Morgunblaðið - 06.12.2012, Side 6

Óvenjulegar aðstæður kalla á óhefðbundnar aðgerðir
- Lagt til að allur gjaldeyrir þrotabúanna verði skilaskyldur til Seðlabankans og notaður til að losa um alla snjóhengjuna
Heimild: Hagfræðideild Landsbankans.
Áætlaðar gjaldeyrisgreiðslur
til erlendra kröfuhafa
Um
1.720
milljarðar króna
(allt að 10,5 milljarðar evra)
402
milljarðar króna
Krónur á innstæðu-
reikningum og ríkis-
tryggð skuldabréf
826
milljarðar króna
Eignarhlutir í nýju bönkunum,
skuldabréf Landsbankans og
gjaldeyriskröfur á
innlenda aðila
Hægt yrði að losa út alla
snjóhengjuna á gengi í
námunda við
275
krónur gagnvart evru
Allar heimtur af erlendum
eignum gerðar skilaskyldar, en
heimilt að greiða til forgangskröfuhafa
Óskuldsettur gjaldeyrisforði upp á
1.230
milljarða króna
(allt að 7 milljarðar evra)
+1.228
milljarðar króna
FRÉTTASKÝRING
Hörður Ægisson
hordur@mbl.is
E
rlendir kröfuhafar föllnu íslensku
bankanna gera sér í auknum mæli
grein fyrir því að þeim eru settar
þröngar skorður til að bregðast við
með árangursríkum hætti fari svo
að þrotabúin verði skikkuð til að greiða aðeins út í
íslenskum krónum. Þrátt fyrir að bæði slitastjórn
Kaupþings og Glitnis hafi fyrir skemmstu skilað
inn drögum að nauðasamningi til Seðlabankans,
sem hart er sótt að verði samþykktur sem allra
fyrst, þá hefur verulega dregið úr væntingum
kröfuhafa um það sem þeir höfðu áður vonast eft-
ir að bera úr býtum í kjölfar uppgjörs bankanna.
Til marks um það hefur verið nokkur söluþrýst-
ingur á umliðnum vikum með kröfur í Glitni og
Kaupþingi og verðmæti þeirra lækkað um 10%.
Heimildir Morgunblaðsins herma að það sé
nú almennt ríkur vilji fyrir því meðal stærstu
kröfuhafa þrotabúanna, sem áður var ekki fyrir
hendi, að skoða með opnum huga ýmsar leiðir
sem miða að því að ná fram verulegum afskriftum
á þeim krónueignum sem þeir sætu uppi með að
öðru óbreyttu í kjölfar mögulegra nauðasamn-
inga. „Þeir eru búnir að færa víglínuna langt aft-
ur,“ segir heimildarmaður, sem þekkir vel til.
Samkvæmt upplýsingum Morgunblaðsins hafa
að undanförnu átt sér staðar óformlegar við-
ræður um mál er varða uppgjör bankanna og fyr-
irhugaða nauðasamninga milli annars vegar ráð-
gjafa og fulltrúa erlendra kröfuhafa og hins vegar
efnahags- og fjármálaráðuneytisins og Stein-
gríms J. Sigfússonar, atvinnuvegamálaráðherra.
Alþingi leiðrétti mistök
Með þeim breytingum sem gerðar voru á lögum
um gjaldeyrismál á Alþingi í mars síðastliðnum
voru þrotabú gömlu bankanna færð undir lög og
reglur sem þau höfðu áður verið undanþegin. Sú
breyting varð hins vegar í meðförum efnahags-
og viðskiptanefndar, eins og áður hefur verið sagt
frá í Viðskiptablaði Morgunblaðsins, að gerð var
tilslökun varðandi útgreiðslu gjaldeyris sem þeg-
ar var laus til ráðstöfunar þann 12. mars þegar
lögin voru samþykkt. Seðlabankanum var einnig
gert að birta og útfæra reglur um ráðstöfun
gjaldeyris af sölu annarra eigna. Eftir því sem
Morgunblaðið kemst næst leggja fulltrúar er-
lendu kröfuhafanna á það mikla áherslu að sá
gjaldeyrir sem til sé í reiðufé og er nú vistaður er-
lendis – um 700 milljarðar – verði greiddur út til
kröfuhafa. „Það virðist vera sú lína sem þeir ætla
að draga í sandinn,“ útskýrir heimildarmaður
sem vel þekkir til ráðgjafahóps kröfuhafanna.
Sumir eru hins vegar þeirrar skoðunar að
það standi ekkert í vegi fyrir því að Alþingi ein-
faldlega „leiðrétti mistök sín frá því í mars,“ eins
og annar viðmælandi Morgunblaðsins orðar það,
og breyti lögunum með þeim hætti að búunum
verði ekki heimilt að greiða út gjaldeyri sem til sé
í reiðufé nema með sérstakri undanþáguheimild
Seðlabankans. „Þessir vogunarsjóðir munu auð-
vitað ganga eins langt og hægt er,“ segir heimild-
armaður sem hefur starfað lengi á alþjóðlegum
fjármálamörkuðum. „Stjórnvöld ættu hins vegar,
í ljósi þess að lögsagan er öll innan Íslands, að
geta samið mun betur en það sem þessir erlendu
aðilar halda fram að séu þeirra sársaukamörk.“
Fengu vopn í hendurnar
Sem kunnugt er hefur Seðlabankinn ekki sett
neinar reglur um ráðstöfun gjaldeyris vegna sölu
á eignum þrotabúanna frá og með 12. mars. Vax-
andi þrýstings gætir á vettvangi stjórnmálanna
um að lögum verði breytt þannig að slík reglu-
gerðarskylda um útflæði gjaldeyris hvíli ekki á
herðum Seðlabankans – heldur verði einungis
veitt á grundvelli undanþágu. Innan Seðlabank-
ans yrði slíkri breytingu almennt tekið fagnandi
enda var það skoðun margra að það hefði verið
mjög óheppilegt að bankanum hefði verið fengin
þessi reglugerðarsetning. „Með þessu var í raun
verið að gefa slitastjórnunum vopn í hendurnar,“
segir einn heimildarmaður blaðsins, en bætir því
við að erlendu kröfuhafarnir óttist mjög þær
breytingar sem gætu verið í uppsiglingu í þessum
efnum. „Þeir eru skíthræddir.“ Samkvæmt upp-
lýsingum Morgunblaðsins hafa fulltrúar og ráð-
gjafar stærstu kröfuhafa bankanna að und-
anförnu fundað einu sinni í viku, á
sunnudagskvöldum, þar sem farið er yfir frétta-
Erlendir kröfuhafar færa
 Kröfuhafar föllnu bankanna viljugir til að skoða ýmsar leiðir sem miða að afskriftum á krónueignum þeirra  Óttast þær lagabreytingar sem
gætu verið í uppsiglingu  Hafa léð máls á því að selja krónueignir á genginu 300-350 gagnvart evru  Viðmælendur Morgunblaðsins segja að
Seðlabankinn ætti að hóta kröfuhöfum að greitt verði í krónum  Vaxandi fylgi við slíkar hugmyndir innan Seðlabankans  Forstöðumaður Hag-
fræðideildar Landsbankans segir Seðlabankann hafa einstakt tækifæri til að eignast óskuldsettan gjaldeyrisforða  Gagnrýnir Seðlabankann fyrir
að áætla að „allt muni ganga upp eins og best verður á kosið“  Seðlabankinn mun ekki taka einhliða ákvarðanir um mögulega nauðasamninga
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 6. DESEMBER 2012
6 VIÐSKIPTI
Ljóst er að þörf er á umtalsverðum af-
gangi af vöru- og þjónustuviðskiptum svo
íslenska þjóðarbúið – aðilar fyrir utan rík-
issjóð – geti greitt afborganir og vexti af
erlendum skuldbindingum sínum án þess
að slíkar greiðslur setji verulegan þrýsting
á gengi krónunnar eða að gengið verði á
skuldsettan gjaldeyrisforða Seðlabankans.
Samkvæmt spá Seðlabankans sem birtist í
nóvemberhefti Peningamála er gert ráð
fyrir því að sá afgangur muni nema um 112
milljörðum króna á þessu ári, eða 6,5% af
vergri landsframleiðslu. Það er þó nokkuð
lægri upphæð en á síðasta ári þegar af-
gangur af vöru- og þjónustuviðskiptum
nam 134 milljörðum.
Í nýjustu Peningamálum er spá Seðla-
bankans um vöru- og þjónustuskiptajöfnuð
á árunum 2013 og 2014, sem hlutfall af
vergri landsframleiðslu, jafnframt uppfærð
talsvert frá spá bankans í ágústmánuði.
Bankinn gerir nú ráð fyrir því að afgangur
af utanríkisviðskiptum Íslands verði ann-
ars vegar 7,3% og hins vegar 6,6% af
landsframleiðslu á þessum árum. Aukn-
ingin frá fyrri spá bankans, sem var sett
fram aðeins þremur mánuðum áður, nemur
meira en fjórum prósentustigum. Samtals
er því um að ræða hátt í 70 milljarða króna
sem bætast við vöru- og þjónustuviðskipta-
afganginn á árunum 2013 og 2014 sam-
kvæmt uppfærðri spá Seðlabankans.
Sérfræðingar á fjármálamarkaði sem
Morgunblaðið leitaði til hafa margir hverjir
efasemdir um að efnahagshorfur til
skamms og meðallangs tíma gefi ástæðu
til að reikna með mun hagstæðari vöru- og
þjónustuskiptajöfnuði en áður var talið –
ekki síst þegar horft sé til erfiðra að-
stæðna á helstu útflutningsmörkuðum fyrir
íslenskar sjávarafurðir. Einn viðmælandi
rifjar upp í þessu samhengi minnisblað
Seðlabankans sem var sent til fjár-
laganefndar Alþingis sumarið 2009 varð-
andi fyrstu Icesave-samningana og erlenda
greiðslubyrði Íslands. Þar var sett fram spá
um útflutningsjöfnuð á tímabilinu 2009 til
2015 sem var ein helsta forsenda nið-
urstöðu Seðlabankans um að þjóðarbúið
væri „fyllilega fært um að standa undir
Icesave-samningunum. […] Menn ættu að
hafa gott borð fyrir báru í gjaldeyr-
isvarasjóði allt tímabilið.“ Sé aftur á móti
litið til þess hver þróunin hefur annars veg-
ar orðið á árunum 2009 til 2011 og hins
vegar til nýjustu spár Seðlabankans má
áætla að gjaldeyrisöflun Íslands verði hátt í
300 milljörðum minni á árunum 2009 til
2015 en gert var ráð fyrir í fyrrnefndu
minnisblaði Seðlabankans sumarið 2009.
Spáir um 70 milljörðum meiri afgangi
NÝJASTA SPÁ SEÐLABANKANS GERIR RÁÐ FYRIR MUN MEIRI AFGANGI AF VÖRU- OG ÞJÓNUSTUVIÐSKIPTUM NÆSTU TVÖ ÁRIN
Ofmat afgang af vöru- og
þjónustuviðskiptum um tæpa
100 milljarða 2009-2012
- Seðlabankinn spáir miklu minni afgangi
2013-2015 en gert var ráð fyrir 2009
Tölurnar eru í milljörðum króna. Heimild: Hagstofan,minnisblað
Seðlabankans 2009 og Peningamál Seðlabankans í nóvember 2012.
Spá Seðlabankan 2009
Rauntölur og spá Seðlabankans 2012
250
200
150
100
50
0
2009 2015
154
129
167
132