Læknablaðið - 15.03.1986, Blaðsíða 24

66
LÆKNABLAÐIÐ
Af þeim fjórum konum, sem höfðu annað
hvort eðlilegt endurtekið sykurþol eða ekki
var fylgt eftir, var engin yfir 90 kg að þyngd
fyrir þungun. Aldur þeirra var frá 20-37 ára.
Aðeins ein hafði áður látið fóstri og þrjár voru
að fæða fyrsta barn. Engin hafði sykur í þvagi
á meðgöngu, en ein fékk meðgöngueitrun. Sú
kona hafði einnig fjölskyldusögu um syk-
ursýki, en engin hinna.
í öllum hópnum höfðu 36 (18%) fjöl-
skyldusögu um sykursýki. Meðal þeirra 194
kvenna, sem höfðu eðlilegt sykurþolspróf í
sængurlegu, voru 33 (17%) með fjölskyldu-
sögu um sykursýki, og var það í fyrsta eða
öðrum ættlið hjá 21. Tólf konur (6.4%) voru
með SMS, bæði fósturlát, andvana fæðingar,
fyrirburafæðingar, og vanskapnaði barna
(6,5% af öllum hópnum). í sex tilvikum skorti
fulllnægjandi upplýsingar um fyrri með-
göngur. í nýafstaðinni meðgöngu höfðu sjö
konur (3,6%) haft sykur í þvagi í tvö eða fleiri
skipti (3,5% í öllum hópnum) og fengu þrjár
(1,5%) meðgöngueitrun (2% í öllum hópn-
um). Átta konur (4%) vógu meira en 90 kg
(4,5% í öllum hópnum). Tíðni helstu at-
hugaðra áhættuþátta hjá konum með eðlilegt
og óeðlilegt sykurþolspróf er sýnd í töflu I.
Vegna þess Ifve fáar konur höfðu óeðlilegt
sykurþolspróf var ekki hægt að athuga hvort
munur milli hópanna væri marktækur.
í töflu II má sjá að hlutfall óeðlilegra/eðli-
legra sykurþolsprófa í sængurlegu hélst lágt ef
fæðingarþyngd barnanna var fyrir neðan
4.900 g. Þegar hlutfall óeðlilegra/eðlilegra
sykurþolsprófa var borið saman hjá mæðrum
sem áttu börn annarsvegar undir 4.900 g og
hinsvegar yfir 4.900 g, fannst að hlutfalls-
munur (percent difference) milli óeðlilegra
sykurþolsprófa í hópunum (5,84%) hafði
staðalskekkju (standard error), sem nam
3,139%. Þegar deilt er í hlutfallsmuninn með
staðalskekkju fæst hlutfallið 1,86, sem er
minna en staðalskekkjan, og því má ætla að
munur á fjölda kvenna með óeðlilegt sykurþol
við fæðingarþyngd yfir og undir 4.900 g gæti
verið tilkominn vegna tilviljunar.
UMRÆÐA
Breyting á sykurefnaskiptum með viðnámi
gegn áhrifum insúlíns er þáttur í lífeðlisfræði-
legri aðlögun líkamans að meðgöngu. Niður-
brot insúlins í fylgju og andstæð áhrif
fylgjuhormóna eru meðal veigamestu þátta,
sem valda þessu (9). Við fæðingu barnsins
hverfur insúlínviðnámið mjög fljótt, og syk-
urþolspróf, sem gert er eftir fæðingu, kem-
ur því of seint til að greina meðgöngusykur-
sýki (gestational diabetes). Sú breyting á
sykurefnaskiptum, sem væntanlega greindist
með sykurþolsprófi eftir fæðingu er skert
sykurþol. Skert sykurþol fannst í hópat-
hugun Hjartaverndar hjá u.þ.b. 5% ís-
lenskra kvenna á frjósemisskeiði (18).
Algengið á aldursbilinu 20-29 ára var 3,4%,
en í okkar athugun, þar sem meðalaldur var
27,5 ár, voru 3% kvennanna með skert
sykurþol. Þær töldust allar vera i áhættuhópi
samkvæmt erlendum athugunum.
Þegar miðað er við fyrirfram ákveðna
fæðingarþyngd (g) við ákvörðun á því hvaða
konur fara í sykurþolspróf, er hvorki tekið
tillit til meðgöngulengdar né kyns fósturs.
Ljóst er, að mjög þungur fyrirburi getur vegið
mun minna en 4.500 g. Tíðni fyrirburafæð-
inga er há hjá konum með sykursýki (9). Sú
staðreynd að sveinbörn voru þrisvar sinnum
fleiri en stúlkubörn í þessari athugun, sýnir
betur en annað þá skekkju í forvali til
sykurþolsprófs, sem fæst með 4.500 g
viðmiðun einni sér. Samkvæmt nýbirtum
þyngdarritum fyrir íslensk börn (15), ná 90.
hlutfalls þyngdarmörkin rétt aðeins upp fyrir
4.500 g við 40-42ja vikna meðgöngu hjá
Tafla I. Tíðni nokkurra áhœttuþátta hjá konum með
eðlilegt eða óeðlilegt sykurþolspróf í sœngurlegu.
Sykurþolspróf Eðlilegt (n= 194) óeðlilegt (n = 6)
Fæðingarþyngd>95. hlutfalli.. 178(91,8)*) 6(100)*)
Fæðingarþyngd > 5.000 g 20(10,3) 3(50)
Slæm fyrri meðgöngusaga 12(6,4) 1(15)
Sykur í þvagi á meðgöngu 7(3,6) 0
Meðgöngueitrun 3 (1,5) 1 (17)
Líkamsþyngd > 90 kg 8(4) 1 (17)
Fjölskyldusaga um sykursýki... 33(17) 3(50)
*) Prósent innan sviga.
Tafla II. Hlutfall óeðlilegra sykurþolsprófa I sængur-
legu eftir fœðingarþyngd barna.
Óeölileg sykurþolspróf
Fæðingarþyngd (g) Fjöldi barna (%)
>4.500 200 6 (3,0)
>4.600 138 6 (4,3)
>4.700 86 5 (5,8)
>4.800 52 3 (5,8)
>4.900 36 3 (8,3)
>5.000 23 3(13,0)