Sagnir - 01.06.2006, Qupperneq 88

'u\/Lenninjartenjsf c/tffianíu cy cjsfancfs
vinstrimanna og fengu þær birtar í Þjóðviljanum. Ein slík birtist í ágúst
1968 og hét „Albanía heimsótt". Hún var þýdd úr tímariti bandarískra
marxista Monthly Review.
s
Pfrsti fjsfen (Tingurinn sem fieimsæffr
(ytffianíu ejjtir seinni fieimsstyrjöfdina
A seinni hluta sjöunda áratugarins voru fafnar tvær ferðir á vegum
félagsins í boði stjómvalda í Albaníu. Sú fyrsta var ferð Olafs Þ.
Jónssonar 1968 og sú síðari var ferð Runólfs Bjömssonar 1969, vegna
25 ára afmælis frelsunar landsins úr höndum fasista.
Ferð Ólafs Þ. Jónssonar til Albaníu 3.-17. september 1968 vakti
athygli fyrir þær sakir að hann var fyrsti íslendingurinn sem heimsótti
Albaníu frá lokum seinni heimstyrjaldarinnar og hugsanlega sá fyrsti,
sem heimsótti landið frá sjálfstæði þess 1912. Honum var boðið til
Albaníu sem formanni MAI. Birt var viðtal við hann í Þjóðviljanum og
flutti hann útvarpserindi sama ár um ferðina.
Samkvæmt útvarpserindinu flaug Ólafur frá Róm til Tírana með
.41 Italia flugfélaginu. Flugvélin var gömul Viscount hervél sem hafði
verið breytt í farþegavél. I ferðinni um Albaníu var Ólafi kynnt rækilega
barátta Albaníu við endurskoðunarsinna í Júgóslavíu og Sovétríkjunum
og árásir þeirra á landið. Þeim var kennt um allt sem miður hafði
farið í uppbyggingu landsins. Farið var með honum ofan í saumana á
uppbyggingu landsins og voru verksmiðjur og samyrkjubú heimsótt.
Aukinheldur náði hann tali af félögum Flokks vinnunnar og bar þeim
vel söguna. 12
Ferð Runólfs Bjömssonar til Albaníu 1969 var merkileg fyrir þær
sakir að í Tírana var honum var gefinn styrkur til að fjármagna starfsemi
MAI. Honum vom gefnar handunnar körfur úr basti, sem hann átti að
selja hér á landi til fjáröflunar fyrir félagið. Þetta var eina skiptið sem
félagið fékk annan styrk en lesefni og kvikmyndir frá Albaníu. En þegar
til íslands var komið gaf hann handunnu körfumar vinum sínum og
félagsmönnum í MAÍ.13 Aldrei kom til í allri sögu félagsins að það
fengi peninga frá Albaníu til að styrkja starfsemi þess. Hún var einungis
fjánnögnuð með félagsgjöldum, bóka- og kaffisölu.
áttuncfa áratuanum
tielt t
yjfnyar,
Starfsemi félagsins helt áfram með svipuðu móti frá 1967 til 1970. Þá
flutti formaðurinn út á land og Runólfur Bjömsson tók við. Þá hafði
heldur dregið úr starfsemi félagsins og lá það í hálfgerðum dvala til
ársins 1974. Þá tengdist félagið nýrri róttækni sem var farin að setja
mark sitt á vinstri væng stjómmála á Islandi.
Islenskir námsmenn á Norðurlöndum fóru ekki varhluta af þeim
maóista-samtökum, sem spmttu upp í háskólunum seint á sjöunda
áratugnum. Margir tóku þátt í starfi þeirra og þegar þeir sném aftur til
Islands stofnuðu þeir sín samtök. Ber þá helst að nefna Einingarsamtök
kommúnista eða Eik(m-l) og Kommúnistasamtökin - marx-leninistana
eðaKSML. Þessi samtökbyggðu starfsittámjög strangri marx-lenínískri
hugmyndafræði og fylgdu kenningum Stalíns og Maós í uppbyggingu
kommúnista-flokks og baráttu alþýðunnar gegn auðvaldinu.14
Á þessum tíma áttu Kína og Albanía mjög góð samskipti. Kínverjar
tóku við af Sovétríkjunum í að styðja Albana í uppbyggingu iðnaðar
og landbúnaðar og lánuðu þeim töluvert fé til þess. í utanríkismálum
studdu ríkin hvort annað gegn því sem þau kölluðu sovésku
sósíalheimsvaldastefnuna og heimsvaldastefhu Bandaríkjanna.
Ríkin töldu sig brjóstvöm marxismans gegn endurskoðunarstefnu.
Þau hvöttu í orði verkalýð heimsins til að hafna öllum hugmyndum
endurskoðunarsinna um friðsamlega sambúð við auðvaldið. Nauðsynlegt
væri að skipuleggja sig og undirbúa byltingu.
Bæði Eik(m-l) og KSML, sem klofnaði síðar í KSML og KSML(b),
og breytti síðan nafni sínu í Kommúnistaflokk Islands marx-leninista
eða KFÍ/ML, litu á Albaníu sem kyndilbera sósíalismans í Evrópu.15
Landið fékk töluvert pláss á síðum Verkalýðsblaðsins, málgagns Eik(m-
1), og Stéttabaráttunnar, málgagns KSML. Aftur var Enver Hoxha og
Flokki vinnunnar hrósað fyrir uppbyggingu sósíalismans í Albaníu.
Skrifaðar vom greinar um yfirburði sósíalískra framleiðsluhátta
í landinu og um stjómarfarið í Albaníu sem var lýst sem alræði
öreiganna. Fullyrt var að samanborið við Albaníu væm öll hin Austur-
Evrópuríkin „gölluð" verkalýðsríki, þar sem „skrifræðisborgarastéttin"
og endurskoðunarsinnar fæm með öll völd.
Heimsókn í barnaskóla í Albaníu 1978.
(Ptffjanía: JfjancTamenn ísfensffrar aftoý&u
12.-20. apríl árið 1976 fór sendinefnd Eik(m-l) til Álbaníu í boði
miðstjómar Flokks vinnunnar. Samtökin höfðu haft samband við
flokkinn frá stofnun þeirra og höfðu sent þeim allnokkurt2 efni um starf
þeirra. Þau töldu að afstaða Eik(m-l) til marx-lenínismans og tengsl
þess við marx-lenínistaflokka í Evrópu hafi verið tildrög ferðarinnar.16
Sendinefndin átti viðræður við ýmsa hópa og samtök í Albaníu, til dæmis
við kvennahreyfingar og við fulltrúa verkalýðshreyfinga, en mikilvægasti
fundurinn var við Dino Bita, formann miðstjómar utanríkisnefndar
Flokks vinnunnar. A þeim fundi var borin saman afstaða Eik(m-l) og
flokksins til ýmissa mála. Rætt var um ástand stéttabaráttunnar á íslandi
og baráttu Eik(m-l) gegn heimsvaldastefnu og endurskoðunarsinnum
hér á landi. Flokkurinn ákvað eftir þennan fund að taka upp full
flokkstengsl við Eik(m-l). Þetta fól í sér að Flokkur vinnunnar myndi
lýsa yfir stuðningi við stefnu samtakanna í stéttabaráttunni og við þá
stefnu þeirra að stofna kommúnistaflokk á Islandi. Það var Eik(m-l)
mikils virði að finna fyrir þvi að „þjóðfrelsismenn og kommúnistar
þessarar hetjuþjóðar“ studdu starf samtakanna og baráttu þeirra við
endurskoðunarsinna í Alþýðubandalaginu. Á þessum fundi lýsti
utanríkisnefndin líka stuðningi sínum við Islenska alþýðu gegn afturhaldi
og heimsvaldastefnu og sagði nefndin Albaníu styðja íslenska alþýðu
heilshugar í landhelgisbaráttu hennar við Breta.17 Vegna þessara tengsla
Eik(m-l) fengu samtökin að senda einn áheymarfulltrúa á sjöunda þing
flokksins í Tírana árið 1976.
Eik(m-l) vom þau einu af svokölluðu marx-lenínistasamtökum á
Islandi sem höfðu slík tengsl við Flokk vinnunnar. MAI hafði aldrei slík
tengsl, hugsanlega vegnaþess að félagið var ekki fonnlegpólitísk samtök.
Þessi samskipti Eik(m-l) við Albaníu fólu ekki í sér nein bein afskipti
stjómvalda í Albaníu af uppbyggingu kommúnista-flokks á íslandi, eða
baráttu verkalýðsins, og var tekið sérstaklega fram á fundinum með
miðstjóm utanríkisnefndarinnar að íslenskir kommúnistar beittu marx-
lenínismanum sjálfstætt við íslenskar aðstæður.18
Þessi samskipti Eik(m-l) og Flokks vinnunnar héldust til
sambandsslita Albaníu og Kína sumarið 1978, þar sem Eik(m-l) tók
afstöðu með Kína í deilum rikjanna.
ianiu
^Starýsemi ZAfCenninyartenysfa cfBffia
rffsfancTsfráiyyif-iyjy oy samfjancfssfit
,£na c<7 cftffjaníu
cj
20. október 1974 var haldinn aðalfundur Menningartengsla Albaníu
og Islands. Á honum var ákveðið að endurreisa félagið eftir að það
hafði legið meira eða minna í dvala frá 1970. Á fundinum lét Runólfur
Bjömsson af formannsembætti og Sigurður Jón Olafsson, starfsmaður
í Straumsvík og virkur félagi í KSML, var kosinn formaður í hans
stað. Margir virkir félagar í Eik(m-l) og KSML sátu í nýrri stjórn
óó ‘Z$ajnir 2006