Morgunblaðið - Sunnudagur - 25.08.2013, Blaðsíða 48

48 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 25.8. 2013
stað, hún sagði okkur bara að drífa í að fá til-
skilin leyfi, hún myndi sjá um að þýða. Við er-
um henni mjög þakklát, ekki síst þar sem við
höfum lánað talsvert af okkar bókum um bæ-
inn og finnum að það er þörf fyrir efni um
þetta málefni.“
„Ég velti líka yngri syni mínum oft fyrir
mér og framtíð hans,“ segir Ómar. Sjálfur
burðaðist ég lengi með sektarkennd út af
dauðsfalli frænda míns þegar við vorum 18
ára. Hún var stundum mjög raunveruleg en
samt fullkomlega órökrétt og óréttlát. Ég er
viss um að þó að sonur okkar sé kátur í dag
og við séum miklir félagar, þá mun koma sá
tími sem honum finnst á sama tíma hann
þurfa að sanna sig fyrir mér og verða sjálf-
ekki skýr og hann sá ekki aðra lausn. Fólk
með sjálfsvígshugsanir vill ekki endilega
deyja, það vill bara losna við sársaukann.“
„Ef einhver aðstandandi vill gera þann
samning að það eigi að virða val þess sem
sviptir sig lífi, þá er það ekkert verri samn-
ingur en hver annar,“ segir Ómar. „Aðalmálið
er að fólk geri samning með sjálfum sér sem
það er sátt við og getur lifað góðu lífi með.
Það er óþarfi að gera lítið úr slíkum samningi
að það eigi að virða val þess sem tók líf sitt.
Ég veit ekki hvort samningur sé besta orðið
yfir þetta en á enskunni kalla þeir þetta
„bargain“, það er leið til sáttar við sjálfan sig.
Í okkar huga var þetta ekki val og nú er aðal-
málið að komast í gegnum áfallið og lifa með
því og það er það sem svona bækur fjalla um.
Skilningur minn á þessu er að mótast.
Kannski var Orri með of lágt kólesteról,
kannski þunglyndur, kannski eitthvað annað.
En maður verður bara að gera samning við
sjálfan sig um að trúa því sem hjálpar manni
best til framtíðar. Við verðum að halda
áfram.“
„Já, við leitum að sátt við sjálf okkur, það
er okkar samningur,“ segir Guðrún Jóna.
„Ein af leiðunum var þessi minningarsjóður
Orra sem við stofnuðum.“
„Hann varð til í einhverju athafnaæði hjá
okkur,“ segir Ómar. „Þetta er á fyrstu dög-
unum eftir áfallið og þá er maður að leita að
einhverri fótfestu. Ein af fótfestunum var að
Guðrún Jóna vildi leggja sitt af mörkum til að
hjálpa ungu fólki í tilfinningalegum vandræð-
um. Henni þótti kjörið að nota þá peninga
sem annars hefðu farið í blóm í sjóð. Hug-
myndin var að þó ekki væri hægt að bjarga
nema einum þá væri það þess virði. Fyrsta
skref sjóðsins var að styrkja útgáfu á bækl-
ingi frá Fræðslusviði Biskupsstofu um ást-
vinamissi vegna sjálfsvígs, handbók til sjálfs-
hjálpar fyrir aðstandendur. Þetta er góður
bæklingur og því miður fá hann ekki allir í
hendur sem þurfa.
Einnig styrkti sjóðurinn gerð heimasíð-
unnar Sjálfsvíg.is, sem er gott framtak stýrt
af hópi aðstandenda innan Nýrrar dögunar.
Ný dögun eru samtök um sorg og sorg-
arviðbrögð og voru þessi samtök stofnuð á ní-
unda áratugnum. Við vorum svo heppin að
komast í stuðningshóp foreldra sem höfðu
misst börnin sín innan Nýrrar dögunar fáum
mánuðum eftir að Orri dó.
Hópnum var stýrt af tveimur prestum, Vig-
fúsi Bjarna Albertssyni og Halldóri Reyn-
issyni. Þessi hópur hjálpaði okkur mjög mikið.
Líklega skilja þeir best svona sorg sem hafa
reynt það að misst barn. Og að hitta aðra í
sömu stöðu var mikil hjálp fyrir okkur.
Svo er það þessi bók. Við lögðumst mikið í
lestur eftir áfallið. Við vorum fljót að klára ís-
lensku bækurnar, sem eru ekki margar um
þessi mál. Það var margt fínt þar, en það var
ekki mikil vídd. Ég held við höfum saxað
verulega á Amazon-bókasafnið um þessi mál
og þessi bók barst okkur í annarri sendingu.
Maður hafði smá fyrirvara á þessu af því að
þetta er frænka söngvara Nirvana, Kurt
Cobain, sem skrifar hana og maður hélt að
þetta væri einhver bók um frægan mann eða
einhver sem væri að nýta sér frægð hans. En
bókin kom verulega á óvart og var það sem
okkur vantaði á þeim tíma. Góður kunningi
okkar sem er geðlæknir var ánægður með
hana og lét hafa eftir sér hrós á kápunni.“
„Þessi bók sameinaði margt sem gott er að
vita,“ segir Guðrún Jóna. „Sumar bækur um
þetta eru rosalegt torf, fjalla mikið um lífeðl-
isfræði og eru þungar, aðrar geta farið út í of
mikið halelújatal. En þegar ég las þessa bók
fyrst þá greip mig strax þessi löngun til að
koma henni á framfæri. Nanna B. Þórsdóttir,
sem þýðir bókina, dreif okkur eiginlega af
stæður frá okkur. Á sama tíma háður og
reiður. Þetta þekki ég af eigin raun og ég
held að allir þekki þetta í einhverri mynd. Í
þetta uppgjör munu blandast minningar og
spurningar um bróður hans.
Ég óttast að börn fái ekki að tjá sig í svona
aðstæðum heldur sé þeim sagt hvernig þau
eigi að skilja hlutina, sem er slæmt. Ein af
okkar gæfum er hvað Bragi er skynsamur og
velti ýmsu upp sem annars hefði kannski
hefði aldrei verið rætt. Hann mátti líka tala
og talaði mikið sem betur fer. Eitt af þessum
viðkvæmu málum sem hann hreyfði við voru
gæsaveiðar, en bróðir hans hafði notað skot-
vopn við sjálfsvígið. Í raun krafðist hann þess
á fyrstu vikum að ég myndi ekki hætta að
veiða gæsir með vinum mínum vegna þess að
þá fengi hann aldrei að koma með og þannig
myndi dauðsfall Orra bitna á framtíð hans.
Hann neyddi mig sem sagt til að taka ákvörð-
un sem ég hefði annars frestað út í hið óend-
anlega og þetta gerði hann á tíma þar sem ég
hafði enga orku til að segja nei við hann. Í
dag er ég honum þakklátur fyrir að hafa
„neytt“ mig til að halda áfram. Seinna skildi
ég að það sem hann sagði snerist ekki bara
um veiðar heldur var hann í raun að segja að
við yrðum að ná áttum, við mættum ekki um-
breyta öllu lífi okkar. Ég held að enginn geti
ráðlagt manni í sjokki af svona raunsæi nema
barn. Ég man að ein rökin sem hann notaði
til að sannfæra mig voru „Ef hann hefði orðið
fyrir bíl, hefðuð þið þá bara hætt að keyra?
Svarið við því er augljóslega nei. Allt tal um
að börn skilji ekki þetta og hitt er rangt því
þau skilja hluti einfaldlega á sinn hátt. En þar
er líka hætta sem felst í því að þau festist í
einhverri niðurstöðu eða samningi sem er
slæmur fyrir þau til lengri tíma. Því þarf
maður að ræða af skynsemi við barnið, maður
skýrir ekkert út fyrir því heldur ræðir þær
pælingar sem upp koma og reynir að finna
svör eða niðurstöðu. Reynir að losa um slæm-
ar hugsanir. Spurningar hans eru háðar
þroska, þær breytast og því lýkur hans leit að
svörum ekki á næstunni. En það hefur hjálp-
að okkur mjög mikið að eiga hann og glíma
við beinskeyttar pælingar hans. “ Hann kom
oft með komment og ábendingar sem okkur
hefði aldrei dottið til hugar og setti hluti í
skemmtilegt samhengi eins og þegar hann
bað mömmu sína um að hætta að gráta í
Krónunni því annars héldu allir að hún ætti
engan pening.
Nánustu ættingjar, vinir og nágrannar voru
okkur líka mikilvægir. Þau hringdu reglulega,
mættu og sáu um að við borðuðum, svæfum
og hefðum félagsskap. Svo fækkaði heimsókn-
um í samræmi við getu okkar við að vera ein.
Líklega var ekki hægt að fá betri stuðning en
við fengum,“ segir Ómar.
Sársaukinn mun aldrei hverfa
„Mér er minnisstætt þegar ég fékk kort frá
móður sem hafði misst tvö barna sinna fyrir
mörgum árum síðan,“ segir Guðrún Jóna.
„Það var mjög fallegt og styrkjandi bréf. En
Börn Guðrúnar Jónu og Ómars heita Bríet og Bragi.
Morgunblaðið/Ómar
Sérafslættir (-10 kr. í fyrsta skipti, -10 kr. á afmælisdaginn og -15 kr. í 10. hvert skipti) koma ekki til viðbótar við aðra afslætti eða önnur viðskiptakjör. Nánar á ob.is.
Til að safna Vildarpunktum Icelandair með ÓB-lyklinum þarf að hafa hann tengdan Visa Icelandair, American Express vildarkorti eða Einstaklingskorti Olís.
Nánari upplýsingar eru á ob.is/Vildarkerfi.
-15kr.