Sveitarstjórnarmál - 01.05.2002, Page 26

-Kjiw^ettgt
Kjörgengi í nefndir sveitarfélaga
Með fyrstu verkum nýkjörinna sveitarstjórna er að kjósa í nefndir, stjórnir og ráð á vegum sveitarfélaga í sam-
ræmi við fyrirmæli samþykktar um stjórn viðkomandi sveitarfélags. Við kosningar þessar er nauðsynlegt að
gætt sé vel að reglum sveitarstjórnarréttarins um kjörgengi. Jón Jónsson, lögfræðingur Sambands
íslenskra sveitarfélaga.
Reglur um kjörgengi lúta meðal annars að
því að einstaklingur uppfylli ákveðin skil-
yrði, það er almenn jákvæð hæfisskilyrði,
til dæmis að hafa náð 18 ára aldri. Þessi
hluti kjörgengisreglna vegna nefnda er
skýr. í 3. mgr. 40. gr. sveitarstjórnarlaga
segir: „Þeir einir eru kjörgengir í nefndir,
ráð og stjórnir á vegum sveitarfélags sem
kosningarétt eiga í sveitarfélaginu.'1
Nefndarmaður þarf ekki að hafa haft
kosningarétt þann dag sem sveitarstjórnar-
kosningar fóru fram
heldur er nægilegt
að skilyrði kjör-
gengis nefndar-
manns séu fyrst
uppfyllt þann dag
sem sveitarstjórn
kýs í viðkomandi
nefnd.
Auk þessarar al-
mennu reglu um
kjörgengi í nefndir
geta gilt sérreglur um kjörgengi í tilteknar
nefndir. Slíkar reglur er að finna í sérlög-
um um starfsemi viðkomandi nefnda og
mögulega í samþykktum sveitarfélaga.
Mikilvægast þessara ákvæða er sennilega
3. mgr. 38. gr. sveitarstjórnarlaga um kjör-
gengi í byggðarráð. Samkvæmt ákvæðinu
skal fulltrúi í byggðarráði vera kjörinn úr
hópi aðalfulItrúa sveitarstjórnar. Skilyrði
kjörgengis varafulltrúa í byggðarráð eru
þau sömu og aðalfulltrúa að því undan-
skildu að nægilegt er að varafulItrúi komi
úr hópi varafulltrúa í sveitarstjórn.
Almennt vanhæfi
Sá hluti kjörgengisreglna sem fjallar um
almenn neikvæð hæfisskilyrði til setu í
nefndum, það er
reglur um almennt
vanhæfi, er að
mörgu leyti óskýr-
ari en aðrar kjör-
gengisreglur. í al-
mennu vanhæfi
felst að ef ákveðin
skilyrði um hags-
munatengsl eiga
við einstakling þá
er hann fyrirfram
útilokaður til að gegna ákveðinni stöðu.
Sérstakt vanhæfi, sem oft er í umræðunni,
lýtur hins vegar einungis að ákveðnum
skilyrðum um hagsmunatengsl vegna eins
tiltekins máls en ekki aimennt að því að
einstaklingur gegni viðkomandi stöðu. Al-
Sá hluti kjörgengisreglna sem
fjallar um almenn neikvæð hæf-
isskilyrði til setu í nefndum, það
er reglur um almennt vanhæfi,
er að mörgu leyti óskýrari en
aðrar kjörgengisreglur.
„Starísmenn fyrirtækja og stofnana sveitarfélags eru ekki kjörgengir f nefndir, ráð og stjórnir þeirra fyrir-
tækja eða stofnana er þeir starfa hjá," segir í42. grein sveitarstjórnarlaga. Myndin er tekin á fundi
Menningarmálanefndar Akureyrarbæjar.
jón jónsson.
mennt vanhæfi tengist þó sérstöku van-
hæfi þar sem talið er að til sé óskráð regla
í stjórnsýslurétti um almennt neikvætt
hæfi sem felur í sér að einstaklingur telst
vanhæfur til að gegna stöðu, til dæmis að
sitja í nefnd, ef fyrir liggur að hann verður
oft vanhæfur á grundvelli sérstakra hæfis-
reglna. Tilgangur reglna um almennt van-
hæfi er því meðal annars að koma í veg
fyrir að starfsemi nefnda truflist af síendur-
teknu vanhæfi nefndarmanna og að auka
traust almennings á stjórnsýslunni með til-
liti til óhlutdrægni nefndarmanna.
Starfsmenn fyrirtækja
og stofnana
í 42. gr. sveitarstjórnarlaga er fjallað um
almennt vanhæfi til setu í nefndum og
orðast greinin svo: „Starfsmenn fyrirtækja
og stofnana sveitarfélags eru ekki kjör-
gengir í nefndir, ráð og stjórnir þeirra fyrir-
tækja eða stofnana er þeir starfa hjá." Til
þess að skýra nánar áhrif greinarinnar
verða hér talin upp nokkur störf sem leiða
til þess að einstaklingar teljast almennt
vanhæfir til að eiga sæti í skólanefnd
26 ------
<%>