Morgunblaðið - 24.02.2014, Blaðsíða 6

Erfiðara fyrir Sjálfstæðisflokkinn
Afturköllun ESB-aðildarumsókn-
arinnar á eftir að reynast Sjálf-
stæðisflokknum þyngri í skauti en
Framsóknarflokknum en fyrr-
nefndi flokkurinn sendi kjósendum
misvísandi skilaboð um hvort efnt
yrði til þjóðaratkvæðagreiðslu.
Þetta er mat tveggja stjórnmála-
fræðinga.
„Þó að það séu ákveðnir minni-
hlutar Evrópusinna í báðum
stjórnarflokkunum er sá minni-
hluti miklu stærri í Sjálfstæðis-
flokknum en Framsóknarflokkn-
um. Þess vegnar er þetta erfiðara
fyrir Sjálfstæðisflokkinn, sérstak-
lega fyrir formanninn í ljósi þess
að það eru áhrifamiklir sjálfstæð-
ismenn sem hafa gagnrýnt þessa
ákvörðun,“ segir Birgir Guð-
mundsson, dósent við félagsvís-
indadeild Háskólans á Akureyri.
Stefanía Óskarsdóttir, lektor við
stjórnmálafræðideild Háskóla Ís-
lands, segir óheppilegt að misvís-
andi skilaboð hafi komið frá Sjálf-
stæðisflokknum fyrir kosningar.
Annars vegar hafi verið tiltölulega
skýr landsfundarályktun en hins
vegar séu til margar upptökur af
Bjarna Benediktssyni og fleiri for-
ystumönnum flokksins þar sem
þeir segja stefnt að þjóðarat-
kvæðagreiðslu á fyrrihluta kjör-
tímabilsins.
„Það er ekki nema von að kjós-
endur séu svolítið ruglaðir. Það er
mjög óheppilegt og það kemur nið-
ur á trúverðugleika Sjálfstæðis-
flokksins,“ segir hún.
Gæti styrkt Evrópuflokka
Mögulegt er að ákvörðun rík-
isstjórnarinnar gefi Samfylking-
unni og Bjartri framtíð sem hafa
haft Evrópusambandsaðild á dag-
skránni einhvern fylgisauka til
skemmri tíma litið að mati Stef-
aníu.
Lengi hefur verið rætt um nýtt
Evrópusinnað hægra framboð en
Birgir segist ekki trúaður á að
slíkt framboð gæti klofnað út úr
Sjálfstæðisflokknum á næstunni.
„Það má reikna með að aðildin
verði ekki áherslan á næstunni og
því ekki brennipunktur um að
stofna hægriflokk sem hefur eins
sterka sýn á Evrópu og Samfylk-
ingin hefur haft. Þó svo að það sé
að mörgu leyti grundvöllur fyrir
nýjan frjálslyndan Evrópusinnað-
an hægriflokk þá finnst mér frekar
ótrúlegt að það gerist á næstunni
út af breyttu umhverfi,“ segir
Birgir.
Stefanía segir að fylgismenn
ESB innan Sjálfstæðisflokksins
séu tiltölulega fámennur hópur en
áhrifamikill, meðal annars innan
atvinnulífsins. Formaðurinn muni
eflaust finna fyrir svipuhöggum
þeirra sem telji sig svikna á næstu
misserum.
 Ekki líklegt að nýtt Evrópusinnað hægra framboð líti dags-
ins ljós  Kjósendur ruglaðir um stefnu Sjálfstæðisflokksins
Birgir
Guðmundsson
Stefanía
Óskarsdóttir
Auk þess að kveða á um að um-
sóknin um aðild að Evrópusam-
bandinu verði dregin til baka, segir
í þingsályktunartillögu utanríkis-
ráðherra að ekki verði sótt um að-
ild að ESB á nýjan leik nema að
undangenginni þjóðaratkvæða-
greiðslu.
Stefanía telur tillöguna, verði
hún samþykkt, þó ekki binda hend-
ur nýrrar ríkisstjórnar ef aðrir
flokkar kæmust til valda sem vildu
sækja um aðild aftur án þess að
fram færi þjóðaratkvæðagreiðsla
um það.
„Það er bara þessi þingmeiri-
hluti sem samþykkir þetta. Annar
meirihluti getur haft aðra stefnu,“
segir hún.
Birgir telur þó að þingsályktun-
artillagan hafi ákveðið gildi hvað
þetta varðar og að nýr þingmeiri-
hluti þyrfti að samþykkja nýja
þingsályktunartillögu sem tæki við
af þeirri sem nú liggur fyrir
þinginu.
„Alveg eins og það var sótt um
með þingsályktun þá er núna hætt
við með þingsályktun. Þetta er vilji
Alþingis og hann stendur þar til
honum hefur verið breytt. Enda
yrði það sjálfsagt aldrei reynt að
sækja aftur um nema að fá það
samþykkt í þinginu,“ segir hann.
Bindur ekki hendur annarra
ÞJÓÐARATKVÆÐAGREIÐSLA UM AÐ SÆKJA UM AÐ NÝJU
Alþingi Gunnar Bragi Sveinsson utan-
ríkisráðherra í ræðustól.
6 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 24. FEBRÚAR 2014
BAKSVIÐ
Kjartan Kjartansson
kjartan@mbl.is
Í kjölfar þess að þingflokkar ríkis-
stjórnarflokkanna samþykktu þings-
ályktunartillögu um að draga aðild-
arumsóknina að Evrópusambandinu
til baka á föstudag hafa fulltrúar
stjórnarandstöðunnar og ýmissa
hagsmunasamtaka sakað flokkana,
ekki hvað síst Sjálfstæðisflokkinn, um
að svíkja kosningaloforð með því að
boða ekki til þjóðaratkvæðagreiðslu
um framhald aðildarviðræðnanna.
Í stefnuyfirlýsingu ríkisstjórnar
Framsóknarflokks og Sjálfstæðis-
flokks, sem Sigmundur Davíð Gunn-
laugsson forsætisráðherra og Bjarni
Benediktsson fjármálaráðherra
kynntu á Laugarvatni 22. maí í fyrra,
sagði að ekki yrði haldið lengra í að-
ildarviðræðunum nema að undan-
genginni þjóðaratkvæðagreiðslu.
Orðalagið ekki ótvírætt
Þetta er í samræmi við stefnuskrá
Framsóknarflokksins fyrir kosning-
arnar en þar sagði einnig að ekki yrði
haldið lengra í aðildarviðræðunum við
ESB nema að undangenginni þjóðar-
atkvæðagreiðslu.
Ályktun landsfundar Sjálfstæðis-
flokksins sem fór fram í febrúar í
fyrra er á sömu leið en þar er áréttað
að viðræðunum verði hætt og þær
ekki teknar upp aftur nema eftir þjóð-
aratkvæðagreiðslu. Þá ályktuðu fund-
armenn að hagsmunum Íslands væri
betur borgið með því að standa utan
við ESB.
Orðalagið í stefnuyfirlýsingu ríkis-
stjórnarinnar og stefnu flokkanna
gefur ekki til kynna að þjóðarat-
kvæðagreiðsla fari ótvírætt fram um
framhald viðræðnanna heldur aðeins
að slík atkvæðagreiðsla verði haldin
ef haldið verði áfram með þær.
Engu að síður gáfu orð formanna
ríkisstjórnarflokkanna fyrir og eftir
kosningar ástæðu til að ætla að þjóð-
aratkvæðagreiðsla færi fram á kjör-
tímabilinu.
Í umræðuþætti á Stöð 2 hinn 25.
apríl 2013, tveimur dögum fyrir þing-
kosningarnar, sagði Bjarni til dæmis:
„Við viljum ekki ganga inn í Evr-
ópusambandið. Við höfum opnað fyrir
þjóðaratkvæðagreiðslu. Ég tel rétt að
stefna að henni á fyrrihluta kjörtíma-
bilsins. Ég er opinn fyrir því að nýta
þjóðaratkvæði til að leiða fram þjóð-
arviljann í þessu máli en mér finnst
engar forsendur vera til staðar til að
halda viðræðunum áfram.“
Bjarni vísaði í Morgunblaðinu á
laugardag í ályktun landsfundar, sig-
ur ríkisstjórnarflokkanna í þingkosn-
ingunum og skoðanakannanir sem
sýndu að meirihluti þjóðarinnar væri
andsnúinn ESB-aðild þegar hann var
spurður hvort verið væri að svíkja
kosningaloforð. Sagði hann „ekki
framkvæmanlegt“ að fylgja eftir nið-
urstöðu þjóðaratkvæðagreiðslu um
að halda áfram viðræðum í þessu póli-
tíska landslagi.
„Að sjálfsögðu“
Þegar þeir forsætisráðherra
kynntu svo stjórnarsáttmála ríkis-
stjórnar sinnar á Laugarvatni var
Sigmundur Davíð spurður að því
hvort hlé yrði gert á aðildarviðræð-
unum án þess að þjóðaratkvæða-
greiðsla færi fram um það.
Hann svaraði því með að segja að
fyrri ríkisstjórn hefði í raun þegar
gert hlé á viðræðunum og að í stjórn-
arsáttmálanum væri skýrt að viðræð-
unum yrði ekki haldið áfram nema að
undangenginni þjóðaratkvæða-
greiðslu. Þá var hann spurður hvort
menn gætu treyst því að þjóðarat-
kvæðagreiðsla yrði haldin um áfram-
haldandi viðræður.
„Að sjálfsögðu kemur til þjóðarat-
kvæðagreiðslu en menn hljóta við
ákvörðun tímasetningar slíks að taka
inn í reikninginn aðstæður. Þess
vegna er mikilvægt að byrja á því að
leggja mat á aðstæðurnar, bæði hvað
varðar umsókn Íslands en líka varð-
andi þróun Evrópusambandsins,“
sagði Sigmundur Davíð en hann tók
fram að ekki hefði verið neitt rætt um
tímasetningu þjóðaratkvæðagreiðsl-
unnar.
Í ræðu á þingi um miðjan janúar
sagði forsætisráðherra báða stjórnar-
flokkana andvíga aðild. ESB hefði
ítrekað gert Íslendingum grein fyrir
því að umsóknarríki þyrfti að vilja
ganga í sambandið og það þyrfti að
vera skýr forysta stjórnvalda sem
leiddu viðræðurnar með það að mark-
miði að koma landinu inn í sambandið.
Töluðu um þjóðaratkvæði
 Afturköllun umsóknar ekki í ósamræmi við samþykktir stjórnarflokkanna eða stefnulýsingu
ríkisstjórnarinnar  Bjarni Benediktsson talaði um þjóðaratkvæði á „fyrri hluta“ kjörtímabils
Sáttmáli Sigmundur Davíð og Bjarni þegar þeir kynntu stefnuyfirlýsingu stjórnarinnar á Laugarvatni í maí.
Morgunblaðið/Eggert
Samþykki Alþingi þingsályktun-
artillögu utanríkisráðherra um að
draga umsókn Íslands um aðild
að Evrópusambandinu til baka
lýkur málinu formlega með því að
ráðherrann sendi sambandinu
bréf þar sem niðurstöðu Alþingis
er lýst. Þetta segir Birgir Ár-
mannsson, formaður utanríkis-
málanefndar Alþingis.
„Það hefur ekki áður gerst að
ríki í aðlögunarferli afturkalli um-
sókn en ég geri ráð fyrir því að
málinu geti þannig séð lokið með
sama hætti og það byrjaði. Í upp-
hafi var sótt um aðild með stuttu
bréfi utanríkisráðherra til sam-
bandsins,“ segir Birgir.
Ekki væri þörf á neinum tækni-
legum breytingum í kjölfar slíkrar
ákvörðunar enda voru viðræð-
það sama og verið hefur til þessa.
Fram að þessu hefur það ekki
verið forsenda EES-samstarfsins
eða Schengen að við værum í um-
sóknarferli,“ segir hann.
Birgir bendir jafnframt á að Norð-
menn séu til dæmis þátttakendur
á báðum þessum vígstöðvum og
þeir hafi þó fellt aðildarsamning í
þjóðaratkvæðagreiðslu. Þá munu
þessar málalyktir ekki hafa áhrif
á samband Íslands við Evrópuríki.
„Ég held að í því tilviki hafi sam-
skipti Noregs og Evrópusam-
bandsins eða Evrópusambands-
ríkja ekki beðið neitt tjón. Ég á
ekki von á því að það verði heldur
í okkar tilviki. Menn munu áfram
starfa saman á þeim vettvangi
þar sem hagsmunir liggja sam-
an,“ segir hann.
urnar þegar
komnar á ís og
búið að leysa
upp samninga-
nefndirnar.
„Það eina sem
vantar upp á er
að umsóknin sé
formlega dregin
til baka. Það
sýnist mér að
hljóti að nægi að gera með einu
bréfi,“ segir Birgir.
EES heldur gildi sínu
Birgir telur að afturköllun um-
sóknarinnar hafi ekki áhrif á EES-
samninginn.
„Ég held að það sé alveg ljóst að
hann heldur gildi sínu og um
framkvæmd hans mun eiga við
Nóg að utanríkisráðherra sendi ESB bréf
FORMAÐUR UTANRÍKISMÁLANEFNDAR UM SAMSKIPTIN VIÐ EVRÓPU
Birgir
Ármannsson