Fréttir - Eyjafréttir - 28.05.1998, Síða 11

Fimmtudagur 28. aprfl 1998
Fréttir
11
þess að auglýsa upp sjálfa sig og það
sem þeir eru að gera. Þá heldur fólk
að þetta sé orðið fínt um leið og það
fellur fyrir auglýsingamennskunni."
Að mála fyrir fólkið í
kringumsig
Hver verða örlög myndlistar sem svo
er komið fyrir?
„Ég veit það ekki. Mér fannst til að
mynda Picasso mála mjög fallegar
myndir, þegar hann var að hefja feril
sinn, en svo skiptir hann alveg um.
Ég er meiri handverksmaður í
myndlistinni, heldur en hugmynda-
smiður. Ég mála fyrir fólkið í kring-
um mig. Eg hef lítið gaman af því að
mála myndir sem pnginn vill eiga og
enginn kaupir. Ég er nú að þessu
öðrum þræði til þess að hafa upp í
ellilaunin. Annars sagði ég við
konuna mína um daginn að ég yrði að
fara að hætta að mála og teikna vegna
þess að ellilaunin mín hækkuðu úr
heilum tuttugu og þremur þúsundum í
tuttugu og fimm þúsund og það er
alveg nóg fyrir mig.“
Jóndi segir að sér láti best að vinna
í einrúmi og hann vilji ekki neitt
ónæði þegar hann er á vinnustofu
sinni, en þess á milli sé hann mikið
fyrir það að vera innan um fólk og
hann hafi til að mynda kennt teikningu
í Gagnfræðaskólanum í Hvolsvelli í
sextán ár. En á Jóndi sér einhvem
uppáhalds málara eða fyrirmynd?
„Asgrímur og Kjarval eru kannski
efst á blaði og þessir gömlu meistarar.
En hjá Asgrími er það litasam-
setningin og hann er fær að fara með
litina. Ég mála reyndar dálítið öðru
vísi með vatnslitnum en Asgrímur.
Ég læt litinn ekki flæða eins mikið og
hann. Ég hem litinn meira. Ég fer
hins vegar á staði sem ég mála, geri
skissur og ljósmynda líka. Sérstak-
lega þegar myndin er að verða búin,
það er ekki svo gott að klára myndir á
staðnum, heldur klára ég þær á
vinnustofunni. Hins vegar held ég að
það sjáist nokkuð glöggt á myndum
mínum að ég hef verið mikið í
auglýsingateiknun. Sérstaklega ef litið
er til tækninnar hjá mér. Hins vegar
mála ég jöfnum höndum landslag,
fantasíur, dýr og mannamyndir.
Stundum ganga myndir þó ekki upp
og mér finnst þær ekki virka. Þá set
ég myndina til hliðar og læt hana bíða
í einhvem tíma jafnvel hálft ár. Ef ég
kann vel við myndina eftir svona
geymslu, þá er allt í lagi, ef ekki þá
gengur hún ekki upp. Maður getur
líka orðið leiður á myndum og þá
reyni ég stundum að breyta þeim. Ég
vil hafa líf í mínum myndum.“
Að Roma við í Kaupfélaginu
Ferðalagið hefur gengið vel og allt í
einu segir Jóndi. „Er þér sama þó að
ég komi við Kaupfélaginu. Ég þarf að
kaupa kartöflur. Það gerði frost og
skemmdust hjá mér kartöflumar,
þannig að ég er orðinn lens.“
Jóndi klárar sig í Kaupfélaginu og
við höldum ferð okkar áfram inn í
Fljótshlíðina. Þá segir hann útgerðum
manni deili á ætt sinni og uppruna.
„Ég er fæddur á Húsavík. Faðir
minn var kaupmaður þar. Amma mín
flutti hins vegar frá Húsavík til Vest-
mannaeyja 1930 með þremur bömum
sínum. Ein dóttir hennar hét Kristjana
Óladóttir og var bæjarritari í Vest-
mannaeyjum, annar sonurinn hét
Sigurður sem vann við netagerð og
Þórarinn Ólason sem vann lengst af í
Sparisjóðnum. Þetta voru systkini
Áma Óla blaðamanns, en hann var
móðurbróðir minn. Einn bróðir minn
bjó í Vestmannaeyjum og lærði þar
bakaraiðn og var alltaf kallaður Óli
beik. Hann kvæntist svo stúlku úr
Vestmannaeyjum sem heitir Ingunn
Jónasdóttir og er dóttir hans Jónasar í
Skuld. Þegar faðir minn deyr á
Húsavík, tekur hann við versluninni á
Húsavík svo þau flytja norður."
Við rennum í hlaðið í Lambey og
Jóndi bendir stoltur á Galleríið sitt og
þekkt mál á sinni tíð, en listfræðingar
voru flestir vinstri sinnaðir Þeir af-
skrifuðu marga ágæta listamenn. Til
dæmis Eyjólf Eyfells. Þeir viður-
kenndu hann ekki fyrr en að rúss-
neskir listfræðingar komu hingað til
lands og vom að skoða listaverk. Það
kom alveg flatt upp á kommúnistana
hvað þeir sögðu um myndir Eyfells:
En þeir sögðu að hann væri
tvímælalaust besti málari landsins. En
það er tiltölulega nýlega sem hann
hefur svo verið viðurkenndur. Eri
þetta er ekki svona lengur held ég. En
auðvitað er þetta líka háð smekk. Það
er ekki hægt að lýsa mynd nema frá
brjósti hvers og eins. Ég get ekki lýst
henni eins og öðrum finnst hún vera.
Og það er ekki hægt að deila um
smekk. Hins vegar var ég aldrei póli-
tískur, fyrr en ég gerðist bóndi og varð
nokkuð sjálfkrafa framsóknarmaður
Finnst þér þú ekki vera einangraður
í listinni?
„Ég hef nú aldrei gengið í
myndlistarfélag. Hins vegar þekki ég
marga myndlistarmenn. Gunnar Öm
er til að mynda ágætis kunningi minn.
Hann hefur málað margar ágætar
myndir. Ólafi Túbals kynntist ég líka
ágætlega. Ég komst líka í kynni við
Jón Engilberts, en hann var í Múlakoti
heilt sumar einu sinni. Okkur kom
ágætlega saman, en þeir skömmuðu
mig alveg eins og hund, þegar ég var
að byrja að búa og vildu heldur að ég
einbeitti mér að myndlistinni. Við
ræddum mikið um myndlist, en ég
komst nú aldrei almennilega að Jóni
Engilberts. Einnig hef ég verið dug-
legur að sækja sýningar hjá öðrum.
Og þó mér finnist óbærilegt að vera í
Reykjavík og leiðist þar, þá reyni ég
að fara á sýningar, ef ég er á ferðinni
þar. “
Leggnr mikla uínnu
ímyndirsínar
Við höldum nú yfir í íbúðarhúsið og
ætlum að kíkja inn á vinnustofu Jónda
sem þar er á efri hæðinni undir súð.
Vinnustofan teldist líklega ekki stór,
en hún dugar Jónda mjög vel og hann
segist una vel þessari aðstöðu.
„Ég þarf nú ekki stórt pláss^ fyrir
mig við að vinna myndimar. Ég vil
gera myndimarvel og legg mikla
vinnu í þær. Ég er kannski ekki
nostrari, en það er mestur vandi í
þessu hvenær ég á að hætta. Stundum
hef ég ofunnið myndir og þá hefur
maður tapað ákveðnum blæ. En
stundum næ ég því sem ég vil um leið
en stundum hef ég ekki haft hugmynd
um hvernig ég hef farið að. Ég hef
ekki neinn sérstakan vinnutíma, en þó
þegar ég var meira í búskapnum,
málaði ég yfirleitt eldsnemma á
morgnana, en á vetuma var maður að
þessu um miðjan daginn. Það er svo
sem hægt að vera úti í fjósi allan
daginn. Ég er hins vegar hraðvirkur
og vil ljúka þessu af.“
í framhaldi af því ljúkum við
spjallinu að forminu til og Jóndi býður
útsendara listgyðjunnar til snæðings.
Hann þiggur það ágæta boð og að því
loknu vel mettur góðum hrossa-
bjúgum höldum við aftur niður á
Bakkaflugvöll. Þar kveðjumst við
með ágætum virktum. En skjótt
skipast veður í lofti og með öllu ófært
orðið til Eyja. Sá úttektarmaður sína
sæng út breidda að ekki kæmist aftur
til Eyja sá tíðindaaflari listgyðjunnar
sem lagði af stað í blíðu. Ekki verður
rakin hér í smáatriðum sú yfirreið um
Suðurland sem við tók sökum
ófærðar. Hitt er þó ljóst að einhvem
veginn hafðist að komast aftur yfir
álinn daginn eftir. Frásögn af því
ferðalagi kann þó að ganga á þrykk út
sfðar.
Benedikt Gestsson
Jóndi með sýnishorn af málverkum sem hann sýnir á Dögum lita og tóna í Akógeshúsinu um hvítasunnuna. Eins og siá
máerusum mótívin.
Sýnishorn af auglýsingum sem Jóndi gerði í Rafskinnu.
við göngum inn og Jóndi sýnir mér
myndir sem hann hefur verið að mála
og það verður ekki annað sagt en að
nóg sé til og fjölbreytnin eftir því.
Jóndi tekur fram hverja myndina af
annarri og segir úttektarmanni undan
og ofan frá tilurð þeirra og sögu.
„Ég ætlaði líka að vera með
vinnustofu í Galleríinu, en það er svo
mikið drasl sem fylgir manni þegar
maður er að vinna að myndlistinni.
Þess vegna er ég með vinnustofu uppi
í kvistherbergi á íbúðarhúsinu.“
ínálægðviðsöguna
„En héma erum við komnir í
Galleríið," segir Jóndi og tekur fram
mynd sem hann segir vera unna undan
áhrifum úrNjálu. Hann segir að Njála
sé mjög nátengd honum, ekki síst
vegna þess hversu sagan sé öll nálæg
þar sem hann býr í Fljótshlíðinni.
)rIón Böðvarsson Njálufræðingur kom
hingað og ég sagði honum að myndin
væri úr Njálu. Jón spurði hvemig í
ósköpunum ég gæti útskýrt það.
Myndin heitir Kári sleppur. Hér em
eldtungumar og reykur og í baksýn er
Eyjafjallajökull, en svo sést hér í
burstina á bænum og augnaráðið hans
Skarphéðins. Hins vegar sleppti ég
támnum. Svo er hér önnur mynd sem
ég get sagt þér frá. Það komu hingað
dönsk kennarahjón. Frúin var mjög
hrifin af myndinni og spurði mig hvað
ég væri að fara. Ég sagði henni að hún
héti Morgunninn eftir brúðkaupið. Þá
fer hún að skellihlæja og segir við
kallinnsinn. Þetta er alveg rétt. Hún
er alveg búin, en hann er tilbúinn einu
sinni enn. Svo kom hingað Banda-
ríkjamaður í sumar, en hann skildi
ekki myndina. Hér er sjálfsmynd sem
ég gerði fyrir mörgum ámm. Líklega
hef ég ekki fengið betri krítík fyrir
nokkra mynd. Þetta er akrílmynd, þar
sem ég nota sand til þess að fá svona
hámga áferð á lopapeysuna sem ég er
í á myndinni. Það var bóndi hér úr
sveitinni sem kom til mín. Þegar hann
sérmyndinasegirhann: ,T>ettaerbara
alveg eins og þú.“ Svo sé ég að hann
fer að roðna alveg upp í hársrætur og
ég finn að hann heldur að hann hafí
móðgað konuna mína. Þá fer hann að
draga úr þessu og segir. „Nei þú ert
ekki alveg svona hmkkóttur," og bætir
við á eftir, „ef fólk skoðar þessa mynd
eftir svona hundrað ár, þá segir það.
Ekki hefur þetta verið laglegur
maður.“ Svo var kona sem vildi
endilega kaupa myndina, því hún
sagðist geta prjónað eftir henni. Hins
vegar hef ég aldrei viljað selja þessa
mynd.“
Fyrsta sýningín í Eyjum
Þetta er í fyrsta sinn sem Jóndi sýnir í
Eyjum, en árið 1993 sýndi hann á
Húsavík, en annars hafi hann bara
sýnt í Rangárþingi og í Galleríinu sínu
í Lambey. Hann segist hins vegar
aldrei hafa sýnt í Reykjavík og ég spyr
hann hvers vegna það sé.
„í mafíuna í Reykjavík fer ég ekki.
Þar em bara einstakar fjölskyldur sem
ráða eiginlega listinni, að mestum
hluta. Það er hreinlega skrúfað fyrir
suma og öðmm hossað. Þetta er
svona í öllum listum held ég og á
ekkert sérstaklega við um myndlistina.
Mér hefur gengið ágætlega, en ég hef
ekkert verið að trana mér fram og hef
aldrei gert. Svo er nú þáttur
kommúnista í einokun listarinnar vel
/km osfur
'&r (/(/'&sfcM '/t/r /