Hagtíðindi - 01.01.1986, Blaðsíða 39

1986
35
íslendingar erlendis.
Það hefur komið fram í manntölum allt frá
miðri nítjándu öld hversu margir landsmanna eru
fæddir erlendis og (síðan 1930) hversu margir
erlendir ríkisborgarar. Síðustu ár hafa einnig verið
birtar um þetta tölur samkvæmt þjóðskrá. Af
íbúafjöldanum 1. desember 1985 vom 7.163
fæddir erlendis og 3.499 með erlent ríkisfang.
Til samanburðar er fróðlegt að vita, hve
margir íslenskir ríkisborgarar og fólk fætt hér-
lendis býr í útlöndum. I inngangi hagskýrslu-
ritanna með niðurstöðum aðalmanntala 1920-1950
er greint ffá tölu fólks í nokkrum löndum 1910-
1950, sem fætt var á íslandi en búsett í þeim
samkvæmt þarlendum manntölum:
1910 1920 1930 1940 1950
Færeyjar 33 71 60 ... 109
Danmörk 783 1.208 1.110 1.355 1.290
Noregur (200) 324 301 ... 324
Svíþjóð 7 15 29 ... 146
Kanada 7.109 6.776 5.731 4.425 3.239
Bandaríkin (2.500) (2.300) 2.764 2.104 2.455
Tölur í svigum em áætlaðar. Nýrri tölur frá
þessum löndum em yfirleitt ekkl tiltækar á
Hagstofunni.
Hin síðustu ár hefur verið birt í Norrænni
tölfræðihandbók tala fólks á Norðurlöndum eftir
ríkisfangi samkvæmt mannfjöldaskýrslum hvers
lands. Islenskir ríkisborgarar hafa samkvæmt
þessum heimildum verið taldir sem hér segir við
árslok:
Danmörk Finnland Noregur Svíþjóð
1973 1.865 1.526
1974 1.932 778 1.444
1975 *) 1.901 Í9 925 1.596
1976 2.012 1.050 2.272
1977 2.247 29 1.252 3.107
1978 2.447 26 1.398 3.269
1979 2.651 29 1.400 3.518
1980 2.768 20 1.545 3.916
1981 2.777 28 1.648 3.698
1982 2.767 1.643 3.394
1983 2.937 39 1.751 3.151
1984 3.276
♦) Noregur 1. aprfl 1976
Annars konar tölur, ófullkomnar en samt
ífóðlegar á sinn hátt, má f á úr töflum um fæðingar-
land og rfldsfang fólks, sem skráð er í þjóðskrá
hér með lögheimili erlendis.
Aðalstofn þjóðskrár í upphafi var manntal,
sem fram fór 16. október 1952. Fólk, sem var
dáið eða alfarið af landinu þann dag, hefur aldrei
komið í þjóðskrá. Henni er haldið við með
aðseturstilkynningum þeirra, sem flytja og með
skýrslum presta til Hagstofunnar um fæðingar,
skímir, hjónavígslur og mannslát, skýrslum
dómara og ráðuneytis um hjónaskilnaði og ætt-
leiðingar og ýmsu fleira. Við andlát fellur fólk úr
þjóðskrá, en þeir, sem flytjast til útlanda, eru
áíram á henni með skráð lögheimili erlendis.
Síðan 1971 hafa þó verið felldir brott úr þjóðskrá
brottfluttir erlendir ríkisborgarar, þeir, sem engin
fjölskyldutengsl hafa við íslenska ríkisborgara.
Þeir, sem fara til útlanda til atvinnudvalar,
flytja að jafnaði lögheimili sitt til viðkomandi
lands, en námsmenn nalda yfirleitt lögheimili sínu
á íslandi. Þetta á þó ekki við þá, sem hafa farið til
náms á Norðurlöndum eftir að samningur milli
Norðurlanda um almannaskráningu kom til fram-
kvæmda 1. október 1969. Samkvæmt honum
þurfa námsmenn heðan að leggja ffam sam-
norrænt flutningsvottorð og eru þeir teknir á
almannaskrá í dvalarlandinu, en því fylgir brottfall
af almannaskrá á íslandi. Námsmenn á Norður-
löndum og skyldulið hafa því bæst í hóp þeirra,
sem teljast til „íslendinga erlendis" samkvæmt
þjóðskrá. Það skal upplýst, að fyrir skólaárið
1984/85 sóttu 1186 námsmenn á Norðurlöndum
um aðstoð hjá Lánasjóði íslenskra námsmanna.
Vom 728 í Danmörku, 233 í Svíþjóð, 202 í
Noregi og 23 í Finnlandi.
Islendingum við störf erlendis á vegum
íslenskra fyrirtækja hefur fjölgað á síðari áram, og
era þeir orðnir allmargir. Flest eða allt þetta fólk
og heimilisfólk þess, p.e. eiginkonur, eiginmenn
og böm, og annað fylgdarlið, ef svo ber undir, er
talið eiga lögheimili í viðkomandi landi - eins þótt
dvölin sé stutt, ef hún er yfir 1. desember. - Á
síðustu áram hefur verið vaxandi straumur fólks
til Noregs, Danmerkur og Svíþjóðar til tímabund-
inna stífa í gistihúsum, sjúkrahúsum og víðar.
Hér er að stóram hluta um að ræða skólafólk, sem
dvelst ytra aðeins yfir sumartímann, og kemurþað
þá ekki í hóp „íslendinga erlendis“, þar eð tölur
um þá miðast við 1. desember. í tölu þeirra er
hins vegar eitthvað af slíku fólki, sem áður en
samnorræn skráning kom til sögunnar hefði
haldist á (slandi, þótt það dveldist ytra 1. des-
ember, ef ekki var um pví lengri dvöl að ræða. -
íslenskt sendiráðsfólk erlendis og fylgdarlið þess
heldur lögheimili sínu hér á landi.
Tölur í töflu þeirri, sem hér fylgir, era sam-
kvæmt þjóðskrá 1. desember 1965-1985. Marga
fyrirvara þarf að gera varðandi þessar tölur. Skulu
hér á eftir nefnd helstu ffávik frá því, að þær svari
til upplýsinga úr manntölum annarra landa:
1. í tölumar vantar alla, sem fluttust til út-
landa 1952 eða fyrr og era enn á lífi á viðmiðunar-
degi. Árið 1985 era liðin 33 ár frá stofntíma
þjoðskrár og er þá fækkun þessa fólks orðin
mikil, en miklu munar hér 1965. íslendingum er-
lendis fjölgarþví minna hlutfallslega ár frá ári en
þessar tölur sýna.
2. Það er undir hælinn lagt, hvort hingað
berst vitneskja um andlát íslendinga, sem sest
hafa að í útlöndum. Á það einkum við um þá, sem
tengjast fjölskylduböndum þar. Mun vera um að
ræða nokkra oftalningu íslendinga erlendis af
þesum sökum.
3. Á tölu íslenskra ríkisborgara vantar trúlega
allstóran hluta bama, sem hafa fæðst erlendis, en
hafa íslenskt ríkisfang [Framhald á bls. 37]