Læknablaðið - 15.03.1986, Blaðsíða 42

74
LÆKNABLAÐIÐ
Mynd 1. Afstaða miðbláœða til brjóstgrindar. KS:
viðbeinsbláæð, VJI: innri hálsbláœð, KCS: efri holæð,
A: mót efri holæðar og hœgri gáttar, CII: geislungur 2
hægra megin, *: æskileg lega á enda holæðarleggjar
(úr myndasafni Dr. Curelaru í Gautaborg)
leggurinn stíflist (1). Verksmiðjuframleiddir
»heparínleggir« virðast ekki til bóta, hvorki
m.t.t. myndunar blóðsega né fíbrínhólka (11,
14). Sýking eykur hættu á blóðsegamyndun,
en jafnframt leiðir blóðsegamyndun til auk-
innarsýkingarhættu(2,7,10, 13, 14,15).Þótt
smitgát sé fullkomin er hætta á blóðsega-
myndun samt til staðar.
EFNIVIÐUR OG AÐFERÐIR
Rannsóknin var gerð á Landspítalanum og
fólst í æðamyndatökum (phlebographia) 23ja
sjúklinga til könnunar á blóðsegamyndun og
veggskemmdum af völdum holæðarleggja.
Sjúklingar voru á aldrinum 21-85 ára, meðal-
aldur 65 ár. Notaðir voru æðaleggir úr mjúku
sílikóni (X.R.O. Silicone Catheter, Vygon) og
voru þeir ætíð settir inn eftir ástungu viðbeins-
bláæðar. Endi leggjarins lá í öllum tilvikum,
nema einu, á »réttum« eða æskilegum stað í
efri holæð. Hjá þremur sjúklinganna var
klíniskur grunur um blóðsegamyndun og
leggurinn fjarlægður og æðamyndataka gerð
af þeim sökum. Verða þessir sjúklingar
ræddir sérstaklega auk eins sjúklings með
dreyrasýki (»sérstakir sjúklingar«). Hinir 19
sjúklingarnir voru valdir af handahófi og
höfðu þeir engin merki um blóðsegamyndun
eða aðra fylgikvilla. Tveir þeirra fengu þó
lungnarek, sem í báðum tilvikum var talið
eiga upptök sín í bláæðakerfi neðri hluta
líkamans. Notkunartími æðaleggjanna var
allt frá tveimur og upp í 43 dagar, meðal-
notkunartími 18 dagar. Við brottnám legg-
janna voru teknar myndir samfara innspýt-
ingu röntgenskuggaefnis (Angiografin®).
Sjúklingum var skipt í þrjá hópa eftir aðferð
við myndatökuna. í fyrsta hópnum var
sprautað skuggaefni gegnum legginn og ein-
stakar myndir teknar með hjálp skyggni-
magnara. í öðrum hópnum var kvikmyndað
samfara innspýtingu gegnum æðalegginn um
leið og hann var dreginn út (»einföld
innspýting«). í þriðja hópnum var annar
æðaleggur þræddur inn frá olnbogabót og
endi hans staðsettur í holhandarbláæð sömu
megin. Kvikmyndun var síðan gerð með
innspýtingu skuggaefnis gegnum báða legg-
ina (»tvöföld innspýting«).
NIÐURSTÖÐUR
A) Sjúklingar án klínisks gruns um blóð-
segamyndun af völdum æðaleggjarins
Hópur I (9 sjúklingar). Skyggning ásamt
einstökum myndatökum
í þessum hópi sýndu tvær rannsóknir engin
merki um fíbrínhólka eða blóðsegamyndun
(»neikvæð myndataka«). Hjá sjö sjúkling-
annavar sýnt framálausan fíbrínhólk (1-6 cm
langan), þar af sást einnig fastur fíbrínhólkur
tvívegis (MYND 2). Hjá einum þessara sjö
sjúklinga var sjáanleg veggbreyting, en aldrei
var um að ræða lokun á æð. Einn sjúkling-
anna fékk klinisk merki um djúpa bláæða-
bólgu í fæti ásamt lungnareki.
Myndataka af bláæðum ganglima (phlebo-
graphia) leiddi í ljós blóðsegamyndun í blá-
æðum grindarbotns. Því var ályktað að æða-
leggurinn væri ekki orsök lungnareksins.
Hópur II (6 sjúklingar). Kvikmyndun og
»einföld« innspýting skuggaefnis
í þessum hópi reyndust tvær myndatökur vera
algerlega »neikvæðar«. Hjá hinum fjórum
sjúklingunum sást fíbrínhólkur, sem var i
öllum tilvikum a.m.k. að hluta veggfastur, en
í þremur tilvikum einnig laus inni i æðinni. í
þeim tilvikum þar sem kvikmyndun var gerð
þar til æðaleggurinn var dreginn alla leið út,
var yfirleitt hægt að greina skuggaefni í
sporinu (farveginum) á leið frá æð til húðar.
Fyrir utan veggfastan hólk voru í hópi II
aldrei sjáanleg merki veggbreytinga og aldrei
lokun á æð.
Hópur III (4 sjúklingar). Kvikmyndun og
»tvöföld« innspýting skuggaefnis
Hjá öllum þessum sjúklingum sást greinilega
fíbrínhólkur, bæði laus í æðinni og vegg-