Sveitarstjórnarmál - 01.08.1959, Síða 18

14
SVEITARSTJÓRNARMÁL
Skýrsla tryggingafræðingsins styðst við
úrtaksrannsókn, er náði til um 800 fyrir-
tækja, bæði stórra og smárra. Auk þess var
aflað vitneskju um reglur þær, er gilda unr
lífeyri starfsmanna í opinberri þjónustu og
þjóðnýttum iðnaði.
í skýrslunni er talið, að 8.750.000 starfs-
manna hafi lífeyristryggingu í sambandi
við starfið, þar af 7 millj. karla (þ. e. nær
helmingur allra karla í landinu, sem til
launþega teljast) og 1^4 rnillj. kvenna (þ. e.
urn fjórðungur kvenna í launþegastétt). Af
þessum 83/j millj. starfsmanna eru unr 5
milljónir tryggðar í einkasjóðunr eða lrjá
tryggingafélögum, og er hér unr milli 35000
og 40000 starfshópa að ræða. Þrír fjórðu
hlutar þessara starfshópa eru með færri en
50 félaga, en aðeins 4% með 500 félaga
eða þar yfir. Alls eru um 2 milljónir manna
tryggðar hjá tryggingafélögunr, en slíkt er
algengara meðal hinna fámennari starfs-
hópa.
Hjá starfsmönnum einkafyrirtækja er
ellilífeyrir almennt veittur körlum frá 65
ára aldri og konum frá 60 ára aldri, en hjá
opinberum aðilunr er aldursmarkið yfir-
leitt 60 ára bæði fyrir karla og konur.
Margir fresta töku lífeyris fram yfir lrinn
ákveðna aldur. Einkafyrirtækin líta þó nris-
jöfnum augum á slíka frestun. í 55% til-
fella er lrún ekki leyfð eða reynt að draga
úr henni, í 29% er ýtt undir lrana, en í
öðrunr tilfellunr eru menn látnir sjálfráðir.
Lrfeyrir fer yfirleitt eftir launum allan
iðgjaldagreiðslutínrann (einkunr, þegar um
tryggingu lrjá tryggingafélögum er að ræða)
eða meðaltali launa þrjú eða finrnr síðustu
starfsárin, en þá fer lramr einnig eftir lengd
starfstíma. Unr bætur til eítirlifenda gilda
mismunandi reglur, lífeyrisgreiðslur eru al-
gengar, þegar unr opinbera starfsmenn er
að ræða, lrins vegar eru bætur til ekkju
og barna venjulega greiddar í eitt skipti
fyrir öll, þegar unr er að ræða starfsmenn
einkafyrirtækja.
í skýrslunni er einnig gerð grein fyrir
þeim ákvæðunr, sem gilda unr rétt starfs-
nranna til að lrætta við tryggingu — t. d.
vegna þess að skipt er um starf —, án þess
að áunnin lífeyrisréttindi skerðist. Eins og
víða annars staðar er þetta vandamál mjög
ofarlega á baugi í Bretlandi, og í janúar
1958 var til unrræðu í lávarðadeildinni
þingsályktunartillaga frá Beveridge lávarði,
þar senr lögð er á það áherzla, með tilliti
til þarfarinnar á að hæfileikar, kunnátta
og styrkur allra verkamanna nýtist sem
bezt, að ríkisstjórnin léti einskis ófreistað
til þess að tryggja,- að sú meginregla gildi
um allar lífeyristryggingar, senr atvinnu-
rekendur stofna til, að atvinnuskipti valdi
ekki nrissi áunninna lífeyrisréttinda.
Skýrslan sýnir, að hjá opinberum aðilum
er flutningur milli sjóða yfirleitt leyfður,
þótt venjulega þurfi samþykki atvinnuveit-
enda að koma til. Hins vegar á þetta að-
eins við um fjórðung starfsmanna einka-
fyrirtækja, en starfsmennirnir fá þó a. m. k.
eiginn iðgjaldshluta endurgreiddan.
Um 30% tryggðra starfsmanna greiða
sjálfir engin iðgjöld. 17% greiða föst ið-
gjöld og 48% greiða iðgjöld í hlutfalli við
laun. Opinberir starfsmenn greiða yfirleitt
milli 5% og 6,5% af launum, en starfs-
nrenn einkafyrirtækja 5% eða minna. At-
vinnurekendur greiða venjulega það, sem
á vantar, annaðhvort með iðgjöldum eða
með því að greiða sjálfar bæturnar á sín-
um tíma. Þegar stofnað er til tryggingar
og réttur veittur fyrir liðinn starfstíma,
greiða atvinnurekendur auk þess nær allan
þann kostnað, sem þessi viðbótarréttindi
hafa í för með sér.
Árið 1956 greiddu starfsmenn hjá einka-
fyrirtækjum um 72 millj. £ og fyrirtækin
um 174 millj. £. Talið er, að á eftirlaun-