Morgunblaðið - 10.10.2013, Síða 22

22
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 10. OKTÓBER 2013
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Lýðræðisríkivíða umheim horfa
til yfirstandandi
átaka á milli
Bandaríkjaþings
og Bandaríkja-
forseta og þykir ekki öllum
mikið til koma. Það er þó að-
eins önnur deild þingsins sem
tekst á við forsetann og þá auð-
vitað, eðli málsins samkvæmt,
aðeins meirihluti þingmanna
hennar. Hin deildin, öld-
ungadeildin, lýtur meirihluta
demókrata og fylkir hann sér
um forsetann.
Öldungadeildin er gjarnan
talin bæði virðulegri og valda-
meiri en hin og margir full-
trúadeildarþingmenn horfa til
þess að komast síðar inn í þann
salinn. Metnaður öldunga-
deildarþingmanna hnígur á
hinn bóginn sjaldnast til þess
að fá að setjast í „neðri“ deild-
ina. Öldungadeildarþingmenn
sitja óáreittir í sætum sínum í
sex ár á milli kosninga, en
þingmenn fulltrúadeildarinnar
verða að sækja endurnýjað
umboð frá sínum kjósendum á
tveggja ára fresti. Þess vegna
er iðulega sagt að þeir séu í
samfelldri kosningabaráttu.
En þetta skammtímaumboð
gerir þessa deild þó um leið
lýðræðislegri en hina, en eink-
um þó hitt að kjósendur í
hverju kjördæmi þingmanna
hennar endurspegla fjölda íbú-
anna, á meðan tveir öldunga-
deildarþingmenn koma frá
hverju ríki Bandaríkjanna,
óháð því hvort það er fámennt
eða fjölmennt.
Það er ekki laust við að
smærri lýðræðisríki heims noti
nú tækifæri, sem ekki gefst
oft, til að tala drýgindalega og
jafnvel niður til Bandaríkjanna
vegna þess stríðsástands sem
nú er á milli þings og forseta.
„Slíkt og þvílíkt gæti ekki
gerst hjá okkur,“ eða orð í þá
veru eru algeng. Í fréttum er
of oft sagt fyrirvaralaust að
vegna ágreinings fulltrúa-
deildar og forseta („offors
repúblikana“) hafi starfsemi
ríkisins, að neyðarþjónustu
slepptri, lagst af. Því fer þó
fjarri. Aðeins um 17 prósent
starfsmanna alríkisins hafa
verið sendir heim, enn sem
komið er. Það eru ekki mikið
fleiri en vantar í stólana hjá
hinu opinbera þegar sæmileg-
ur flensufaraldur er á ferðinni.
Uppákomur af þessu tagi
eru ekki með öllu óþekktar þar
vestra og er aðeins einn þáttur
pólitískra átaka, og getur að
því leyti verið töluvert hættu-
spil. Þetta er ein útfærslan á
þeirri pólitísku jafnvægislist
sem iðulega þarf að iðka vegna
þeirrar stjórn-
skipulegu vald-
skiptingar sem
byggt er á. Og sú
skipting hefur að
mestu leyti reynst
prýðilega.
Þessir atburðir gefa tilefni
til að horfa heim til hins ís-
lenska þingræðis. Umræða
um stjórnskipulag á Íslandi,
sem er gagnsætt og tiltölulega
einfalt, fer iðulega út um víðan
völl. Það var sérstaklega áber-
andi á síðasta kjörtímabili,
ekki síst í tengslum við um-
ræður um meinta nauðsyn á
endurskoðun stjórnarskrár
landsins. Hin ruglingslega
umræða, sem þá grasséraði, í
bland við óburðugan og
óbrúklegan málatilbúnað,
varð sjálfsagt ekki síst til þess
að sú tilraun, sem varið var
óhemju tíma og fjármunum í
rann út í sandinn.
Í þeirri umræðu fór mjög
fyrir fullyrðingum um „for-
ingjaræði“ „ráðherraræði“ og
að framkvæmdavaldið hefði
einhvers konar ósýnileg helj-
artök á þjóðþinginu. Því meira
sem um þetta allt var rætt því
sundurlausari varð umræðan
uns hún leystist upp í full-
komna rökleysu.
Eftir hverjar kosningar,
ekki síst þegar valdahlutföll í
þinginu breytast mikið,
streyma þingmenn úr þing-
húsinu og setjast glaðbeittir í
öndvegi í hverju ráðuneyti.
Næstum fimmtungur þing-
manna flytur sig þannig að
hluta til um set. Ekki nokkur
maður kemur úr gagnstæðri
átt, frá framkvæmdavaldinu í
forystusæti í þinginu. Og
þessir ráðuneytastjórnendur,
á vegum þingsins, verða tvisv-
ar í viku að fá umboð frá sín-
um þingflokkum til meirihátt-
ar verka og svara flesta virka
daga fyrir verk sín opin-
berlega í þingsalnum. Samt er
því haldið fram að „valdarán-
ið“ sé jafnan með öfugum for-
merkjum!
Auðvitað gerist það alltof
oft að sendiboðar þingsins í
tignarsæti framkvæmda-
valdsins ráða ekki fyllilega við
það hlutverk sem þingið ætlar
þeim. Hinum veikari í þeim
hópi hættir til að breytast í
málpípur meintra undirsáta
sinna. Það er auðvitað afleitt
og stundum mjög skaðlegt.
En þingið, a.m.k. meirihluti
þess á hverjum tíma, getur þá
ekki kennt neinum um nema
sjálfu sér. Það er nefnilega
sjaldnast við formið eitt að
sakast, hvort sem horft er til
Bandaríkjanna eða heim í
eigin rann. Það veldur hver á
heldur.
Formið eitt ræður
því ekki hvort vel
tekst til í stjórn-
málum eða ekki}
Þingskörungar þar og hér
F
orsætisráðherra landsins, Sig-
mundur Davíð Gunnlaugsson,
virðist ekki mega ræða um þjóð-
leg gildi og samstöðumátt þjóð-
arinnar án þess að upp rísi lið og
mótmæli ákaft því sem það segir vera aftur-
haldssöm og stórhættuleg sjónarmið hans.
Þannig þótti þessum hópi það sérstök ósvífni
af forsætisráðherra að flytja afar þjóðlega
ræðu á Austurvelli 17. júní. Óneitanlega spyr
maður sig hvenær forsætisráðherra megi
flytja þjóðlega ræðu ef talið er óæskilegt að
hann flytji hana 17. júní. Í nýlegri stefnuræðu
sinni á Alþingi ræddi forsætisráðherra svo um
gildi samstöðu fyrir þjóðina og varaði við
öfgafullri hugmyndafræði. Þessi sami hópur
brást vægast sagt illa við orðum hans.
Nú er ekki eins og forsætisráðherra lands-
ins sé að hvetja þjóðina til að fara aftur í torfbæina og
skella í lás. Það er ekki heldur eins og hann sé að segja
að Ísland sé einungis fyrir Íslendinga. En þar sem for-
sætisráðherra talar iðulega á afar þjóðlegum nótum og
heldur ræður sem eru ekki samkvæmt pólitískri rétt-
trúnaðaruppskrift vinstri manna þá er hann sakaður um
að vera einangrunarsinni, fullur af þjóðrembu, and-
lýðræðislegur og andstæðingur skoðanafrelsis – og er þá
reyndar fátt eitt upp talið af þeim illu eiginleikum sem
eiga að einkenna forsætisráðherra landsins að mati and-
stæðinga hans.
Það má með sanni segja að pólitískir andstæðingar
fari hamförum í gagnrýni sinni á forsætisráð-
herra og reyndar tala hörðustu gagnrýn-
endur hans af slíkum ofsa að engu er líkara
en að þeir hafi tapað skynsemisglórunni. Of-
túlkanir manna á stefnuræðu forsætisráð-
herra hafa satt að segja verið ævintýralegar.
Í stefnuræðu sinni talaði forsætisráðherra
um öfgakennda hugmyndafræði. Hann var
sannarlega ekki að segja landsmönnum nýjar
fréttir. Við ættum öll að vita að öfgar eru
grasserandi í þjóðfélaginu, og alveg sér-
staklega á netinu þar sem reiði- og bræðiskrif
eru daglegt brauð. Og hin mjög svo öfgafullu
viðbrögð við ræðu forsætisráðherra sýndu
vel réttmæti orða hans, en hann var meðal
annars sakaður um að stimpla alla sem hefðu
ekki sömu pólitísku skoðun og hann sem
öfgamenn. Það þarf dágóðan skammt af
skáldlegu ímyndunarafli til að lesa þetta út úr ræðu for-
sætisráðherrans.
Hinn ungi forsætisráðherra landsins, sem aðhyllist
það sem margir kalla gömul og góð gildi og stundaði há-
skólanám í útlöndum, er eindreginn andstæðingur þess
að Ísland gangi í Evrópusambandið. Þetta viðhorf hans
endurspeglaðist vel í stefnuræðu hans en gerir hann ekki
sjálfkrafa að einangrunarsinna, þótt andstæðingar hans
vilji láta sem svo sé.
Pólitísk umræða á Íslandi er grimm og óvægin. Því
hefur forsætisráðherra, Sigmundur Davíð Gunn-
laugsson, sannarlega fengið að kynnast. kolbrun@mbl.is
Kolbrún
Bergþórsdóttir
Pistill
Ævintýralegar oftúlkanir
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjórar:
Davíð Oddsson Haraldur Johannessen
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Útgefandi:
Óskar Magnússon
BAKSVIÐ
Rúnar Pálmason
runarp@mbl.is
Beljur eru ekki góðar ásvelli og bílar á sumar-dekkjum eða slitnumvetrardekkjum ekki held-
ur. Það þarf ekki að koma á óvart
að bílar á lélegum dekkjum lenda
mun oftar í óhöppum að vetrarlagi
en bílar sem eru á góðum dekkjum,
a.m.k. ef miðað er við kannanir Sjó-
vár.
Forstöðu-
maður forvarna
hjá Sjóvár segir
of marga bíla á
lélegum dekkjum
og til bóta ef
stjórnvöld hertu
reglur um
mynsturdýpt
hjólbarða, úr 1,6
mm í 3 mm.
Kannanir
Sjóvár á fylgni mynsturdýptar
dekkja og slysa eru ekki hávís-
indalegar. Vandinn er að upplýs-
ingar um ástand dekkja eru hvergi
skráðar í lögregluskýrslu en ekki
hefur verið skoðað sérstaklega
hvort bein fylgni sé á milli ástands
dekkja og umferðartjóna,“ segir
Fjóla Guðjónsdóttir, forstöðumaður
forvarna hjá Sjóvá.
Starfsmenn Sjóvár gripu því til
sinna eigin ráða. Einn janúardag
árið 2012, og svo aftur 2013, fóru
starfsmenn Sjóvár á athafnasvæði
Króks en þangað eru þeir bílar
dregnir sem eru t.d. óökufærir eftir
árekstur. Þar skráðu þau niður
mynsturdýpt og gerð hjólbarða á
bílum sem höfðu lent í árekstrum.
Til að afla samanburðargagna
fóru starfsmennirnir í janúar 2013 á
bílastæðið í Kringlunni og könnuðu
ástand og gerð hjólbarða almennt.
Samtals voru um 150 bílar skoðaðir.
Greinileg fylgni kom í ljós.
Bílar á slitnum dekkjum (minna en
1,6 mm) voru líklegri til að lenda í
árekstri og einnig kom í ljós að
bílar á nagladekkjum voru ekki eins
líklegir til þess að lenda í árekstr-
um en bílar á vetrardekkjum. „Það
er erfitt að fullyrða hvaða tegund
dekkja er best en það er falskt ör-
yggi að aka um á slitnum dekkjum
yfir veturinn, þú setur bæði þig og
aðra í hættu, segir Fjóla.
Á Íslandi er gerð krafa um að
mynsturdýpt hjólbarða sé a.m.k. 1,6
mm en í Noregi og í Svíþjóð þarf
mynstur vetrarhjólbarða, yfir há-
veturinn, að vera a.m.k. 3 mm, sam-
kvæmt samantekt á vef Hjólbarða-
ráðs Danmerkur (Deckbranchens
Fellesräd). Í Danmörku og Þýska-
landi eru kröfur um mynsturdýpt
þær sömu og á Íslandi.
Ófullnægjandi kröfur
Fjóla segir að yfirleitt sé ekki
þörf á nagladekkjum í Reykjavík en
á hinn bóginn myndi staðan batna
mjög ef fleiri ækju um á betri
dekkjum. „Það er mikið af slitnum
dekkjum í umferð. Kröfur um
munsturdýpt eru algjörlega ófull-
nægjandi hér á landi miðað við
akstursaðstæður og veðrið,“ segir
hún. Það sé engin rökræn skýring á
því að kröfur til vetrardekkja hér á
landi séu minni en kröfur í Svíþjóð
og Noregi. Aksturaðstæður að
vetri séu sambærilegar þar og
hér.
Á morgun, milli 14 og
15.30, stendur Sjóvá fyrir opn-
um fundi í Kringlunni 5 um um-
ferðaröryggismál. Þar mun m.a.
tveir sérfræðingar frá finnska
dekkjaframleiðandanum
Nokian flytja erindi
um gæði dekkja
og áhrif þeirra á
umferðaröryggi.
Á slitnum dekkjum
eins og beljur á svelli
Könnun Sjóvár á ástandi hjólbarða
16. janúar 2012 24. janúar 2013
Skoðun á hjólbörðum
tjónaðra ökutækja
hjá Króki
Skoðun á hjólbörðum
tjónaðra ökutækja
hjá Króki
Skoðun á hjólbörðum
ökutækja
við Kringluna
Heimild: Sjóvá
Vetrardekk 32% 31% 30%
Nagladekk 32% 17% 35%
Heilsársdekk 12% 16% 18%
Sumardekk 5% 9% 3%
Slitin dekk 19% 27% 14%
32% 31% 30%
32% 35%17%
12%
16%
18%
5%
9%
3%19% 27%
14%
Félag íslenskra bifreiðaeiganda
hefur ekki tekið þá afstöðu að
nagladekk séu óæskileg. Run-
ólfur Ólafsson, framkvæmda-
stjóri FÍB, segir að stundum
komi ekkert í staðinn fyrir
naglana. „Ég nota ekki nagla-
dekk. Ég ek aðallega á höfuð-
borgarsvæðinu og fer ekki
mikið út úr bænum og þá fer
ég oftast um vegi sem eru
hreinsaðir reglulega,“ segir
hann.
Aðstæður, sérstaklega í hin-
um dreifðu byggðum, geti
kallað á mjög góð dekk
og stundum nagla-
dekk.
Runólfur bendir á
að dregið hafi úr
nagladekkjanotkun á
undanförnum árum.
Nagladekkin hafi einn-
ig breyst. Naglarnir séu
léttari og slíti veg-
um ekki eins
mikið og áður.
Notar ekki
nagla í bænum
STUNDUM NAUÐSYNLEGIR
Runólfur
Ólafsson
Fjóla
Guðjónsdóttir