest ber á mænusótt siðari
hluta sumars, frá ágúst til októbermán.
Einkenni. Medin og Wickmann hafa einkum lýst einkennum veikinnar.
Af þeim má sjá, aö þaö eru ekki aöeins mænuskemdir, sem veikin hefir
í för meö sér, heldur einnig all-oft skemdir á stærri eöa smærri svæðum
í med. oblong. og pons. Þær lýsa sér meö andlits-, augnavöðva- og tungu-
lömun (n. facialis, trigem., hypoglossus), en allar eru lamanir þessar lítil-
fjörlegar, standa stuttan tíma, og finnast oft aöeins meö nákvæmri rann-
sókn. Þá hafa sömu menn, fyrstir allra, lýst afarvægum tilfellum af
veikinni. Sóttin hefst þá meö einhverjum af þeim byrjunareinkennum, sem
lýst er síðar, en svo dettur hitinn niöur, og koma engar lamanir í ljós, eöa
þá svo vægar og lítilfjörlegar, aö þær aðeins finnast viö nákvæmustu
rannsókn. Byrjunareinkennin geta veriö alvarleg, en veikin þó oröiö svona
væg.
Byrjunareinkennum veikinnar hafa sömu vísindamenn lýst vandlega.
Þau geta verið mjög margbreytileg og misjöfn. Þau má flokka þannig:
1. Almenn einkenni. a) Sótthiti getur verið mishár, venjulega
38—40 stig, varir oft fáeina daga og hættir svo snögglega, en stundum
stendur hann lengri tíma, og lækkar þá smátt og smátt. Samfara honum
eru hin vanalegu hitaeinkenni. Kuldaskjálfti, eöa kalda, í byrjun sjúkd.
er sjaldgæfur. b) Eymsli og sársauki við snertingu á húðinni og við hreyf-
ingar (hyperæsthesi). Þetta einkenni finst í níu tíundu af öllum tilfellum,
en varir oft stuttan tíma. Ef læknir er sóttur seint, er erfitt aö komast
að því meö vissu. Sársaukatilfinningin er mest á búknum, og útlimum
þeim, sem síðar veröa máttlausir. Oft ber aðeins á þessu einkenni, ef börn-
in eru tekin upp og borin. c) Eymsli við þrýsting á vöðva og taugar.
Eymsli þessi haldast oft lengur en hörundseymslin. d.) Sviti er tíður á
börnunum og ákafur fyrstu daga veikinnar. Hann hefir fundist í % til-
fellunum. e) Blóöfrumur (levcocytar) eru færri i blóði sjúklinganna en
heilbrigðra (3000—5000 í cb.mm). Þó er þetta einkenni þýðingarminna
fyrir flesta lækna, því bæði þarf tæki til þess að telja blóðkorn, og auk
þess finnast likar breytingar við aðrar hitasóttir. f) Þrýstingur mænu-
vökvans er aukinn, og vökvinn meiri en hjá heilbrigðum, er þó tær og
sóttkveikjulaus. Fáeinar eitlafrumur geta þó fundist í honum. Þetta ein-
kenni hefir mesta þýðingu í vafasömum tilfellum, en greina skal sjúkd.
frá meningitis tubercul. og cerebro-spinalmeningitis.
Hjá allflestum sjúklingunum ber á þessum almennu einkennum. Þess
vegna eru þau þýðingarmikil og benda lækninum í rétta átt eöa vekja grun
bans um, hvað sé á seyði. Ef þau eru greinileg og sóttin gengur á þeim
staö, gera þau aögreininguna léttari, því auk þessara einkenna koma fyrir
margs konar einkenni frá öðrum liffærum. Þau eru þessi:
2. E i n k e n n i f r á ö n d u n a r f æ r u n u m : nefkvef, renslj úr því,