Fréttatíminn - 28.03.2014, Blaðsíða 20

Þú nnur okkur á Facebook
undir “Fatabúðin”
Skólavörðustíg 21a 101 Reykjavík S. 551 4050
Ný sending af sængurfatnaði tilvalið til
fermingagjafa
Þ að besta við að búa á Græn-landi er frelsið – frelsið til að vera til,“ segir Ingi-
björg Gísladóttir sem nú starfar í
ferðaþjónustu í Sisimiut á vestur-
ströndinni. Þangað flutti hún frá
Upernavik, fyrr á þessu ári, en þar
var hún flugum-
sjónarmaður.
Upernavik er
1200 manna
bær á 72°
breiddargráðu,
óralangt fyrir
norðan heims-
skautsbaug.
„Í Upernavik
er alveg sólar-
laust í tvo mán-
uði. Þegar sólin
lét loksins sjá
sig, og baðaði
allt í sínum
appelsínugula
lit, naut ég
þeirra forréttinda að sitja í flugturn-
inum efst á eyjunni með útsýni yfir
flóann, firðina og dýrðina allt um
kring. Starfsfólkið á flugvellinum
kom upp í turninn til mín og söng
„Ullumi seqernup nuivaa“ – í dag
kom sólin fram. Ég söng ekki. Ég
hlustaði með tár í augum og kökk
í hálsi.“
Þegar Ingibjörg er beðin að lýsa
Grænlendingum stendur ekki
á svari. „Ef ég ætti að velja eitt
lýsingarorð myndi ég velja blíðir.
Grænlendingar eru blíðasta fólk
sem ég hef kynnst, en á sama tíma
hafa þeir í sér þá innri hörku og
þrautseigju sem þarf, til að hafa
gagn og gaman af tilverunni jafnt
í svörtustu heimskautanóttinni,
sem og í björtustu sumarvikunum.
Virðingin fyrir sjálfstæði hvers
einstaklings helst hér í hendur við
sterka samhyggð, menn syrgja
saman og gleðjast saman yfir stóru
sem litlu.“
Gullnáma af Grænlendingum!
Guðmundur Þorsteinsson býr í
Nuuk með konu sinni, Benedikte,
sem Íslendingum er að góðu kunn.
Bendó, eins og hún er jafnan
kölluð, var félagsmálaráðherra í
grænlensku stjórninni en bjó um
árabil á Íslandi með Guðmundi.
Hún vann þrekvirki sem formaður
Kalak, vinafélags Íslands og Græn-
lands, við að efla tengsl landanna
á ótal sviðum. Hún er nú ráðgjafi
Péturs Ásgeirs-
sonar sendi-
herra í Nuuk.
Guðmundur
er þjóðkunnur
á Grænlandi.
Hann hefur af
miklum eldmóði
útbreitt hand-
knattleik meðal
granna okkar,
sem unnið hafa
frækna sigra og
komust alla leið
á HM. Þá rekur
hann fjölsmiðju
fyrir unglinga í
Nuuk, þar sem fjölmörg ungmenni
hafa náð að blómstra og dafna.
„Ég kom hingað, nánar til-
tekið til Eqaluit á Suður-Græn-
landi, snemma árið 1971. Eqaluit
er bóndabær og fæðingarstaður
ástæðunnar fyrir því að ég yfir-
leitt kom alla leið hingað. Bendó
fór með mig beint í fangið á fjöl-
skyldunni – ömmu, foreldrum og
14 systkinum. Þvílík gullnáma af
Grænlendingum! Hér þurfti ég
ekki að grafa djúpt til að finna gull-
mola og vini fyrir lífstíð. Það er gott
að eiga heima í þessu fallega landi.
Ég er jafn velkominn núna og fyrir
rúmlega 40 árum. Og ég get horft
út um gluggann, á hafið og fjöllin
og eiginlega allt sem mitt íslenska
hjarta getur óskað sér.“
Guðmundur, sem alltaf er kall-
aður Gujo, hefur sannarlega skotið
rótum á Grænlandi: „Síðan 1971
höfum við eignast litla Grænlend-
inga, sem bera áfram vináttuna og
kærleikann, og nú er þriðja kyn-
slóðin komin í heiminn. Ævintýrið
er ekki á enda og Grænland hefur
upp á ótal margt að bjóða. Við
höfum það gott hér á Grænlandi.“
Gjafmildi landsins á sér engin
takmörk
Ingibjörg Björnsdóttir starfaði í
þrjú og hálft ár á sjúkrahúsinu í
Sisimiut, sem er næststærsti bær
Grænlands með tæplega 6000 íbúa.
Eiginmaður hennar Ólafur Rafnar
Ólafsson var safnstjóri í bænum, og
er óhætt að segja að þau hafi bæði
kolfallið fyrir landi og þjóð.
Þau eru nú flutt aftur til Ís-
lands en Ingibjörg hugsar með
miklum hlýhug til nágranna okkar.
„Grænlendingar eru afsprengi
landsins sem þeir byggja – þetta
Á Grænlandi er frelsi til að vera til
Grænland er næsti nágranni Íslands, aðeins 290 kílómetrar
skilja löndin að. Það er óhætt að segja að fáar þjóðir séu jafn
heppnar með nágranna og við, en samt er Grænland framandi
land í hugum margra Íslendinga. Fréttatíminn ræddi við fjóra
Íslendinga sem þekkja af eigin raun hvernig það er að búa á
Grænlandi.
hrikalega stóra
og jarðlausa
land. Þar sem
búa ísbirnir og
vaxa örlitlar
orkideur. Gjaf-
mildi landsins á
sér fá takmörk,
maturinn er
um allt, laxinn
í sjónum, æður-
inn í vogum,
hreindýr og
sauðnaut á fjalli,
héri í brekku,
og silungur í
vatni. Þetta er
land óendan-
leikans. Þegar ég loka augunum sé
ég bláma himinsins, silfrað hafið,
glannahvítan snjóinn, gulan fífilinn,
víðinn græna og svarbrúnu fjöllin.
Og ég heyri ærandi þögnina þegar
ísinn leggur, og beljandann í vetrar-
storminum. Það er eins og allt sé
meira og stærra á Grænlandi –
fólkið, landið og himininn.“
Ingibjörg var djúpt snortin af
kynnum sínum við Grænlendinga:
„Grænlendingar eru konurnar
sem prjóna undurfín úlnliðsbönd
og sauma í þær örsmáar perlur.
Það eru konurnar sem keyra inn
til fjalla á snjósleðum á vorbjörtu
kvöldi og syngja óð til lífsins.
Þessar konur lóga hreindýrum og
verka þau og bera langar leiðir að
bátnum sem siglir þeim heim. Kon-
urnar sem kunna listina að gleðjast,
sem rúlla sér á gólfinu, geifla sig
og hlæja hátt og gera „pagga“ við
meiriháttar tilefni. Það eru menn-
irnir sem fara til veiða þegar vel
viðrar. Sem byggja sér hús og
gera sér hundasleða. Sem hrópa
„aamma““ og sveifla svipum yfir
hundunum þegar leggja á í leiðang-
ur. Menn með vinnustórar hendur
og útitekna húð. Sem taka undir í
söngnum og snúast með kvenfólkið
í hröðum polka.“
Ingibjörg kynntist grænlensku
þjóðarsálinni ekki síst vegna vinnu
sinnar sem hjúkrunarfræðingur.
„Þeir fjölmenna á sjúkrahúsið við
fæðingar og andlát, syngja „Hærra,
minn guð, til þín“ óendanlega hægt
við andlát og gráta hátt og í hljóði.
Og fólkið sem fyllir fæðingar-
stofuna til að berja litlu manneskj-
una augum, lykta af henni, mæla
lengd hennar og samgleðjast með
nýbökuðum foreldrum. Gleðin og
einlægnin eru aðalsmerki Græn-
lendinga.“
Stórísinn er vorboðinn ljúfi
Það vefst ekki fyrir Eddu Lyberth
að svara spurningunni um hvað er
best við að búa á Grænlandi: „Því er
nú fljótsvarað: Að lifa með ástinni
minni, honum Kay Lyberth, sem ég
hitti alveg óvart á síðustu öld. Kaj
sem heitir Inunnuaq á Inúíta-máli
er ættaður fra Maniitsoq sem er
norðan vid Nuuk, höfudstað Græn-
lands. Hann bjó í Qaqortoq þegar
ég kom þangað fyrst.“
Edda og Kaj búa núna í Narsaq
á Suður-Grænlandi. „Hérna lifum
við nánast í suðrænni sælu yfir
sumartímann
og hitinn getur
farið upp í 30
stig inni í fjörð-
unum. Það er
ekki skrýtið að
Eiríkur rauði
hafi byggt sitt
bú í Brattahlíð
við Eiríksfjörð
þar sem ein-
stök veðursæld
ríkir og gott
er til búsetu. Á
vetrum eru oft
miklar stillur
og glitrandi snjórinn endurkastar
ævintýralegum litum. Vorboðinn
okkar er stórísinn, sem ryður sér
leið frá austurströndinni og siglir
upp með strönd Suður-Grænlands.
Stórísnum fylgir hamingjukennd
fyrir Grænlendinga, því með
honum koma selirnir. Þá er haldið
til veiða, kjötið þurrkað og spikið
látið taka sig á klöpp. Maturinn er
svo borðaður yfir veturinn.“
Lærði að verða glöð á Grænlandi
Edda segir að Grænland sé „ævin-
týri og eitt best varðveitta leyndar-
mál í heiminum“. Þó beina sífellt
fleiri augum að Grænlandi – og hin-
um gríðarlegu auðlindum, jafnt á
landi sem í hafi. „Grænland er land
í þróun og þjóðin er að aðlaga sig
að nýjum tímum. Ekkert í þróunar-
sögunni hefur verið átakalaust,
en Grænland er fyrirheitna landið
sem býr yfir öllu sem heimurinn
þarf á að halda: Gleði, friðsæld og
atvinnutækifæri.“
Grænlendingar eru lífsglaðir
og hógværir, og lítt gefnir fyrir að
trana sér fram, segir Edda. „Græn-
lendingar kunna að lifa í augna-
blikinu, og þeir hugsa í lausnum.
Það er auðvelt að hrífast af þessari
þjóð, sem er svo fámenn í risastóra
landinu sínu.“
Aðspurð um muninn á Grænlend-
ingum og Íslendingum vitnar Edda
í Jonathan heitinn Motzfeldt, fyrsta
forsætisráðherra Grænlands.
„Jonathan var í opinberri heim-
sókn á Íslandi og var spurður um
það í fréttatíma íslenska sjónvarps-
ins hvort Grænlendingar gætu lært
eitthvað af Íslendingum. Jonathan
hélt það nú, Grænlendingar gætu
lært heilmikið af hinum duglegu
nágrönnum sínum. Fréttamaðurinn
var mjög ánægður með svarið, og
spurði svona hálfglottandi hvort
Íslendingar gætu lært eitthvað af
Grænlendingum. Jonathan, með sitt
fallega andlit, brosti út að eyrum
og svaraði: „Íslendingar gætu lært
að verða glaðari.“ Af mér er það að
segja að þegar ég horfði á þennan
fréttatíma á síðustu öld var ég í til-
finningalegu gjaldþroti og gleðin var
ekki minn fylgifiskur. Orð Jonat-
hans snertu hjarta mitt og ég lærði
að vera glöð hérna á Grænlandi.“
Hrafn Jökulsson
ritstjorn@frettatiminn.is
Grænlandsdagar í Reykjavík
Grænlandsdagar hefjast í dag,
föstudaginn 28. mars kl. 16, í
Melabúðinni. Þar verður boðið
upp á grænlenskar matvörur,
geisladiska og meira að segja
handunna grænlenska sápu.
Risastórar Grænlandsmyndir
Ragnars Axelssonar verða til
sýnis og frægasti trommu-
dansari Grænlands, Anda
Kuitse, leikur listir sínar. Græn-
landsdagar í Melabúðinni halda
áfram á morgun, laugardag,
en á sunnudag klukkan 14
færir hátíðin sig í Hörpu. Þar
munu fyrirtæki í ferðaþjónustu
kynna Grænlandsferðir, auk
þess sem Kalak, vinafélag
Grænlands og Íslands, og Skák-
félagið Hrókurinn kynna starf
í þágu barna og ungmenna á
Grænlandi. Klukkan 15 verða
tónleikar í Kaldalóni þar sem
Anda Kuitse kemur fram,
sem og tríóið Appisimaar frá
Kulusuk. Sérstakir gestir verða
Bjartmar Guðlaugsson og Pálmi
Gunnarsson. Miðaverð á tón-
leikana er kr. 3000 og rennur
ágóðinn til starfs Kalak og
Hróksins á Grænlandi.
Á mánudag kl. 13.30 verður
Grænlandsskákmót haldið í
Vin, Hverfisgötu 47, og eru
allir hjartanlega velkomnir.
Á þriðjudag kl. 15 verður svo
málþing í Norræna húsinu undir
yfirskriftinni Ísland og Græn-
land – Samstarf vinaþjóða
í norðri. Meðal þeirra sem
ávarpa málþingið, sem fer
fram á ensku, eru Sigmundur
Davíð Gunnlaugsson for-
sætisráðherra, Brian Buus
Pederson, framkvæmda-
stjóri samtaka atvinnulífsins
á Grænlandi, Unnur Brá
Konráðsdóttir alþingismaður,
Ingi Þór Guðmundsson, frá
Flugfélagi Íslands, Heiðar
Már Guðjónsson, frá Úrsus,
Hrafn Jökulsson og Gunnar
Karl Guðmundsson. Nánari
upplýsingar um málþingið og
Grænlandsdaga má finna á
glis.is og á Facebook-síðunni
Grænlandsdagar 28. mars til
2. apríl.
Anda Kuitse, fræg-
asti trommudansari
Grænlands, tekur
þátt í Grænlands-
dögum sem hefjast
í Melabúðinni í dag.
Hann kemur líka
fram á tónleikum í
Hörpu á sunnudag.
Guðmundur
Þorsteinsson og
Benedikte: Það
er gott að eiga
heima í þessu
fallega landi.
Ingibjörg Björns-
dóttir: Gleðin
og einlægnin
eru aðalsmerki
Grænlendinga.
Edda Lyberth:
Lifum í suðrænni
sælu yfir sumar-
tímann.
Ingibjörg
Gísladóttir: Það
besta við að búa
á Grænlandi er
frelsið.
20 viðtal Helgin 28.-30. mars 2014