Læknablaðið - 01.12.1937, Blaðsíða 6

I 12
LÆKNABLAÐ I Ð
S'ókkið gelur oft gefið leiðbeining-
ar. ViÖ garnaberkla er það að jafn-
aði mjög hátt, og finnist ekki hjá
berklasjúkling full ástæða fyrir háu
sökki. þá eru garnaberklar eitt af
þvi fyrsta, sem manni dettur í hug.
Stundum eru garnaþrengsli (sten-
osisj fyrsta greinilega einkenni
garnasára, og lýsa sér þá sem chro-
niskur eða, sjaldnar, sem akut ileus.
A síðari árum hefir hið svonefnda
Triboulci's-próf vakið allmikla eft-
irtekt, en jiað er sublimat-útfelling
á eggjahvítuefnum í saur. Áleit
Triboulet, að eggjahvituefnin stöf-
uðu frá berklasárum í görnunum.
Próf jietta hefir fengið misjafna
dóma. Víst er um, að það er ekki
specifikt. Rother komst að þeirri
niðurstöðu, að sé það jákvætt, þá
auki það á likur fyrir berklasárum
í görnum. Aðrir telja, að það hafi
jiýðingu fyrir batahorfur, með ])ví
að það sé einkum jákvætt, ef bata-
horfur séu slæmar.
Loks kem ég að þeirri rannsókn,
sem öllum kemur saman um, að sé
þýðingarmest við garnal)erkla, en
það er Röntgenskoðun á þörm-
unum.
Hep])ilegast þykir að taka fyrst
Röntgenmynd af kviðarholinu, án
kontrastefnis (Leeraufnahme). A
henni geta sést kalkaðir eitlar og
loftdreifing í görnum. Mikið loft
kemur ekki fyrir i mjógirni hjá
heilbrigðum, en í colon hefir það
enga þýðingu. Stórar loftblöðrur
með vökvayfirborði þýða að jafn-
aði ileus. Aðalskoðunin er þó fólg-
in í gegnlýsingum og myndatökum
eftir að sjúklingurinn hefir fengið
kontrastefni í inntöku eða sem pípu.
Efnið, sem notað er, er kemiskt
hreint baryumsulfat og best er, áð
i því séu kolloidefni, svo það setj-
ist síður til. Af praktiskum ástæð-
um er altaf byrjað með kontrast-
klysma, Þarmurinn er hreinsaður
kvöldið áður og sama morgun með
vatnspípu. Þrem kúfuðum mat-
skeiTium af efninu í i j/2 líter af
vatni er dælt inn í þarminn. með
venjulegri skolkönnu. Gegnlýst er
meðan efnið rennur inn. Fylling á
colon gengur venjulega fyrirstöðu-
laust að flexura hepatica, en oft
þarf smá brögð til að yfirstíga móí-
stöðuna þar. Oft þeyta samdrætt-
ir í colon kontrastefninu í fyrsta
sinn til baka, en við ítrekaða fyll-
ingu helst það í coecum.
Áður var allmikið lagt upp úr
ef k lysma rann gcgnuin vahnda
Bauhini inn í ileum. Var álitið, að
ófullnægjandi lokun hennar stafaði
af bólgu. Nú er vitað. að þetta
kemur svo oft fyrir hjá heilbrigð-
um, að það hefir enga þýðingu.
Eftir að húið er að láta renna það
út af eíninu, sem rennur sjálfkrafa
inn í skolkönnuna aftur, er tekm
yfirlitsmynd af colon og svo marg-
ar sérmyndir af coecum, sem ])urfa
])ykir. Eftir algerða tæmingu á
kontrastefninu notar Fischer o. fl.
loftfyllingu á colon, en hún virðist
óþörf. Stöðugt er kontrastefnið
einnig gefið sem inntaka. Margir
fylgja ráðum Fleischners, að gefa
])að kl. 5 að morgni. Er þá gegnlýst
i fyrsta sinn kl. 8—g f. h. Nær
skoðunin i ])að skifti ])á ekki til
maga og duodenum, enda er kon-
trastefnið þá venjulega alt komið
niður i ileum og myndar samfeldan
skugga niður í grindarholi. Ef sár
eru í mjógirninu, sjást gjarnan ein-
stakar þarmlykkjur ofan við aðal-
skuggann, og eru þær loftfyltar,
misvíðar og með óreglulegum útlín-
um. Fyrir berkla í coecum hefir
Stierlins einkenni sérstaka þýðingu.
Það er fólgið í því, að vegna spas-
ma sést ekkert kontrastefni í coec-
um, ])ó að bæði fyrirfinnist það í
mjógirninu og neðar í colon. Ame-
rikumennirnir Brown og Sampson