Læknablaðið - 01.04.1919, Side 10

56
LÆKNABLAÐIÐ
efni eru það, sem bræöa cuticula svona, þegar hún eldist' og deyx1,
svo mikið mótstöSuafl sem hún virSist hafa gagnvart leysingarefnum, jafn-
vel sterkum? Úr þeirri spurningu get eg ekki leyst, en eftir því sem eg
hefi séS, get eg ekki varist þeirri hugsun, aS þau efni hljóti aS vera til,
og aS þaS virSist vera minna af þeim, þegar um gröft er aS ræSa en villi-
gröft, því oft hefi eg séS stóra, hlaupkenda hrúgu af sullamóSur í daun-
illum grefti, tiltölulega heillega, en ekki nema smátægjur af henni innan
um villigröft.
Sú var tíSin, aS náttúrufræSingum og læknum fanst svo mikiS til um
muninn á ungasullum og ungalausum, aS þeir vildu telja 2 tegundir, eSa
aS minsta kosti 2 afbrigSi, e. altricipariens og e. scolicipariens. Sú kenn-
ing er aS vísu löngu liSin undir lok, en þann dag í dag hættir flestum
til aS telja sullungamyndunina sem æSsta lífsstig dýrsins, sem vott um
sérstakt lífþrek þess. Samkv. hinni nýju kenningu D é v é, sem eg þykist
sannfærSur um, aS er rétt í aSalatriSunum, er þessu ekki þannig variS.
Sullunigamyndunin er einmitt vottur um veiklun sullamóSurinnar og af-
leiSing hennar. Þessi veiklun hugsa eg aS stafi langoftast af elli dýrsins,
eSa skemdum í capsula fibrosa, sem veikla þaS. Þá er fljótséS, aS þaS
er eSlilegt, aS sullir húsdýra eru ungalausir: þau dýr ná ekki svo háum
aldri, aS sullurinn verSi fyrir elligiöpum. Því lengur sem maSur gengur
meS sull, þeim mun hættara er viS því, aS ungar myndist, og þeim mun
lakari eru horfurnar fyrir sjúklinginn bæSi áSur en hann leggur sig und-
ir hníf og eftir þaS, eins og siSar verSur lítiS eitt vikiS aS.
2. Sumir útlendir læknar, einkum D é v é, hafa undrast hve marga
gamla sulli eg hafi fyrir hitt, sulli meS grefti, kölkuSum belg o. s. frv„
í samanburSi viS þaS sem jafnaSarlega á sér staS í útlöndum, þar sem
sullaveiki er landlæg, því þar yfirgnæfa ungir sullir, meS vatnstæru inni-
baldi, ungalausir. Nú gæfi þeim á aS líta, ef þeir sæju þessar nýju sögur,
því aS hér er hlutfalliS milli ungra sulla og gamalla enn frábrugSnara
því sem þar tíSkast. Dévé grunar aS þetta sé því aS kenna, aS íslensku
sjúklingarnir séu ófúsir aS leggja sig undir hnífinn nema sem síSasta
úrræSi, og ef til vill fávisku almennings um þaS, hve miklu hættuminni
skurSlækning sé, ef sullirnir eru skornir meSan þeir eru ungir og unga-
lausir. Eg efaSt um, aS þessi skýring sé rétt. Nú á dögum eru sjúkling-
arnir merkilega óragir á skurSlækningu, enda rekur mig ekki minni til,
aS á þessu tímabili, sem hér ræSir um, hafi fleiri en aS eins einn sjúk-
lingur færst undan skurSi. AS vísu voru 3 aSrir sjúklingar meS sullum,
sem ekki nutu skurSlækningar; einn af því aS eg áleit, aS um c. hepatis
væri aS ræSa, en þaS reyndist sullakerfi í lifur, sem annars ekki mundi hafa
veriS unt aS bjarga meS hnífnum, enda þótt eg hefSi vitaS aS um sulli
væri aS ræSa; á öSrum sjúklingi gerSi eg kviSristu vegna cholelithiasis,
og fann þá um leiS lítinn kalkaSan sull svo langt uppi á lifrarhvelfingu,
aS ekki hefSi veriS unt aS ná honum meS sama skuröi, og tók þaS ráö
aS láta hann eiga sig. Þessi sullur opnaöist síöar, aS því er virSist, inn
i vias biliares og losnaöi sjúklingur viS hann á þann hátt. ÞriSji haföi
gengiS meS sull frá fermingaraldri fram yfir fimtugt, án verulegrar þving-
unar. Eg óttaSist, aS um dauSann kalksull væri aS ræöa, og mundi sull-
skuröur sennilega hafa í för meS sér ólæknandi útferö. Sá sjúklingur dó,