Læknablaðið - 15.11.1993, Side 30

360
LÆKNABLAÐIÐ
sem fyrstu mælistærðir til að meta
slagæðaþrengingar til ganglima. Af þessum
aðferðum má fullyrða að mæling á hlutfalli
blóðþrýstings í ökkla og armi sé mikilvægust
(8,9).
Ef engin óeðlileg slagæðaþrengsli eru
fyrir hendi er fyrrnefnt hlutfall venjulega
á bilinu 0,95 til 1,2, bæði í hvíld og eftir
létta áreynslu. Þetta hlutfall getur þó
hækkað lítillega við áreynslu hjá fólki
með heilbrigt æðakerfi en lækkað sé um
einhverjar slagæðaþrengingar að ræða (6,10).
Hversu mikil lækkunin verður fer eftir eðli
slagæðaþrenginga á hverjum stað, svo sem
lengd þrengsla, minnsta þvermáli þrengsla og
fjölda þrengdra staða (10).
Reynist ökkla/arms stuðullinn vera <0,9 er
talin vissa fyrir því að slagæðasjúkdómur
sé fyrir hendi (95% næmi og allt að 100%
sértæki) (11). Ökkla/arms stuðull sem
er 0,5 eða lægri þykir benda til mikilla
þrenginga eða lokana á stærri slagæðum
til ganglima. Við svo lágt hlutfall eru
horfur að jafnaði slæmar um framvindu
sjúkdómsins (6). Til viðmiðunar má nefna
að ökklaþrýstingur, sem er aðeins 70 mm
Hg eða lægri, og táþrýstingur, sem er aðeins
40 mm Hg eða lægri, benda eindregið til að
slagæðasjúkdómur ganglima haldi áfram að
versna (9).
í rannsókn okkar var könnuð fylgni
ökkla/arms hlutfalls blóðþrýstings við tvo
helstu áhættuþætti slagæðasjúkdóma, það
er að segja reykingar og kólesteról hjá
karlmönnum á aldrinum 40-60 ára sem
hafa engin einkenni um slagæðasjúkdóma í
ganglimum.
Það kann að vera áhugavert að fylgjast með
þessum hópi manna í framhaldsrannsókn og
meta forspárgildi niðurstaðnanna með tilliti til
slagæðasjúkdóma og breyttra reykingavenja
(11,12).
AÐFERÐIR
Öllum körlum á aldrinum 40 til 60 ára,
sem höfðu mætt til rannnsóknar á hjarta og
æðakerfi í Rannsóknarstöð Hjartaverndar
á árunum 1987-89 og höfðu hvorki sögu
né einkenni um blóðþrýstingshækkun eða
sjúkdóma í slagæðum og höfðu mælst með
kólesterólgildi <220 eða >270 mg/dl var
boðið til rannsóknar okkar.
Tafla I. Skipting rannsóknarhóps í fjóra undirhópa eftir
kólesterólgildi og reykingavenjum.
Kólesteról Aldur (Ár±sd)
Fjöldi (mg/dl±sd) Reykingar
Hópur 1 ... .. 38 195±19 nei 47±6
Hópur 2 ... .. 10 294±14 nei 49±6
Hópur 3 ... .. 14 301 ±38 já 49±5
Hópur 4 ... .. 30 192±24 já 48±6
± sd = Staöalfrávik
Af 120 boðuðum körlum mættu 92 (77%)
til rannsóknarinnar. Þátttakendum var skipt
í tvo hópa í samræmi við lág (<220 mg/dl)
og há (>270 mg/dl) kólesterólgildi mæld hjá
Rannsóknarstöð Hjartaverndar.
Allir höfðu mælst með blóðþrýsting innan
eðlilegra marka, eða undir 160/95 mniHg í að
minnsta kosti tvö skipti. Blóðþrýstingur var
mældur á hægri handlegg eftir fimm mínútna
hvíld í liggjandi stöðu, og lesið af við I og V
Karotoff hljóð.
Fyrrnefndum tveimur hópum var síðan skipt
eftir reykingavenjum í tvo undirhópa, þá sem
notuðu reyktóbak og hina sem aldrei höfðu
notað það. Með þessum hætti fengust fjórir
hópar manna (tafla I).
í hópi 1 voru 38 karlmenn. Af þeim hafði
enginn reykt og kólesteról hafði mælst undir
220 mg/dl. Meðalgildi kólesteróls reyndist
veral95 (159-218) mg/dl. Meðalaldur manna í
hópi 1 var 47 (44-55) ár.
I hópi 2 voru 10 karlmenn. Enginn hafði
reykt en kólesteról mælst yfir 270 mg/dl.
Meðalgildi kólesteróls var 294 (275-322)
mg/dl. Meðalaldur karlmanna var 49 (41-58)
ár.
í hópi 3 voru 14 karlmenn. Allir reyktu
og kólesteról hafði mælst yfir 270 mg/dl.
Meðalgildi kólesteróls var 301 (271-402)
mg/dl. Meðalaldur var 49 (42-57) ár.
í hópi 4 voru 30 karlmenn. Allir reyktu en
kólesteról hafði mælst undir 220 mg/dl.
Meðalgildi kólesteróls var 192 (134-213)
mg/dl. Meðalaldur var 48 (42-61) ár.
Til mælinga var notaður tækjabúnaður
frá Medasonics. Þetta er tækjasamstæða
(Vasculab SA, Non-Invasive Vascular
Diagnostic System) með tvístefnu-Doppler
(tveir dopplernemar, 5 megarið og 8 megarið),