Nýtt Helgafell - 01.10.1959, Page 27

ÞJÓÐ Á KROSSGÖTUM
97
og raun ber vitni. Hitt skiptir |)ó ekki minna
máli, að með tilkomu þeirra hefur verið sett
af stað þróun, sem ef til vill á eftir að gjör-
breyta öllu efnahagskerfi heimsins.
Mikilvægast þessara svæðabandalaga hing-
að tii hefur verið Efnahagssamvinnustofnun
Evrópu (O.E.E.C.), sem sett var á fót 1948.
Fvrir forgöngu hennar og með samvinnu og
gagnkvæmri aðstoð þátttökuríkja hefur á þeim
tíma, sem síðan er liðinn, tekizt að afnema
að mestu höft á viðskiptum milli þátttöku-
ríkja og koma á skiptifrelsi í gjaldeyrisvið-
skiptum þeirra á meðal.
Innan O.E.E.C.-svæðisins hafa þar að auki
myndazt minni svæðabandalög, sem hafa
að markmiði enn nánari efnahagssamvinnu.
Elzt þeirra er Benelux, bandalag Hollands,
Belgíu og Lúxemborgar, sem nú er orðið fu 11 -
komið tollabandalag. Enn víðtækara er tolla-
bandalag sexveldanna, það er að segja Frakk-
lands, Þýzkalands, Ítalíu og Benelux-land-
anna, sem bvrjaði að koma til framkvæmda
1. janúar þetta ár. Svo sem kunnugt er, hafa
tilraunir til myndunar Fríverzlunarsvæðis
allra O.E.E.C.-ríkjanna strandað í bili, en í
stað þess eru nú horfur á myndun sjö ríkja
fríverzlunarsvæðis, er nái til Danmerkur,
Noregs, Svíþjóðar, Bretlands, Austurríkis,
Sviss og Portúgals. Loks má geta þess, að um
langt skeið hefnr verið unnið að nndirbúningi
að stofnsetningu tollabandalags Norðurlanda,
þótt enn hafi ekki verið teknar lokaákvarð-
anir um það.
Það er nauðsynlegt, áður en lengra er liald-
ið, að reyna að gera nokkra grein fyrir or-
sökum þcssarar þróunar. Enginn vafi er á
því, að mikilvægar stjórnmálalegar ástæður
hafa átt hér hlut að máli, sérstaklega er sú
skoðun sterk á meginlandi Evrópu, að æski-
legt sé að stofna meðal Evrópuþjóða ný
bandaríki, er geti komið endanlega í veg fyrir
fjandskap og styrjaldir milli Evrópuþjóða,
og myndað nýtt stórveldi, er stæði Banda-
ríkjunum og Rússlandi jafnfætis. En þótt
þessar ástæður hafi vafalaust ýtt undir mynd-
un tollabandalags sexveldanna, eru það áreið-
anlega ekki þær, sem eru sterkustu rökin
fyrir svæðasamstarfi í efnahagsmálum, enda
eru margar þjóðir innan O.E.E.C. þessum
hugmyndum algjörlega andvígar. Það er lítill
vafi á því, að meginrökin fyrir efnahagslegu
svæðasamstarfi eru liagfræðileg, og skilning-
ur manna á þeim er byggður á reynslu und-
anfarinna ára. Skal nú drepið á nokkrar meg-
inröksemdir fyrir svæðasamstarfi í efnahags-
málum og myndun stærri viðskiptaheilda.
GrundvöIIurinn er sú meginkenning hag-
fræðinnar, að með frjálsum viðskiptum milli
þjóða sé stuðlað að betri nýtingu framleiðslu-
þáttanna með fullkomnari verkaskiptingu
milli þjóða og sérhæfingu þeirra í þeirri fram-
leiðslu, sem mestan afrakstur gefur á hverj-
um stað. Á þennan hátt er hægt að tryggja
meiri framleiðslu og betri lífskjör öllum þjóð-
um til handa. Það er enginn vafi á því, að
tækniþróun undanfarinna áratuga hefur sízt
dregið úr gildi þeirra kenninga. Með auk-
inni tækni verður nauðsyn sérhæfingar æ
meiri jafnframt því, sem framleiðsluaðferðir
verða flóknari og hinar hagkvæmustu fram-
leiðslueiningar í hverri grein stækka. Af þessu
hefur leitt, að í fjölda greina eru aðeins mjög
stór fyrirtæki samkeppnishæf, vegna þess að
þau geta bæði nýtt til fulls stórvirk fram-
leiðslutæki og framleiðsluaðferðir og lagt í
þann gífurlega kostnað, sem er nauðsynlegur
til þess að geta fylgzt með í tækniþróun, sem
krefst síaukins vísinda- og rannsóknarstarfs.
Nú er svo komið, að jafnvel stærstu þjóðum
Evrópu finnst heimamarkaður sinn of þröng-
ur til þess að gera þeim klcift að keppa við
Bandaríkin í þessum efnum. Enn ])á meiri
þörf er þó smáþjóðum að eiga frjálsan að-
gang að stórum, erlendum mörkuðum, cf þær
eiga að geta haldið lífskjörum sínum til jafns
við stórþjóðirnar.
Því má að sjálfsögðu halda fram með réttu,
að niðurstaða jiessarar röksemdafærslu væri sú
að koma ætti á tollfrjálsum viðskiptum milli
allra þjóða heims, eins og fyrir mönnum vakti
með fríverzlunarkenningum 19. aldarinnar.
Reynslan af efnahagserfiðleikum áranna milli
heimsstyrjaldanna hefur hins vegar sýnt
mönnum fram á, að frjáls viðskipti cru