Alþýðuhelgin - 09.01.1949, Page 5

1. tbí. Sunnudagur 9. janúar 1949. 1. árg.
ÞJÓÐMINJASAFN ÍSLANDS, sem nú er orðið 85 dra gamaií, hefur í
full 40 ár veriff til húsa á efstu hssff safnahússbyggingarinnar við Kverfisgötu,
cn vonir standa til þess, aff á þessu ári verffi þaff fluít í hi'ð 'nýja heimkynni
sitt vestur í háskólahverfi. Þaff þótti því aff ýinsu leyti vel til fallið, aff lýsa
safninu stuttlega, eins og þaff kemnr fyrir sjónir í þeini vistarverum, sem
verið hafa hæli þess í fjóra tugi ára, áffur cn þáð kveffur þann síaff. Innan
cins árs eigum við í vændum að geta seff safnið í nýju umhverfi, þar sem
það nýtur sín betur og eigi er þörf á aff þjappa því svo ákaflega saman, sem
orffiff hefur að gera fram til þessa.
Ég sneri mér því til Kristjáns Eldjárns þjóðminjavarffar, og bað hann aff
sýna mér safnið og segja dálítiff frá ýmsum þeim gripum, sem þar eru mcrk
astir. Varff Kristján ágætlega viff þessum tilmælum og fór raeff mér um allt
safnið. Verffur hér á eftir greint frá nokkrum þcim spurningum, sem fyrir
hann voru lagffar, og svörum þeim, sem Kristján gaf viff spurningunum. En
áffur cn aff því er vikiff verffur gerff liér dálítil grein’fyrir stofnun safnsins
og sögu. Er þar cinkum fariff eftir ritgerff Matthíasar Þórffarsonar, sem birt
ist í ,,Árbók hins íslenzka fornleifafélags 1912.!!
ÞJOÐMINJASAFNÍÐ STOFNAÐ.
Voi'ið 1860 fannst skammt frá Bald-
ursheimi í Mývatnssveit forn dys með
mannsbeinum og hestbeinum í og
ALÞYÐUHELGIN.
ALÞÝÐUHELGIN, sem hér
kcmur út í fyrsta sjnn, cr gcfin
[ út af Alþýffublaðinu, og mun rit
j iff koma út um hverja helgi. Mun
j það fylgja blaðinu bæði til fastra
j kaupenda og í lausasölu.
! Alþýffulielgin mun leitast viff aff
! flytja lesenöum blaffsins skemmti.
og fróðJeikscíni margs konar, og
verffur blaöiff aff jafnaffi skrcytt
mörguni myndum. Aff svo mæltu
bjóffum vér hverjum lcsanda að
dæma fyrir sig.
*------------------------*
ýmsum Iilutum, er bentu á að dysin
var karlmannsdys frá elztu tímum
sögu vorrar. Sigurffur Guðmundsson
málari, sem þá hafði um skeið lagt
allmikla stund á .menningarsögu og
fornfræöi, ritaði ýtarlega skýrsiu um
íundinn og birti liana í Þjóðólfi 10.
apríl 1862. í næsta blaði Þjóðólfs
birti Sigurður síðan ,,hugvekju til
íslendinga“ um að stofna ,,þjófflegt
forngripasafn“. Mun sú hugvekja haía
vakið nokkurn áhuga á málinu. Hinn
8. jan. 1863 ritaði Ilelgi Sigurðsson á
Jörva, síðan prest á Melum í Mela.
sveit, áskorun til almennings cða opið
bréf um íslenzkar formenjar, livatti
til að safna þcim saman á cinn stað
og varðvcita þær svo að landið gæli
cignazt ,,íslenzkt fornmenjasafn“.
Kvaðst liann sjálfur eigá 15 forngripi,
ci' hahn háfði safnað, og gaf þá alla
sem visi að íslenzku þ-jóðininjasafni.
Sigurður málari
safns. Fyrstu gripirnir, sem til safsins
bárust, voru munir þeir, sem fundizt
höfðu í dysinni hjá Baldursheimi og
komu Siguröi málara til að rita hug.
vckju sína. Frumgjöf Helga Sigurðs-
sonar barst Jóni Árnasyni litlu síðar.
Óskaði Jón þess, að Sigurður Guð.
mundsson yrði ásamt sér skipaður
umsjónarmaöur við safnið. Gerðu
stiftsyfirvöldin það með bréfi 5. ágúst
1863. Þar.með mátti segja, að safnið
væri kcunið á laggirnar, cnda fóru nú
gripir að drífa að smám saman. Voru
þcir þó eigi orðnir ncma 42 við árslok
1863, cn undirslaðan hafði vcrið lögð
að þeirri stoínun, sem á ókomnum öld-
um mun veröa einhvcr dýrmætasta
þjóðargersemi islendinga.
SAFNIÐ OG SIGUllÐUR MÁLAKI.
Þó aö Jón Árnason væri í oröi
Grein þessa sendi Helgi Jóni Árnasyni
bókaverði, og varð það úr, að Jón tók
að sér yfirumsjón hins væntanlega