Sveitarstjórnarmál - 01.05.2002, Blaðsíða 28

Barnavernd
Breytingar á barnaverndarlögum
Barnaverndarráð verður lagt niður í núverandi mynd, barnaverndarmál verða að hluta rekin fyrir dómi og
afskipti barnaverndarnefnda af þunguðum konum verða leyfð við ákveðnar aðstæður. Þetta er á meðal
nýmæla í breytingum á barnaverndarlögum nr. 58/1992 sem Alþingi samþykkti á síðustu dögum þingsins
nú í vor.
Fjölda breytinga og nýmæla er að finna í
barnaverndarlögum eins og þau voru sam-
þykkt frá Alþingi í lok apríl en lögin öðlast
gildi 1. júní. Meðal annars er í lagatextan-
um sjálfum leitast við að draga saman
meginreglur sem leggja ber til grundvallar
í öllu barnaverndarstarfi og mikilvægt
þykir að skýrt sé kveðið á um. Lögð er
áhersla á réttindi barna og önnur þau
grundvallarsjónarmið sem barnaverndar-
yfirvöldum ber að hafa að leiðarljósi í
störfum sínum.
í iögunum er gert ráð fyrir að sveitar-
stjórn skuli fyrir hvert kjörtímabiI gera
framkvæmdaáætlun á sviði barnaverndar
innan sveitarfélagsins. Með þessu er reynt
að stuðla að því að sveitarstjórnir setji sér
skýr markmið í barnaverndarmálum og
vinni að framgangi þeirra. Þannig er leitast
við að styrkja barnaverndarstarf í landinu
og gera það markvissara og árangursrík-
ara. Leitast er við að gera reglur um upp-
haf barnaverndarmála skýrari og meðal
annars er barnaverndarnefndum settur sjö
daga frestur til að taka ákvörðun um upp-
haf rannsóknar eftir að henni berst til-
kynning.
Fækkun nefnda og stækkun
umdæma
Eitt markmiðanna með nýju lögunum er
að stuðla að stækkun og eflingu barna-
verndarumdæma í landinu. Beinlínis er
kveðið á um íbúafjölda á bak við barna-
verndarnefnd og er miðað við 1.500 íbúa
lágmarksfjölda. Sveitarstjórnum er heimilt
að fela héraðsnefnd eða stjórn byggða-
samlags kosningu barnaverndarnefndar
sem nær yfir fleiri en eitt sveitarfélag eða
semja um svæðisbundið samstarf með
öðrum hætti.
í greinargerð með frumvarpi til breyt-
inga á barnaverndarlögum er yfirlit um
fækkun barnaverndarnefnda. Þegar lög nr.
58/1992 tóku gildi voru sveitarfélögin í
landinu 197 og barnaverndarnefndirnar
jafnmargar en þær höfðu áður verið 223.
Nokkur árangur hefur náðst í fækkun
nefnda og stækkun barnaverndarum-
dæma. Þannig voru barnaverndarnefndir
82 í lok ársins 1996, í lok árs 1998 voru
þær 62 eða helmingi færri en sveitarfélög-
in í landinu og í lok ársins 1999 voru
nefndirnar 56. Fækkun nefndanna skýrist
bæði af sameiningu sveitarfélaga og fækk-
un þeirra og að í allmörgum tilfellum hafa
sveitarfélög komið sér saman um barna-
verndarnefndir.
Afskipti af þunguðum konum
Meðal nýmæla í lögunum eru möguleg af-
skipti barnaverndarnefnda af þunguðum
konum. í lögunum er kveðið á um að
barnaverndarnefnd geti hafið rannsókn
máls vegna tilkynninga er varða þungaðar
konur og að ef rannsókn leiði í Ijós að
þunguð kona kunni að stofna eigin heilsu
eða lífi sínu og ófædds barns síns í hættu
með líferni sínu skuli barnaverndarnefnd
beita úrræðum sem við eiga í samráði við
konuna eða eftir atvikum gegn vilja
hennar.
Aukið vægi dómstóla
Barnaverndarstofu verður heimilt, með
gildistöku breyttra barnaverndarlaga, að fá
upplýsingar úr sakaskrá um menn sem
hafa hlotið refsidóm fyrir kynferðisbrot
eða önnur brot gegn einstaklingi yngri en
18 ára.
Barnaverndarráð verður lagt niður í nú-
verandi mynd en í stað þess skipar félags-
málaráðherra kærunefnd barnaverndar-
mála. Til kærunefndarinnar verður meðal
annars hægt að skjóta úrskurðum barna-
verndarnefnda og stjórnvaldsákvörðunum
Barnaverndarstofu.
Með breytingum sem nú verða á
barnaverndarlögum eykst hlutverk dóm-
stóla því barnaverndarmál verða að hluta
rekin fyrir dómi og úrskurðarvald í málum
vegna sviptingar forsjár flyst frá barna-
verndarnefndum til dómstóla. Með því að
í lögunum er gert ráð fyrir að barnavernd-
armál verði rekin fyrir dómi eru settar
skýrar reglur um málsmeðferð. í þeim
ákvæðum laganna þar sem kveðið er á
í breyttum barnaverndarlögum er lögð áhersla á réttindi barna og önnur þau grundvallarsjónarmið sem
barnaverndaryfirvöldum ber að hafa að leiðarljósi í störfum sínum.
28