Læknablaðið - 31.12.1941, Qupperneq 7

LÆKN ABLAQIÐ
GEFIÐ ÚT AF LÆKNAFÉLAGI REYIiJAVÍKUR
RITSTJÓRN: JÓHANN SÆMUNDSSON, JÓN STEFFENSEN,
JÚLÍUS SIGURJÓNSSON.
27. árg. Reykjavík 1941. 10. tbl.
Handlæknisdeild Landspítalans. Yfirlæknir Próf. Guðm. Thoroddsen.
Crisis thyreotoxica.
Eftir ÓLAF JÓHANNSSON.
Erindi flutt á læknakvöldi í Landspítalanum í október 1941.
Crisis thyreotoxica kallast þaS,
er thyreotoxicosis (skjaldkirtileitr-
un) færist svo mjög og skyndilega
í aukana, að tvisýnt verður um líf
sjúklingsins. Er þar með átt við
hverskonar alvarlega mögnun
skjaldkirtileitrunarinnar. Ýfast þá
og magnast öll • helztu einkenni
sjúkdómsins, það er eins og hvessi
á hann, enda nefnist þetta á ensku
oft ..thyroid storm“.
Þótt talið sé víst að crisis thyreo-
toxica geti skollið á sjálfkrafa, þá
mun þó algengast, að sjúkdómur-
inn ýfist af einni eða annari orsök,
svo sem skurðaðgerðum, röntgen-
geislunum eða jafnvel efnaskipta-
rannsóknum. Til þess geta einnig
legið margvislegar aðrar ástæður,
sem hvergi virðast beinlínis snerta
skjaldkirtilinn sjálfan, svo sem
holskurðir, aðgerðir vegna kven-
sjúkdóma, prostatectomia, tonsil-
lectomia og einna algengast in-
fectiones, sérstaklega í öndunar-
færum, t. d. influenza. Ennfremur
líkamleg áreynzla, andlegir áverk-
ar, slæmar fréttir og slysfarir.
Af öllu þessu mætti ætla, að
crisis thyreotoxica væri algeng
mynd við skjaldkirtileitranir, en
svo er þó ekki. Við samanburð á
skýrslum lyflækna og handlækna
viðsvegar frá, sést að nú á dpgum
er fullt eins hætt eða jafnvel hætt-
ara við crisis á undan aðgerð eins
og eftir aðgerð. Þetta virðist hafa
verið á annan veg áður fyr. Árið
1924 kemur Plummer með joðmeð-
ferð sína. Við það hafa batahorfur
eftir skurðaðgerð á skjaldkirtlin-
um batnað stórum.
Poll og Garlick segja frá 225
Mb. Basedow-sjúklingum, er hlutu
aðgerð á árunum 1915 til 1932.
10 fengu crisis postoperativa. af
þeim dóu 5, og láta þeir þess get-
ið, að flestir þeirra, sem dóu, hafi
verið sjúklingar frá því fyrir árið
1928.
Bayley skýrir frá 123 sjúkl., sem
á árunum 1915 til 1934 dóu af
thyreotoxicosis. 51 þeirra dóu úr
crisis thyreotoxica. áður skurðað-
gerð fór fram, en 72 dóu post
strumectomiam, bæði úr crisis
thyreotoxica og öðrunt fylgikvill-
um.
1937 segir Bansi frá 700 sjúkl.
með Mb. Basedowi, 32 þeirra