Sagnir - 01.06.2006, Side 76

(gréöur er juf/i fietri
tengdur kerfinu á einhvem hátt. Þrír nefndarmanna voru háttsettustu
forsvarsmenn bænda og sátu bæði í framleiðsluráði og sexmannanefnd.
Stéttarsamband bænda hafði óskað eftir breytingum á lögunum sem
gerðu þeim mögulegt að starfa án fulltrúa einhverra samtaka neytenda
sem samkvæmt lögum áttu að tilnefna fulltrúa í sexmannanefnd. Að þeim
hafi orðið að ósk sinni er dæmi um hversu nálægt ákvörðunarvaldinu
samtök bænda stóðu. Þetta má rekja til ýmissa þátta og tengja við
sögulega valdastöðu þeirra. Engu aö síður vom gallar kerfisins orðnir
lýðum ljósir. Bændur vom tekjulægri en aðrar stéttir og töldu sig hafa
fengið lægri laun en þeim bar ffá árinu 1947. Offramleiðslan fór fram
úr 10% uppbótum sínum og dreifingarkostnaður var svimandi hár.
Einhvem veginn varð að svara gagnrýni og rökstyðja viðhald kerfis sem
reynst hafði afar óhagkvæmt. Svör forsvarsmanna bænda við gagnrýni
á alla þessa þætti vom á þann veg að ráðist væri á landbúnaðinn og
bændur í þeim tilgangi að leggja landbúnaðinn í heild sinni niður.
Það var ekki síst í krafti þessa að allar breytingar sem gerðar vom á
landbúnaðarkerfinu á tíma Viðreisnarstjómarinnar urðu til þess eins að
festa kerfið i sessi. í krafti þjóðmenningar.
TH/vísanir
1 Þorsteinn Sigurðsson:, „Þróun landbúnaðar“, Landbúnaðarsýningin
68, sýningarskrá. Reykjavík, 1968, bls. 29-56, bls. 56.
2 Alþingistiðindi, A.I., Reykjavík, 1959, 364. Þetta kom fram í
greinargerð með efnahagsmálafrumvarpi stjómarinnar.
3 Alþingistíðindi. 1959, A.I., bls. 361.
4 Alþingistíðindi. 1959, A.I., bls. 369.
5 Alþingistíðindi, 1959, A.I., bls. 369.
6 Jón Gauti Pétursson: „Yfirlitsgrein um starfsemi Framleiðsluráðs
landbúnaðarins 1947-1957“, Arbók landbúnaðarins. X. árg., 1. hefti,
1959, bls. 33-50. bls. 48.
7 Hœstaréttardómar. Reykjavík, 1959, bls. 575.
8 Alþingistíðindi. 1959, Aukaþing, A„ bls. 55. Þetta kom fram í
greinargerð með þingsályktunartillögu um að auka ekki niðurgreiðslur
á landbúnaðarvömm.
9 Stjórnartíðindi. Reykjavík 1960, bls. 137.
10 Sigfus Jónsson: Sjávarútvegur íslendinga á tuttugustu öld.
Reykjavík, 1984, bls. 237-240.
11 Stjórnartíðindi. Reykjavík, 1956, bls. 162-163.
12 Sjá t.d. Pálma Einarsson: „Landbúnaðurinn og framkvæmdahorfur
hans 1958. Erindi flutt á bændafundi í Borgamesi 31. marz 195&\Arbók
landbúnaðarins. XI. árg„ 1958, bls. 79-90, bls. 84-85 og Ólaf Jónsson:
„Offramleiðsla eða varasjóður. (Utvarpserindi)“, Arsrit Rœktunarfélags
Norðurlands, 54. árg„ 2. hefti, 1957, bls. 81-83.
13 „Úr Hagtíðindum: Tekjuskipting þjóðarinnar eftir stéttum",
Árbók landbúnaðarins. XVI. árg„ 1965, bls. 135.
14 Sveinn Tryggvason: „XIX. skýrsla um starfsemi Framleiðsluráðs
landbúnaðarinsÁrbók landbúnaðarins. 1966, bls. 19-59, bls. 53.
15 „Álit og tillögur nefndar um afurðasölu landbúnaðarins", Árbók
landbúnaðarins. XVII. árg„ 1966, bls. 98-132, bls. 111-112.
16 „Álit og tillögur", bls. 112.
17 „Yfirlýsing frá stjóm Stéttarsambands bænda 14. september
1965“, Freyr. Búnaðarblað, LX. árg„ 21-22 tbl„ 1965, bls. 331-332.
18 „Álit og tillögur“, bls. 110.
19 SveinnTryggvason: „XVIII. skýrslaumstarfsemi Framleiðsluráðs
landbúnaðarins“, Árbók landbúnaðarins, XVI. árg„ 1965, bls. 19-46,
bls. 20.
20 „Álit og tillögur“, bls. 99.
21 „Álit og tillögur", bls. 99. Við bráðabirgðaútreikninga kom í ljós
að 200% tollur myndi ekki nægja til að jafna verð á innfluttum osti og
innlendum.
22 „Álit og tillögur“, bls. 100.
23 „Álit og tillögur", bls. 101.
24 „Álit og tillögur", bls. 113.
25 „Álit og tillögur", bls. 113.
26 „Álit og tillögur“, bls. 115.
27 „Álit og tillögur", bls. 112.
28 „Álit og tillögur, “,bls. 116.
29 „Álit og tillögur", bls. 102 og Stjórnartiðindi. 1966, bls. 103.
30 Stjórnartíðindi. 1966, bls. 103.
31 Stjórnartíðindi. 1966, bls. 104-105. Framleiðsluráðslögin eftir
breytingar.
32 „Álit og tillögur", bls. 102-104 og Stjórnartíðindi. 1966, bls.
104-105.
33 Því hefur Gylfi sjálfur lýst í bók sinni Viðreisnarárunum, en hann
ræddi offramleiðsluna líka á þingi t.d. 1965, sjá Gylfa Þ. Gíslason: Tími,
hagsœld, hamingja. Ur ritgerðum ogrœðum. Helgi Skúli Kjartanson sá
umútgáfuna. Reykjavík, 1987, bls. 111-115.
34 Gylfi Þ. Gíslason, Viðreisnarárin. Kópavogi, 1993, bls. 135.
35 Páll Líndal: Ingólfur frá Hellu. Umhverfi og œvistarf. 2 bindi,
Reykjavík, 1983, bls. 31.
36 Gylfi Þ. Gíslason, Vtðreisnarárin, bls. 134.
37 „Niðurgreiöslur haldast", Alþýðublaóió, 29.janúar 1960.
38 Gylfi Þ. Gíslason, Vtðreisnarárin, bls. 135.
39 Gylfi Þ. Gíslason, Viðreisnarárin, bls. 135.
40 Gylfi Þ. Gíslason, Vtðreisnarárin, bls. 135.
41 „Gugnuðu fyrirbaráttuFramsóknarmanna og Stéttarsambandsins“,
Tíminn 2. febrúar 1960.
42„GugnuðufyrirbaráttuFramsóknarmannaogStéttarsambandsins“,
Tíminn 2. febrúar 1960.
43 Bjöm S. Stefánsson: „Úr sögu útflutningsbóta landbúnaðarins",
Tíminn, 21. júní 1991. Sama kemur fram í bók Þómnnar Valdimarsdóttur:
Af Halamiðum á Hagatorg. Ævisaga Einars Olafssonar. Reykjavík,
1986, bls. 198-199.
44 Ingólfur Jónsson: „Landbúnaðurinn 1968“, Landbúnaðarsýningin
68. Sýningarskrá. Reykjavík, 1968, bls. 14-15, bls. 15.
45 Ingólfúr Jónsson, „Landbúnaðurinn 1968“, bls. 15.
46 Sjá t.d. Ólafur Jónsson: „Offramleiðsla eða varasjóður.
(Útvarpserindi)", bls. 81-83. Ólafur komst að þeirri niðurstöðu í erindi
sínu að miðað við fólksfjölgun á Islandi væri líklegra að landbúnaðurinn
gæti ekki fullnægt neysluþörfinni mttugu ámm síðar. Innflutningur
virðist ekki hafa verið raunhæfur valkostur að hans áliti.
47 Ingólfur Jónsson, „Landbúnaðurinn 1968“, bls. 15.
48 Gísli Kristjánsson: „Búvömr og blóðtappar", Freyr. Búnaðarblað.
LXI árg„ 5 tbl„ 1965, bls. 61.
49 Gísli Kristjánsson, „Búvömr og blóðtappar", bls. 61.
50 „Matvandir blaðamenn og landbúnaðarráðherra", Freyr.
Búnaðarblað. LXI árg„ 23-24 tbl„ 1965, bls. 387-389, bls. 389
51 Játvarður Jökull Júlíusson: „Vor ef fólkið þorir", Freyr.
Búnaðarblað. LXI árg„ 12-13 tbl„ (1965), bls. 190-192, bls. 190.
52 „Offramleiðsla“, Freyr. Búnaðarblað. LXI árg„ 20 tbl„ 1965,
bls. 328. Grein af sama tagi um danskan landbúnað er að finna í Arbók
landbúnaðarins. 1968, bls. 85.
53 Agnar Guðnason: „Landbúnaðarstefna Svía“, Árbók
landbúnaðarins. XIV. árg„ 1968, bls. 92-97. bls. 96.
54 Sveinn Tryggvason: „Stefnan", Arbók landbúnaðarins. XIX.
árg„ 1968, bls. 7-9, bls. 8.
55 Sveinn Tryggvason, „Stefnan“, bls. 9.
56 Játvarður Júlíus Jökulsson, „Vor ef fólkið þorir“, bls. 192.
57 Sveinn Tryggvason, „Stefnan", bls. 8.
58 „Matvandir blaðamenn og landbúnaðarráðherra", bls. 387.
59 Hœstaréttardómar. 1959, bls. 514-560.Hœstaréttardómar (1959),
bls. 574-560.
60 Þetta kom t.d. frarn í séráliti Hannibals Valdimarssonar v.
endurskoðunar laganna 1966 „Álit og tillögur“ og í grein eftir Konráð
Þorsteinsson: „Er hægt að afnema niðurgreiðslumar", í Alþýðublaðinu,
7. febrúar 1960.
61 Gísli Kristjánsson: „Að spara“, Freyr Búnaðarblað. LXIV árg„
7-8 tbl„ 1968, bls. 155.
62 „Bóndinn vinnur 440 daga á ári“, Freyr Búnaðarblað. LXIV.
árg„ 16 tbl„ 1968, bls. 362.
63 Landbúnaðarsýningin ‘68. Sýningarskrá. Reykjavík, 1968, bls.
4.
64 Stjórnartíðindi, 1956, bls. 162-163.
65 Bjöm S. Stefánsson: „Forsendur verðlags á landbúnaðarafúrðum
í 100 ár“, Landshagir. Þættir úr íslenzkri atvinnusögu, gefnir út í tilefni
af 100 ára afmœli Landsbanka Islands. ritstj. Heimir Þorleifsson,
Reykjavík, 1986, bls. 299-323, bls. 303.
66 Þorsteinn Sigurðsson, „Þróun landbúnaðar", bls. 56.
67 „Álit og tillögur“, bls. 100. Innflutningur búvara og fr elsi bænda til
Jlf, ^acjrtir 2006