Læknablaðið - 15.03.1982, Side 14

72
LÆKNABLADID
Number of
patients
0 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24 26 28 36 38 62 64
Age in years
0 Initially successful testicle salvage operation ES Known late testicle atrophy ■ Operated initially with orchiectomy
Figure 2. Age distribution and treatment in 36 patients diagnosed and treated in 1971-1980 at
Borgarspitalinn, Landakotsspitalinn and Landspitaiinn in Reykjavik, lceland.
að tunica vaginalis parietalis nær hátt upp á
funiculus spermaticus áður en hún gengur yfir
í tunica vaginalis visceralis, svokölluð bjöllu-
kólfsmissmíði, í öðru lagi getur mesorchium
verið of langt (1, 4, 6, 7, 8, 9). Gallar pessir eru
yfirleitt báðum megin (4, 6). Gormlaga præðir
úr cremastervöðvanum ganga niður kólfinn og
samdráttur í pessum vöðva getur valdið torsio,
sé eistað ekki nægilega fast í scrotum (7, 9).
Oftast er eitthvert áreiti til staðar, sem getur
valdið samdrætti í vöðvanum, s.s. áreynsla,
slys, kynmök eða skyndileg, snögg hreyfing (6).
Snúningurinn veldur síðan venustasa, throm-
bosis, fyrst í venu, en síðan slagæð og loks
drepi í eistanu ef snúningurinn hefur verið
nógu mikill eða langvarandi (1,4, 6, 10, 11).
Torsio testis er heldur algengari vi. megin
og er pað trúlega vegna pess, að peim megin
er kólfurinn lengri (1, 4). Hún er u.p.b. tífalt
algengari í eistum, sem ekki hafa gengið
eðlilega niður (4, 12). Oftast kemur torsio
testis fyrir á aldrinum 10-20 ára (1, 2, 3, 4, 5, 7,
11, 12). Meðalaldurinn er 15-16 ára, með toppi
Table 1. Treatment of torsio testis in Borgarspitali,
Landakotsspitali and Landspitali in 1971-1980, 36
patients.
Number
Operative methods (N=36) %
Explor. testis + fixation ........... 24* 66.6
Orchiectomy .......................... 9 25.0
Manipulative detorsion................ 4 11.1
Contralateral fixation................ 16 44.4
* Three patients after manipulative detorsio.
á 14. ári og öðrum mun minni toppi á 1.
aldursári (1, 4). Sjúkdómurinn er sjaldgæfur
hjá mönnum yfir prítugt (13).
GREINING
Tíðustu einkennin eru verkur í eista og fyrir-
ferðaraukning (7, 9, 11). Byrjar petta oft
skyndilega, og er ekki óalgengt, að verkurinn
veki sjúklinginn af svefni (1, 6). Við skoðun er
eistað aumt viðkomu og húðin rauð og prútin.
I u.p.b. 30 % tilvika má finna, að eistað liggur
ekki eðlilega í scrotum (4, 6, 9). Oft er saga um
fyrri verkjaköst í scrotum. Kemur petta fyrir í
19-68% tilfella (7). f sögu má ennfremur oft
finna orsök cremaster samdráttar, t.d. á-
reynslu, slys, samfarir o.s.frv. (48 %) (7).
Önnur einkenni, s.s. kviðverkir, flökurleiki og
uppköst, ópægindi frá pvagfærum og hiti
koma fyrir pótt í minna mæli sé. í ungbörnum
er aðaleinkennið oftast fyrirferðaraukning í
nára og óróleiki (8).
Aður fyrr var greiningin eingöngu staðfest
með könnunarskurði, en á síðari árum hefur
verið notuð með góðum árangri 99m Techneti-
um Pertechnetate (99m Tc) testis skönnun (9,
14, 15). Sérstaklega kemur pessi rannsókn að
notum í vafasömum tilfellum, sem hafa dregist
á Ianginn og ef til vill verið ranglega
meðhöndluð sem bráð bólga í eistalyppu (9.
15). Rannsóknin er auðveld í framkvæmd,
»non invasiv« og tekur stuttan tíma, venjulega
10-15 mín. Hún á pví ekki að purfa að tefja
fyrir aðgerð (9, 15).
Þá hefur verið notuð Doppler tækni til að
greina bráða sjúkdóma í scrotum og reynst