Læknablaðið - 01.06.1948, Síða 27

LÆKNABLAÐIÐ
35
því, og ekki síður liitt, að um
þær mundir var sú skoðun efst
á baugi, að holdsveikin væri
ekki næmur eða smitándi sjúk-
dómur, heldur a'rfgengur. Þá
var D. C. Danielsen í Björgvin
frægastur holdsveikralæknir, og
hélt hann því fram, að holds-
veikin væri arfgeng vanheilindi
(dyskrasi). Skoðanir lækna á
eðli og orsökum sjúkdómsins
höfðu verið allmjög á reiki, en
þessi afstaða hins mikla sér-
fræðings og fleiri annarra,
hlaut að hafa áhrif á athafnir
manna í málinu, bæði lækna og
stjórnarvalda, hér sem annars
staðar. Það er því skiljanlegt,
að einmitt um þessar mundir
var sætt lagi að leggja holds-
veikraspítalana niður; má vera
að dagar þeirra hafi verið taldir
hvort sem var.
En ekki sat lengi við þetta.
Bakteríuöldin var í nánd og
ein af hinum fyrstu sóttkveikj-
um, sem fundust, var einmitt
holdveikisbakterían, (Armauer
Hansen í Björgvin 1873). Það
liðu þó nokkur ár þangað til
öllum var Ijóst, að sá gerill,
mycobacterium lepræ eða bac-
illus lepræ, er orsök holdveik-
innar, á sama hátt og viður-
kennt er um aðra sýkla, sem
ákveðnum sjúkdómum valda,
enda þótt tæplega verði með
réttu sag.t, að þetta sé vísinda-
lega sannað mál, þar sem helztu
sönnunargögnum - ræktun
gerilsins og sýking tilrauna-
dýra með honum verð-
ur ekki við komið. Það hef-
ur hvorugt tekizt enn, þrátt
fyrir óteljandi tilraunir. En
einmitt af þeim sökum er auð-
velt að greina hann frá skyld-
um gerlum, t.d. berklagerlin-
um. Og þar að auki finnst hann
í öllum holdsveikum mönnum.
Auðvitað hefur mikið verið rætt
og ritað um disposition, um ytri
kringumstæður, svo sem fá-
fræði, óþrifnað, vond húsa-
kynni, óhollt fæði o. s. frv.
Slíkt kemur eflaust allt við
sögu holdsveikinnar, en það
skijitir líka mjög miklu máli,
þegar um fjölda annarra sjúk-
dóma er að ræði og hvað sem
því líður, þá er óhætt að full-
yrða, að enginn maður fengi
lioldsveiki, ef bacillus lepræ
væri ekki til. Og enginn fær
holdsveiki af því einu, að lifa í
eymd og volæði.
Þegar .vissa var fengin fyrir
því, að sýklar valda veikinni
og holdsveikir menn hera með
sér uppsprettu hennar, hvar
sem þeir fara, breyttist viðhorf
manna við málinu fljótlega og
nú blasti við nauðsynin á því,
að stofna hæli og heimili, þar
sem hægt væri i fyrsta lagi að
einangra sjúklingana og því
næst að hjúkra þeim, hlynna
að |>eim og lækna þá, ef unnt
væri. Þetta var skoðun þeirra
manna, sem skiptu sér af holds-
veikismálum hér á landi á síð-
asta fjórðungi síðustu aldar.