Sagnir - 01.06.2006, Qupperneq 47

l/'°ináttuýefaj ffsfancCs oy oy vínn uýer'ðir ffsfencifinya tifffúfiu
Þegar Vináttufélag íslands og Kúbu var stofnað árið 1971 höfðu
stjómvöld á Kúbu einangrast mjög á alþjóðavettvangi, ekki síst
fyrir tilstuðlan Bandaríkjastjómar. Kúba hafði verið rekin úr ýmsum
alþjóðasamböndum t.d. Bandalagi Amerikuríkja. Til að vinna gegn
þessari einangmn komu Kúbanar á fót stofhun sem kallast ICAP, en
hefur á íslensku verið kölluð Vináttustofnun þjóðanna. Þessi stofnun
hafði það markmið að efla tengslin við almenning víða um heim og
í þeim tilgangi vom stofnuð vináttufélög í ýmsum löndum sem síðan
vom í beinum tengslum við ICAP. Stofnun VÍK er einn angi þessarar
þróunar.5
Til að efla tengsl landanna var áherslan fyrst og fremst lögð á
menningarleg samskipti eða eins og segir í lögum VIK: „Tilgangur
félagsins er að efla menningarlegt samstarf milli Islands og Kúbu,
stuðla að auknum kynnum Islendinga af þjóðfélagsháttum og menningu
Kúbubúa og koma á framfæri við Kúbubúa upplýsingum um íslenska
menningu."6
Tæpu ári eftir stofnun Vináttufélagsins kom Oscar Alcalde
sendiherra Kúbu hér á landi, í heimsókn. Hugmyndir hans um bætt
menningarleg samskipti ríkjanna vom vel í takt við þankagang þeirra
sem að stofnun Vináttufélagsins komu eða eins og segir í viðtali
Þjóðviljans við Alcalde:
I Svíþjóð, Danmörku og Noregi eru starfandi samskonar félög
og standa þau m.a. fyrir vinnu- og kynnisferðum norræns fólks
til Kúbu. Hafa þessar ferðir gefizt vel og höflim við mun meiri
áhuga á slíkum hópaferðum en að auka ferðir einstaklinga
til landsins. Það væri e.t.v. mögulegt að hópur færi héðan til
Kúbu á vegum vináttufélagsins fjjúlí næstkomandi. Við munum
senda íslenska félaginu kúbanskar kvikmyndir til sýninga og
ýmiskonar lesefni um kúbönsk málefni. Það gæti komið til
greina að stofnað yrði samsvarandi félag á Kúbu sem stuðlaði
þá að því að kynna íslenzk málefni þar. Það veitir víst ekki af,
t.d. vissum við sjálf ákaflega lítið um Island áður en við komum
hingað.7
Ekki urðu hugmyndir sendiherrans um stofnun vináttufélags á Kúbu
að veruleika og Kúbanar því sennilega enn í dag fremur óupplýstir um
Island og íslenska menningu. Starfsemi VIK hefur hins vegar verið
töluvert mikil og félagið lagt mikið af mörkum við að kynna Kúbu og
kúbanska menningu hér á landi.
en Kúbuvikan en félagið leitaði ýmissa leiða til að upplýsa íslensku
þjóóina um menningarlíf Kúbana. Uppákomumar voru af ýmsu tagi
og má þar nefna sýningu sem haldin var í ársbyrjun 1976, í anddyri
Félagsstofnunar stridenta, um áhrif sjálfstæðishetjunnar Jose Martí
á kúbönsku byltinguna.” Ári síðar stóð félagið fyrir tónlistarkvöldi
þar sem spiluð var vinsæl dægurtónlist frá Kúbu auk þess sem
Ingibjörg Haraldsdóttir, þáverandi formaður VÍK, kynnti tónlistina og
tónlistarmennina fyrir gestum.12 Félagið stóð einnig fyrir sýningum
á ýmsu kynningarefni sem brigadistar1'1 fluttu heim með sér úr
vinnuferðum.14
Aðsókn á þessar uppákomur var oft ágæt, sér í lagi þegar félagið
auglýsti atburðina í dagblöóum. Sýningagleði Kúbuvina dalaði þó
fljótlega og mjög dró úr hvers konar menningarviðburðum á vegum
félagsins þegar leið að lokum áttunda áratugarins.15 Áætla má út frá
því að þótt aðstandendum hafi oft þótt mæting ágæt á viðburðina hafi
aðsókn ekki verið nægjanleg til að fólk væri tilbúið að leggja á sig þá
vinnu sem það útheimti að setja upp sýningarnar.
Erlend samskipti hafa alltaf verið mikilvægur þáttur í starfsemi
Vináttufélags í slands og Kúbu. Ber þar vitaskuld fyrst að nefna samskipti
við Kúbana sem aðallega hafa farið fram í gegnum Vináttustofnun
þjóðanna, ICAP, í Havana. Einnig hefur félagið ætíð verið í miklum
og góðum samskiptum við sambærileg félög á Norðurlöndunum og þá
aðallega í sambandi við skipulagningu vinnuferða sem famar hafa verið
næstum árlega frá 1973.16
Þótt Vináttufélag Islands og Kúbu hafi verið virkt félag og staðið
fyrir ýmsum menningarvióburðum í áranna rás hefur fjöldi félagsmanna
þó aldrei verið mikill. í upphafi stóð að félaginu um 80 manna hópur
samkvæmt fréttatilkynningu frá félaginu á vormánuðum 1973.17
Félögum fór eftir það fjölgandi og hefiir verið áætlað að félagaskrár
hafi talið nokkur hundruð manns þegar mest var. Fjölgunin stafaði
einna helst af þvi að allir þeir sem fóm í vinnuferðir á vegum félagsins
vom skráðir í það.18 Félagatöl hafa þó ekki fundist sem staðfesta það
og verður því að taka þessum tölum með nokkmm fyrirvara. Nú em
meðlimir félagsins færri, innan við hundrað. Af þeim em virkir félagar
í kringum 30.19 Af þessu má sjá að félagið hefur verið á nokkurri
niðurleið síðustu árin, að minnsta kosti hvað varðar fjölda félagsmanna.
Starfsemi félagsins er þó enn töluverð, félagið sér um að skipuleggja
vinnuferðir til Kúbu og halda fundi með kúbönskum gestum auk þess
sem félagið gefur út fréttabréf með reglulegu millibili.20
&tarjsemí, sýnincjar oy upjoáifcmur
I hverju skyldi starfsemi féfagsins ftelsthafa verið fólgin þau 34 ár sem
það hefúr starfað? Þegar þeirri spumingu er svarað skal fyrst og fremst
nefna hinar svokölluöu vinnuferðir til Kúbu sem fjölmargir íslendingar
hafa farið í. Skipulagning og undirbúningur þeirra hefúr ætíð verið
helstu viðfangsefni VÍK. Samhliða því hefúr félagið staðið á bak við
ýmsa menningarviðburði svo sem komu kúbanskra listamanna hingað
til lands, einkum rithöfunda og tónlistarmanna. Félagið hefur einnig
haldið allnokkrar sýningar á ýmis konar efúi frá Kúbu og staðið fyrir
fúndahöldum með kúbönskum fyrirlesurum.s Félagið hefúr einnig
látið sig varða umfjöllun fjölmiðla og aðgerðir stjómvalda í garð Kúbu
nokkrum sinnum staðið fyrir friðsamlegum mótmælasamkomum.9
Róttækasta og viðamesta aðgerð félagsins er án efa Kúbuvikan
sem haldin var í byrjun sumars 1973. Stóð VÍK þá fyrir margvíslegri
kynningarstarfsemi á kúbönsku þjóðlífi og menningu víðs vegar
> Reykjavík. Meðal viðburða vom kvikmyndasýningar í Norræna
húsinu og Ijósmyndasýning í Fylkingarhúsinu. Þar var einnig sýning á
ýmsu prentuðu efni svo sem blöðum, bókum og frímerkjum frá Kúbu.
Stærstur hluti atburða átti sér þó stað í Gallerí SÚM við Vatnsstig en þar
vom haldnar daglegar kvikmyndasýningar og veggspjaldasýning stóð
yfir alla vikuna. Leiknar vom segulbandsspólur með tónlist og lesið var
upp úr bókum. Óscar Alcalde, sendiherra, hélt einnig erindi í Gallerí
SÚM um Kúbu og ástand þjóðmála þar.10 Erfitt er að segja hversu
ntikla athygli Kúbuvikan vakti í þjóðfélaginu en hún virðist ekki hafa
gengið verr en svo að VÍK stóð fyrir fleiri sambærilegum uppákomum
1 kjölfarið.
Aðrir menningarviðburðir sem VÍK stóð fyrir vom minni í sniðum
ýmsum toga komið hingað til lands og stytt íslendingum stundir. Oft
hafa þeir verið hér á vegum VIK og það sama má segja um þá fyrirlesara
sem hingað hafa komið til að segja frá kúbverskri menningu og þjóðlífi.
Hvað listamenn áhrærir þá hafa það einna helst verið tónlistarmenn sem
hafa komið hingað til lands og hafa þeir verið af ýmsu tagi. Einnig hafa
þó hingað komið rithöfundar.
I janúar árið 1972 kom hingað til lands söngkonan María Llerena
og hélt nokkra tónleika, meðal annars á Hótel Loftleiðum og í Norræna
húsinu. Einnig heimsótti hún nokkra bamaskóla í höfuðborginni og
^Sajnir 2.006 ifCý