Morgunblaðið - 11.02.2014, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 11. FEBRÚAR 2014
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Svisslendingarsamþykktu íbindandi
þjóðaratkvæða-
greiðslu að reglan
um „frjálsa för“
íbúa innri mark-
aðar ESB og EES
skuli nú sæta takmörkunum.
Viðbrögð ESB við ákvörðun
fólksins í Sviss bárust strax.
Hótanir. Hótanir í garð Sviss
vegna niðurstöðunnar. Laurent
Fabíus, utanríkisráðherra
Frakklands, sagði þannig:
Sviss verður refsað! Sviss, sem
er aðeins með aukaaðild að
sambandinu, fær slíkar trakt-
eringar.
Íslendingar eru sjálfsagt
margir hissa á að sjá slík við-
brögð, en þeir þurfa ekki að
vera það. Þegar Ísland, um-
sóknarríkið sjálft, vildi ekki
sætta sig við að ESB skammt-
aði því úr hnefa og af óbilgirni
heimildir til að veiða makríl,
sagði talsmaður þessa mörg
hundruð milljóna manna sel-
skapar: Við munum beita Ís-
lendinga refsiaðgerðum. Og
hafinn var undirbúningur þess
og veifað „vísindalegum stað-
reyndum fiskifræðinnar“. Mak-
ríllinn hafði ekki lesið þær
skýrslur og vöxtur hans og
göngur lutu lögmálum í sam-
ræmi við íslenskar spár.
Nú nýlega urðu búrókratar í
Brussel að kyngja því að hafa
farið með fleipur. Þegar Ice-
save-deilan stóð sem hæst
komu líka hótanir
frá ESB og einnig
frá AGS. En því
miður einnig úr
fimmtu herdeild á
Íslandi. Rík-
isstjórnin, seðla-
bankastjóri hennar
og fréttastofa Ríkisútvarpsins
(og forstjóri Landsvirkjunar)
hömuðust. Hörmungarnar
myndu verða ógurlegar ef þjóð-
in sjálf sýndi ekki sama aum-
ingjaganginn og pótintátarnir.
„Það verður efnahagsöngþveiti
í landinu,“ sagði forsætisráð-
herrann, Jóhanna Sigurð-
ardóttir, um það sem gerast
myndi ef þjóðin héldi höfði.
Þegar kjarkleysi hennar af-
hjúpaðist og fullyrðingarnar
reyndust innstæðulausari en
nokkur bankamaður hafði
nokkru sinni séð, á fáránleg-
asta ávísanreikningi, hafði hún
ekki einu sinni manndóm til að
segja af sér. Og seðlabanka-
stjórinn sneri sér aftur að
málaferlunum gegn sjálfum sér
um að fá laun sín hækkuð um
400 þúsund krónur á mánuði
um leið og hann varaði alvar-
legur við því að allt ylti um koll
fengju aðrir meiri hækkun en
4.000 krónur!
Og nú er upplýst að Bretar
og Hollendingar telja að Ice-
save-samningurinn myndi hafa
kostað þjóðina 556 milljarða
króna ÞÓTT þrotabúi LÍ tæk-
ist að borga höfuðstólskröfur
að fullu!
Fréttir af kröfum
Breta og Hollend-
inga afhjúpa hina
innlendu atlögu
gegn þjóðinni}
Hvílíkur klúbbur
Borgarstjórnsamþykkti
samhljóða í liðinni
viku að nýta sér
bráðabirgða-
ákvæði í sveit-
arstjórnarlögum
sem heimilar borginni að fresta
því um einar borgarstjórn-
arkosningar að fjölga borg-
arfulltrúum. Borgarfulltrúar
verða því áfram fimmtán á
næsta kjörtímabili en verður
svo, að óbreyttum lögum, að
fjölga í að minnsta kosti 23 og
allt upp í 31.
Rétt var hjá borgarstjórn að
taka þá ákvörðun að fresta
fjölgun fulltrúanna, en full
ástæða er til að ganga lengra. Í
sveitarstjórnarlögum sem tóku
gildi árið 2011 er „almennt“
ákvæði um að sveitarfélag með
yfir 100.000 íbúa skuli hafa
fyrrgreindan fjölda sveit-
arstjórnarmanna. Þetta
ákvæði eins og önnur slík gildir
vitaskuld aðeins um Reykjavík
og þess vegna er full ástæða
fyrir borgarfulltrúa og borg-
arstjórn að tjá sig skýrt um
ákvæðið.
Dagur B. Eggertsson segir
að sér þyki „ekki tímabært“ að
fjölga borg-
arfulltrúum en vill
nota næsta kjör-
tímabil til að ræða
málið. Afstaðan
gæti ekki verið
mikið loðnari, sem
er illskiljanlegt því að málið er
ekki mjög flókið og óþarfi að
umræður og vangaveltur um
það taki megnið af þessu kjör-
tímabili og líka það næsta.
Halldór Halldórsson, efsti
maður á lista Sjálfstæðis-
flokksins til borgarstjórnar, er
skýrmæltari og segist ósam-
mála fyrrgreindri lagabreyt-
ingu. Hann telur fimmtán
borgarfulltrúa nægja og óhætt
er að segja að reynslan styðji
þá skoðun. Borgarfulltrúum
var, eftir ákvörðun vinstri
meirihlutans 1978-1982, fjölg-
að úr 15 í 21 og því verður tæp-
ast haldið fram að sú tilraun
hafi heppnast vel og sýnt fram
á nauðsyn fjölgunar.
Það sem borgarstjórn ætti
að gera er að skora á Alþingi að
endurskoða þetta lagaákvæði
og veita borginni heimild til að
halda þeim fjölda borgarfull-
trúa sem reynst hefur farsæll í
rúma öld.
Engin ástæða er til
að fjölga borgar-
fulltrúum eftir
næsta kjörtímabil}
Borgin tali skýrt
Í
gamla daga birtust stundum í Æsk-
unni greinar um undrabörn í Sov-
étríkjunum, krakka sem dúxuðu í
raungreinum, mátuðu alla við skák-
borðið og voru fræknir í fimleikum –
svo fátt eitt sé nefnt. Gjarnan fylgdi sögunni
að þessum árangri næðu krakkarnir með iðju-
semi við bestu aðstæður. Í sósíalísku ríki væri
jafnan vel að skólum búið og árangur Sovét-
manna væri engin tilviljun. Þessum Æskusög-
um trúði ég eins og nýju neti en gerði mér
seinna ljóst að hér var dregin upp einhliða
áróðursmynd. Árin og reynslan hafa líka
kennt mér að altækar reglustikulausnir eins
og stjórnmálamenn og hagsmunasamtök setja
stundum fram ganga aldrei upp. Það er þess
vegna sem ég hef allan varann á mér þegar úr
ranni Viðskiptaráðs Íslands koma hugmyndir
um uppstokkun á íslenska menntakerfinu, eins og þær
sem framkvæmdastjóri ráðsins, Frosti Ólafsson, greindi
frá í samtali við Viðskiptablaðið í fyrri viku. Við-
skiptaráðsstjórinn hefur lög að mæla þegar hann segir
að hagkvæmt sé fyrir þjóðfélagið að stytta nám í fram-
haldsskólum, þannig að nemendur geti nái stúdentspróf-
inu eftir þrjú ár en ekki fjögur. „Það segir sig sjálft að
verðmætasköpun í hagkerfinu eykst umtalsvert með því
að hleypa tveimur nýjum árgöngum inn á vinnumark-
aðinn,“ segir Frosti.
Að ræða um styttingu framhaldsskólanáms er sama
lumma og að fjasa um afnotagjöld Ríkisútvarpsins eða
sölu áfengis í matvöruverslunum. Jú, sann-
arlega er hagkvæmt að geta tekið námið á
sem skemmstum tíma og vissulega eru þess
dæmi að klárir krakkar nái stúdentsprófinu
eftir aðeins þrjá vetur. Ber þá að líta á að í
framhaldsskólakerfinu íslenska er sá sveigj-
anleiki að hver og einn getur tekið námið á
sínum hraða. En fyrirkomulaginu þarf að
breyta á ýmsa vegu, nú þykir álag í námi og
kennslu safnast um of á ákveðna tíma, sem
getur leitt af sér kvíða og þunglyndi. Raunar
fer Guðni Kolbeinsson íslenskufræðingur
nærri kjarna þessa í viðtali við Morgunblaðið
á sunnudag. Hann var umsjónarkennari í
Fjölbraut í Garðabæ þar sem til hans leitaði
„… ungt fólk sem átti verulega bágt af mörg-
um ástæðum, það voru erfiðleikar heima og
ungar stúlkur höfðu lent í hremmingum og
kynferðislegum ásóknum. Það var miklu meiri vanlíðan
þarna og þjáning en ég hafði látið mér detta í hug.“
Sennilega hefur krökkunum í Rússíá oft liðið illa þó
námsárangur þeirra væri frábær og kerfið enn betra. Og
það má auðvitað, eins og Viðskiptaráðið bendir á, græða
á því að taka framhaldsskólanámið í spreng. En hvað
liggur á? Er einhver ástæða til að til að stytta jafn-
aðarlengd framhaldsskólanáms? Eru fjórir vetur ekki
bara fínt fyrirkomulag og í góðu lagi þótt einhverjir þurfi
fimmta veturinn til viðbótar ef á brattann er að sækja?
Amerískir fínimannaskólar og sovésk undrabörn eru af-
leitar fyrirmyndir í íslenskum veruleika. sbs@mbl.is
Sigurður Bogi
Sævarsson
Pistill
Undrabörnin skáka og máta
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjórar:
Davíð Oddsson Haraldur Johannessen
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Útgefandi:
Óskar Magnússon
FRÉTTASKÝRING
Kristján Jónsson
kjon@mbl.is
Athygli hefur vakið að hafísþekur nú mun stærrasvæði á norðurhjara en ásama tíma í fyrra, mun-
urinn hleypur á tugum prósenta.
Þegar hefur komið fram að spár
um hlýnun hafa ekki gengið eftir,
undanfarin 15 ára hefur ekki
mælst marktæk hækkun í loft-
hjúpnum. Einnig segja vís-
indamenn sem rannsaka sólbletti
að nú sé að líkindum að hefjast
nokkurra áratuga tímabil kólnunar
en vitað er að sólblettir hafa áhrif
á loftslag.
Ísmagnið á norðursvæðinu sl.
haust var um 50% meira en haust-
ið 2012, að sögn bandarískra vís-
indamanna. Eftir sem áður er haf-
ísþekjan í janúar, um 13,7 milljónir
ferkílómetra, samt minni að flat-
armáli en að meðaltali síðustu ára-
tugi. Hafís á Barentshafi, Ok-
hotska-hafi og Beringssundi var
undir meðallagi í janúar. Einnig
mun meðalhiti á norðurhjara vera
yfir meðallagi þótt mikil vetrar-
veður hafi herjað á fólk í Kanada
og Bandaríkjunum.
Loftslagsnefnd Sameinuðu
þjóðanna, IPCC, gerir í skýrslum
sínum ráð fyrir að innan fárra ára-
tuga muni hafið við norðurpólinn
verða íslaust að sumarlagi og ís-
þekjan mun minni en nú að vetr-
arlagi. En eru þessar spár nú í
uppnámi? Ingibjörg Jónsdóttir,
landfræðingur hjá Jarðvís-
indastofnun Háskóla Íslands, segir
að mælingar frá 1979 sýni ótvírætt
að ísinn sé að minnka, mestur sé
munurinn á sumrin.
Minna um þykkan ís
„Í fyrra var hafísinn í algeru
lágmarki þannig að öll aukning
núna virkar mjög mikil í prósent-
um en 2013 varð líka talsverð
aukning frá árinu á undan,“ segir
Ingibjörg. „Á síðastliðnum áratug-
um eru aðeins fimm ár eða sex ár
með minni útbreiðslu hafíss en
2013. Bráðnunin er líka meiri en
áður á sumrin og þess vegna er
minna um þykkan, fjölæran hafís.
Ísinn hefur verið að þynnast og þá
skiptir vindur miklu. Ísinn var
kominn ansi nálægt Íslandi í lok
nóvember í fyrra en síðan kom
mikil norðaustanátt. Ísþekjan var
ekki nógu sterk til að þola hana,
hún var of þunn og brotnaði frekar
upp en ella. Ísinn hefur því hrakist
aftur í átt til Grænlands.“
Ingibjörg segir að ýmsar
kenningar séu um bráðnun hafíss.
Rannsóknir sýni að í Norður-
Íshafinu safnist upp verulegt magn
af tiltölulega fersku vatni ofan á
saltara vatn í sjónum sem er
þyngra og því neðar ef mikil lag-
skipting er í sjónum og lítil blönd-
un. Ferskara vatnið kemur úr ám í
Rússlandi og Kanada. Hugsanlegt
sé að þetta vatn, sem frýs fremur
en saltvatnið, streymi að lokum
suður um hafið milli Grænlands og
Barentshafs og valdi tímabundnum
hafísárum hér við land.
Meiri hafísþekja en í
fyrra en ísinn þynnri
Ljósmynd/Knud Eliasen
Auður sjór Myndin var tekin nýlega í Scoresbysundi. Um þetta leyti árs er sjórinn yfirleitt þakinn ís en ekki núna.
Meiri hafís er nú við stóran hluta
Suðurskautslandsins en áður og
bent er á að þessi staðreynd
virðist stangast á við kenningar
um loftslagshlýnun. Yfirleitt er
geysilegur hiti í öllum loftslags-
umræðum og erfitt fyrir leik-
menn að sjá hvar vísindin taka
enda og trúarbrögðin byrja.
Þegar rýnt er í skýrslur IPCC
kemur í ljós að í niðurstöðum
hennar er yfirleitt notað mun
varfærnislegra orðalag en tíðk-
ast í ræðum margra stjórnmála-
manna og álitsgjafa.
Oft er t.d. fullyrt að hlýnandi
loftslag valdi fleiri fellibyljum og
öðrum hamförum í veðri. En í
samantekt IPCC um slík fyr-
irbæri er sagt að „líklegt“ sé að
með tímanum muni fellibyljum
fækka en „líklegt“ sé að úrkoma
sem þeim fylgi aukist. Engin
heimsendaspá.
Fellibyljum
gæti fækkað
SPÁR IPCC
Ofsi Fellibyljir valda miklu tjóni.