Morgunblaðið - 27.12.2011, Blaðsíða 19

19
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 27. DESEMBER 2011
Vetrarverkin unnin Allmargir Íslendingar hafa þennan kalda desembermánuð þurft að taka til hendinni og sinna vetrarverkum af ýmsu tagi svo menn og dýr komist leiðar sinnar klakklaust.
Golli
Jólin hafa oft
verið nefnd hátíð
barnanna og mega
það kallast orð að
sönnu. Í barnsvit-
und minni voru jól-
in eitthvað sem
öllu var æðra,
eitthvað sem
færði litlu hjarta
fögnuð, fæddi af
sér ótal hlýjar
kenndir í hugskotinu. Og enn
vitja þau okkar hvað sem hver
segir um tilurð og tilgang, vekja
birtu í sál sem er einhvern veg
öðruvísi en alla jafna.
En margt vill verða til þess að
skyggja á þessa hátíð, í okkar
velferðarhjali er alvarleg staða
alltof margra heimila hörmuleg
staðreynd og eitthvað sem við
eigum að bera kinnroða fyrir og
heita öllu afli okkar úr að bæta
sem bezt. Og fleira hvarflar að
huga á aðventu og að því vikið
nú. Jólabjórinn varð mér tilefni
til greinarkorns á dögunum og
margar eru þær villukenningar
sem bjórnum eru tengdar svo
sem að hann sé nú saklaus eða
eins og konan sagði eitt sinn í út-
varpsviðtali: Ég er svo heppin að
börnin mín neyta ekki áfengis,
þau drekka bara af og til bjór.
Sem einn harðasti andstæð-
ingur bjórinnleiðingarinnar á Al-
þingi fékk ég oft að heyra þá frá-
leitu fullyrðingu að andstaðan við
bjórinn sannaði að menn vildu
frekar að unglingar drykkju
brennivín en bjór. M.a.s. bind-
indismaðurinn ég sem hafna öll-
um vímugjöfum fékk á dögunum
að heyra þessa kenningu frá ann-
ars ágætum rithöfundi, þing-
menn eins og ég hefðu staðið
gegn bjórnum af því þeir vildu
frekar að börnin drykkju brenni-
vín en bjór og ekki orð um það
meir.
En aftur að því
meginmáli sem fyr-
irsögn þessarar
greinar lýtur að og
eru óhrekjanleg
sannindi að jól og
áfengi eða önnur
vímuefni eiga aldrei
samleið, hvergi. Þar
eiga heimili okkar
að vera friðhelg.
Aldrei veit ég það
hræðilega böl sem
áfengið veldur svo
víða í átakanlegri mynd en þegar
jólin eru saurguð með neyzlu
áfengis, oft í návist barnanna
sem hátíðin er helgust. Um það
vil ég ekki rekja dæmin deginum
ljósari í áranna rás sem maður
hefur ýmist orðið vitni að eða vit-
að svo skelfilega vel af, enda yrði
það lengra mál og ömurlegra en
svo að slíkt hæfi á sjálfri aðvent-
unni. Hins vegar er sú góða vísa
aldrei of oft kveðin að áfengi og
önnur vímuefni eiga að vera víðs
fjarri á jólahátíðinni. Fátt er
óhugnanlegra fyrir börn, fyrir
alla raunar að eiga jól í skugga
slíkrar neyzlu, þar sem allar góð-
ar kenndir víkja fyrir ógnvald-
inum. Þess vegna eigum við
bindindismenn enga aðra ósk
heitari en þá að jólin megi vímu-
laus verða, megi vekja á ný
fölskvalausan fögnuð í hug og
hjarta í sem mestri firð frá þess-
um bölvaldi.
Bindindishreyfingin á Íslandi
óskar öllum landslýð gleðilegra
jóla og farsældar á nýju ári.
Eftir Helga
Seljan
» Það eru óhrekj-
anleg sannindi að
jól og áfengi eða önn-
ur vímuefni eiga aldr-
ei samleið, hvergi.
Helgi Seljan
Höfundur er fv. alþm. og er
form. fjölmiðlanefndar IOGT.
Áfengi og jól
eiga aldrei
samleið
Stokkhólmi/Mexíkóborg | Þing Indóne-
síu tók nýlega sögulegt skref sem ger-
ir plánetuna öruggari gagnvart hætt-
unni sem stafar af kjarnorkuvopnum.
Ekki er hægt að ýkja mikilvægi þeirr-
ar ákvörðunar Indónesa að staðfesta
samninginn um allsherjarbann við til-
raunum með kjarnorkuvopn, CTBT.
Þetta er gullið tækifæri sem þau átta
ríki sem skortir til að samningurinn
öðlist lagalegt gildi fá nú til að tryggja
að hann fái slík áhrif.
Fyrstu fimm áratugina eftir seinni
heimsstyrjöld skóku kjarnorku-
tilraunasprengingar og menguðu með
geislavirkni heiminn að meðaltali ní-
unda hvern dag. Þessu tímaskeiði lauk
1996 þegar allsherjarþing Sameinuðu
þjóðanna samþykkti CBTB. En eigi
hann að öðlast lagaleg áhrif þurfa öll
44 ríkin sem teljast ráða yfir kjarn-
orkutækni að staðfesta hann. Þar til
þau gera það mun ógnin frá til-
raunasprengingum halda áfram að
vofa yfir okkur.
Það er mikilvægt að CTBT öðlist
fullt lagagildi um allan heim eins fljótt
og unnt er. Algert bann við öllum
kjarnorkusprengingum myndi koma í
veg fyrir endurnýjun í þeim vopna-
búrum sem þegar eru til staðar og
þróun nýrra vopna, þetta myndi draga
úr getu bæði núverandi og tilvonandi
kjarnorkuvelda. CTBT-samningurinn
styrkir í sessi aðgerðir gegn út-
breiðslu kjarnorkuvopna og aðgerðir
sem miða að eyðingu þeirra og hann
gegnir lykilhlutverki varðandi öryggi
einstakra þjóða en einnig öryggi á af-
mörkuðum svæðum og hnattrænt.
Við lýsum ánægju okkar með þá
staðreynd að öll ríki með getu á sviði
kjarnorku í Evrópu og Rómönsku
Ameríku og mörg ríki á öðrum svæð-
um heims hafa staðfest samninginn.
Með ákvörðun Indónesíu hefur fjöldi
þeirra sem eru eftir minnkað í átta:
Kína, Egyptaland, Indland, Íran, Ísr-
ael, Pakistan, Norður-Kóreu og
Bandaríkin. Það hvílir sú skylda á
þessum ríkjum að gera lögbundið
bann við tilraunum með kjarnavopn
að veruleika. Við hvetjum þau ein-
dregið til að huga á ný að CTBT-
samningnum; þetta mikilvæga tæki í
þágu friðar og öryggis mun færa okk-
ur skrefi nær heimi þar sem kjarn-
orkuvopn eru ekki lengur ógn.
CTBT hefur þegar haft afdrifarík
áhrif þótt hann sé ekki enn búinn að
fá lagalegt gildi. Eftir að hann var
samþykktur hefur kjarnorku-
tilraunum að langmestu leyti verið
hætt, ekkert ríkjanna 182 sem sam-
þykktu hann hefur síðan sprengt
kjarnasprengju. Ríkin þrjú sem ekki
staðfestu samninginn og hafa staðið
fyrir tilraunasprengingum – Indland,
Pakistan og Norður-Kórea – hafa
sætt almennri fordæmingu hjá örygg-
isráði SÞ og refsiaðgerðum samtak-
anna.
Lykilatriði varðandi samning um
takmörkun vígbúnaðar er hve vand-
lega er hægt að sannreyna að farið sé
eftir honum. Hvað þetta snertir ræður
alþjóðasamfélagið yfir frábærum bún-
aði. Undirbúningsnefnd CTBT er að
hanna aðferðir og skipulag á þessu
sviði sem þegar hafa margoft sannað
getu sína til að greina
jafnvel litlar til-
raunasprengingar neð-
anjarðar.
Auk þess að geta fylgst
með efndum samninga
kemur eftirlitskerfi
CTBT einnig að notum
við að draga úr áhrifum
hamfara. Þegar hin
hörmulegu áföll urðu í
Japan í mars sl. áttu
gögn frá CTBT þátt í að
gera yfirvöldum kleift að
senda frá sér viðvaranir í
tæka tíð. CTBT veitti síð-
an frekari aðstoð með því að mæla
hnattræna dreifingu geislunar frá Fu-
kushima-kjarnorkuverinu.
Mexíkó og Svíþjóð hafa lengi stutt
CTBT. Næstu tvö ár munu ríki okkar
í sameiningu hafa umsjón með ferlinu
sem á að gera CTBT lagalega virkt.
Við heitum því að leggja okkur öll
fram við að ná þessu takmarki. Við
heitum að:
 Hvetja leiðtoga ríkja sem ekki
hafa enn staðfest CTBT til að hefjast
tafarlaust handa og taka raunhæf
skref í þá átt;
 Hvetja borgaraleg samtök – frjáls
félagasamtök, fjölmiðla, háskóla og
æskulýðsfélög – í þessum löndum til
að leggja að leiðtogum sínum að stað-
festa CTBT;
 Nota fundi og ráðstefnur, hvort
sem er innanlands, svæðisbundin eða
alþjóðleg, til að mæla með CTBT á
öllum stigum ákvarðanatöku;
 Ljúka að fullu uppbyggingu eft-
irlitskerfis CTBT sem öll ríki ættu að
styðja vegna öflugs fælingarmáttar
þess gagnvart sérhverjum þeim sem
reynir að sprengja í tilraunaskyni.
Tími er kominn til að binda enda á
þessar skaðlegu tilraunir og ljúka í
eitt skipti fyrir öll kjarnorkuvopnatil-
raunum. Við höfðum til leiðtoga í
þeim átta ríkjum sem ekki hafa enn
staðfest CTBT og biðjum þá að horfa
fram á við. Indónesía hefur sýnt gott
fordæmi; nú eruð þið í kastljósinu.
Eftir Carl Bildt og Patricia
Espinosa Cantellano
» Algert bann við öllum
kjarnorkuspreng-
ingum myndi koma í veg
fyrir endurnýjun í þeim
vopnabúrum sem þegar
eru til staðar og þróun
nýrra vopna, þetta myndi
draga úr getu bæði nú-
verandi og tilvonandi
kjarnorkuvelda.
Patricia Espinosa
Cantellano
Carl Bildt er utanríkisráðherra Svíþjóð-
ar, Patricia Espinosa Cantellano er ut-
anríkisráðherra Mexíkó.
©Project Syndicate, 2011.
www.project-syndicate.org
Styðjið bann við
kjarnavopnatilraunum
Carl
Bildt