Morgunblaðið - 04.10.2013, Blaðsíða 38

38 MENNING
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 4. OKTÓBER 2013
Silja Björk Huldudóttir
silja@mbl.is
„Ég er sögumaður sem leita mér að
verkefnum og sögum til að segja.
Mér fannst þetta vera verkefni sem
ætti erindi núna,“ segir Benedikt
Erlingsson leikstjóri um leikritið
Jeppi á Fjalli eftir Ludvig Holberg
sem frumsýnt verður á stóra sviði
Borgarleikhússins í kvöld kl. 20.
Verkið segir
frá Jeppa sem er
drykkjumaður,
en telur sig hafa
góðar ástæður til
að drekka. Hann
er kúgaður kot-
bóndi, arðrændur
og smáður auk
þess sem konan
hans heldur
framhjá honum.
Þar sem hann
liggur brennivínsdauður í drullupolli
birtist baróninn ásamt fylgdarliði.
Baróninn er sá sem allt á og öllu
ræður en leiðist samt og nú verður
Jeppi nýja leikfangið hans.
Aðspurður segist Benedikt mikill
aðdáandi Holbergs. „Enda var Hol-
berg mikill snillingur og uppreisn-
armaður á sínum tíma sem vildi
uppfræða og bæta samfélag sitt.
Leikritinu er stillt upp sem kóme-
díu, en felur í sér beitta pólitíska
ádeilu. Á ritunartíma verksins var
brenndi drykkurinn að tröllríða
Norður-Evrópu og alkóhólisminn í
sinni sjúkustu mynd að verða til, en
menn höfðu ekki drukkið svona
sterkt áður til forna. Í verkinu
sjáum við gott dæmi um alþýðu-
mann sem verður sjúkur alkóhólisti.
En Holberg er ekki bara að tala um
alkóhólisma þó að hann segi allt um
alkóhólisma sem hægt er að segja
um hann á fyrstu tíu mínútum
verksins. Hann er líka að fjalla um
félagslegt óréttlæti, kúgun, mis-
skiptingu og allt ofbeldið í samfélag-
inu. Honum fór það svo vel úr hendi
að verkið er búið að vera á fjölunum
seinustu 300 árin,“ segir Benedikt
og tekur fram að þar sem mikil rit-
skoðun hafi ríkt á ritunartímanum
hafi Holberg þurft að segja hlutina
undir rós.
Spurður hvernig hann nálgist
verkið segist Benedikt taka út-
gangspunkt í því að ekki sé um leik-
rit að ræða heldur tónleika með
leiknum atriðum. „Í raun má segja
að þetta sé bara eins og eitt gott
árshátíðarskemmtiatriði,“ segir
Benedikt og bendir á að hann sé í
raun innblásinn af leikhúsi rit-
unartímans. „Snemma á 18. öld þeg-
ar verkið var frumsýnt var mark-
aðsleikhúsið ennþá lifandi, þar sem
menn stóðu uppi á tunnu til að fanga
athygli vegfarenda. Þetta eru mjög
grimmar aðstæður leikhússins sem
er helst hægt að líkja við það að per-
formera á árshátíð þar sem allir eru
drukknir og það þarf að halda at-
hygli fólks. Þetta er ekki leikhús
sem er búið til fyrir bólstruð sæti og
hátimbraðan, hljóðeinangraðan sal.
Ruddaleikhúsið er það leikhús sem
þetta verk sprettur úr og í dag er
árshátíðin eða þorrablótið skyldast
þessu leikhúsi.“
„Gerum Jón Viðar brjálaðan“
Blaðamaður rifjar upp að seinasta
sviðsuppfærsla Benedikts, þ.e. Hót-
el Volkswagen, hafi fengið mjög
misjafnar viðtökur. Því liggur beint
við að spyrja Benedikt hvort sér
finnist gott þegar viðtökur sýninga
hans skiptast algjörlega í tvö horn.
Eða vill hann kannski frekar að allir
elski sýningar hans? „Í fyrsta lagi
vil ég taka fram að ég tel Hótel
Volkswagen vera það besta sem ég
hef gert á sviði. En til að svara
spurningu þinni þá heitir fyrsta at-
riðið í Jeppi á Fjalli í mínu handriti:
„Gerum Jón Viðar brjálaðan“. Það
er ekkert gaman nema maður gangi
að einhverjum mörkum. Í grunninn
vil ég auðvitað bara búa til skemmti-
legar leiksýningar með einhverju
eftirbragði. Martröð mín er að
áhorfendum leiðist í leikhúsinu og
finnist maður hafa búið til eitthvað
sem er tilgerðarlegt. Þannig að auð-
vitað erum við í leikhúsinu illa hald-
in af viðurkenningarþörf, enda
gengur leikhúsið bara út á það að
áhorfendum finnist eitthvað varið í
þetta,“ segir Benedikt að lokum.
Ruddaleikhús um alkó-
hólisma og misrétti
 Jeppi á Fjalli frumsýndur í Borgarleikhúsinu í kvöld
Ljósmynd/Grímur Bjarnason
Fylliraftur Ingvar Sigurðsson fer með hlutverk Jeppa í sýningunni.
Benedikt
Erlingsson
Silja Björk Huldudóttir
silja@mbl.is
„Það hefur verið einstaklega gefandi
að fást við þetta leikrit, m.a. vegna
þess hversu óræður textinn er og
myndmálið auðugt. Einnig hefur
verið spennandi að takast á við tíma-
leysið sem höfundurinn skrifar inn í
verkið,“ segir Ingibjörg Huld Har-
aldsdóttir, leikstjóri leikritsins Sek
eftir Hrafnhildi Hagalín sem frum-
sýnt verður hjá Leikfélagi Akureyr-
ar í kvöld kl. 20.
Sek byggist á dómsmáli frá árinu
1836 og greinir frá örlögum ábúenda
og vinnumanns í Rifshæðaseli á
Melrakkasléttu. Í samtali við Morg-
unblaðið segir Hrafnhildur kveikj-
una að verkinu hafa verið þegar hún
las fyrir nokkrum árum BA-ritgerð
þar sem fjallað var um málið, en í
framhaldinu bað hún um aðgang að
dómabókinni. „Ég las í gegnum
dómsskjölin og þau kveiktu þannig í
mér að ég ákvað að skrifa um þetta
leikrit, enda er þetta hreinræktað
drama. Grindin í verkinu byggist á
beinum tilvitnunum í dómsskjölin,
tungumálið sem hinar raunverulegu
persónur tala er mjög magnað.“
Líkt og landið sem var svikið
Aðspurð segir Hrafnhildur verkið
allt í senn fjalla um ástarþríhyrning,
hórdómsbrot og kynferðislegt of-
beldi. „Þarna greinir frá ástaræv-
intýri eiginkonu og vinnumanns á
bænum Rifshæðarseli. Vinnumað-
urinn beitti átta ára dóttur hjónanna
á bænum kynferðislegu ofbeldi og
þegar það komst upp kærði eigin-
maðurinn hann,“ segir Hrafnhildur
og tekur fram að sækjandi málsins
hafi krafist lífláts yfir bæði eig-
inkonunni og vinnumanninum.
„Það sem er í raun sérstakt við
þetta mál var að móðirinn vissi um
glæpinn án þess að aðhafast nokkuð
og hún fékk dóm fyrir meðsekt.
Mæður í dag eru ekki dregnar til
ábyrgðar í sambærilegum málum,“
segir Hrafnhildur og bætir við:
„Þegar hugmyndin að verkinu kom
fyrst til mín var efnahagshrunið ný-
afstaðið og mér fannst ég sjá
ákveðna samlíkingu með þessari
litlu stúlku og landinu sem hafði ver-
ið svikið af öllum sínum nánustu.
Það varð því í upphafi driffjöðrin í
skrifunum,“ segir Hrafnhildur.
Upplifa sig sem meðseka
„Fagurfræðilegar ákvarðanir sýn-
inga, bæði hvað varða leikstíl og
sviðsstíl hafa alltaf heillað mig og
það hefur verið dásamlegt að geta
nostrað við öll smáatriðin í þessari
uppsetningu. Við Stella [Önnudóttir
Sigurgeirsdóttir], sem hannar bæði
leikmynd og búninga, vildum leika
okkur með tímaleysið í bæði bún-
ingum og sviðsmynd og leggja
sömuleiðis áherslu á að persónur
verksins, með tilfinningar sínar að
vopni, fengju að njóta sín. Við völd-
um að láta leikarana leika í vatni, en
vatnið hefur margvíslegar vísanir í
bæði von og ótta, myrkur, endaleysi
og jafnvel hreinsun og vinnur fal-
lega með tímaleysinu,“ segir Ingi-
björg Huld og tekur fram að sér
finnist sérlega spennandi að reyna
að skilja fólk jafnt í sínum fegurstu
sem og ljótustu myndum.
„Í verkinu erum við að takast á
við framhjáhald og misnotkun og
alla þá tilfinningaflóru sem því
fylgir. Við erum ekki bara að fjalla
um þolandann og gerandann heldur
einnig að skoða aðstandendur sem
upplifa sig mögulega sem áhorf-
endur og meðseka. Titill verksins
ber með sér að við erum að skoða
sektarkennd fólks og hvernig fólk
tekst á við hana og leitar eftir
syndaaflausn í lífinu.“
Aðalbjörg Árnadóttir fer með
hlutverk eiginkonunnar, Hannes Óli
Ágústsson leikur eiginmann hennar,
Hilmir Jensson vinnumanninn.
Leikið í vatni Stella Önnudóttir Sigurgeirsdóttir hannar leikmynd og bún-
inga verksins Sek sem Leikfélag Akureyrar frumsýnir í kvöld.
„Þetta er hrein-
ræktað drama“
 Leikfélag Akureyrar frumsýnir Sek
Ljósmynd/Skapti Hallgrímsson
Listateymi Hrafnhildur Hagalín og
Ingibjörg Huld Haraldsdóttir.
Frábær lausn fyrir hallandi
og óreglulega glugga
PLÍ-SÓL
GARDÍNUR
Álnabær
Allt fyrir gluggann… úrval, gæði og þjónusta.
Síðumúla 32, Reykjavík. Sími: 588 5900 ▪ Tjarnargötu 17, Keflavík. Sími: 421 2061
Glerárgötu 32, Akureyri. Sími: 462 5900 ▪ alnabaer.is ▪ Opnunartími: mán.-fös. 11-18
Sendum frítt hvert á land sem er gegn staðgreiðslu
Hringdu og bókaðu tíma í máltöku
Meira úrval • Meiri gæði
Íslensk framleiðsla
eftir máli