Fréttablaðið - 14.03.2013, Qupperneq 35

geðhjálp ●FIMMTUDAGUR 14. MARS 2013 3
● EFLA ÞARF HEILSU
GÆSLUNA
1a) Við viljum beita okkur fyrir
eflingu samtals og samráðs hjá
ríki, sveitarfélögum og hags-
munaaðilum til þess að geð-
heilbrigðismál séu ekki flokkuð
niður eftir þjónustu aðilum
heldur hugsuð sem ein heild.
Það finnast glufur og gloppur
í þjónustunni, ekki síst þar
sem ríki og svo félagslegt kerfi sveitarfélaga
mætast. Það gerir það að verkum að það
sem þó er gert verður ekki nógu skilvirkt fyrir
notendur geðheilbrigðis kerfisins. Þetta eru
grundvallaratriði í stoðum kerfisins sem þarf
að laga og við beitum okkur fyrir því.
b) Fyrsta skrefið í langtímaúrbótum í geðheil-
brigðismálum er að efla heilsu-
gæsluna á hverju svæði fyrir
sig. Ekki síst á landsbyggðinni
sem er hvarvetna algjörlega
svelt þjónustu. Í heilsugæslunni
þurfa teymi mismunandi sér-
fræðinga að vinna saman með
sjúklingum í góðu samráði við
óhefð bundnari úrræði eins
og „notandi hjálpar notanda“,
ráðgjafa frjálsra félagasamtaka
og félagslegt net sveitarfélaga.
Heimilislæknar og hjúkrunar-
fræðingar þurfa að geta ráðfært sig við sál-
fræðinga sem veita þar viðtalsmeðferð án
þess að fólk borgi stórfé fyrir. Sjúkraþjálfarar
þurf að vera til taks sem og öflugar tengingar
við ráðgjafa á sviðum forvarna og fræðslu.
c) Það er mikið réttlætismál og oft lífs-
nauðsynlegt fyrir fólk með geðræna
sjúkdóma að þurfa ekki að bíða í röð eftir
meðferð. Það er alveg ljóst að félagslegt
húsnæðiskerfi öryrkja með geðsjúkdóma
er engan veginn nægjanlegt. Til að laga
þetta berjumst við fyrir heildarsýn og mikilli
samvinnu ríkis og sveitarfélaga sem verða
að átta sig á því að útlagður kostnaður í
geðheilbrigðis þjónustu skilar sér til baka
í virkari þegnum samfélagsins. Innlagnir á
geðdeildir eru mjög dýrar – miklu dýrari en
að hjálpa fólki í sjálfstæðri búsetu og veita
sjúklingum fyrirmyndarstuðning þar. Það er
ekki bara skynsamlegt að efla húsnæðismál
geðsjúkra heldur nauðsynlegt.
2 Það fer auðvitað eftir úrslitum kosning-
anna. Eftir því sem fylgið er meira höfum
við í Bjartri framtíð sterkara bakland fyrir
umbótum í geðheilbrigðiskerfinu sem og
auðvitað heilbrigðiskerfinu öllu, sem er brýnt
stefnumál. Við gerum okkur hins vegar grein
fyrir því að verkefnið er stórt og umfangs-
mikið og það þarf að taka á því þannig. Við
viljum forðast að setja lélega plástra hingað
og þangað sem halda svo ekki til framtíðar.
Við þurfum að vanda okkur. Forvarnir og
efling á opinni umræðu um geðheilbrigði er
lykilatriði og langtímahugsun í stefnumótun
geðheilbrigðismála, sem tekur tillit til og
metur víxlverkun ólíkra þátta, skiptir öllu.
3 Við munum leita alla leiða til að gera það,
já, meðal annars með því að minnka sóun á
fjármagni – nýta peningana betur.
4 Já. Það er skynsamlegast að fá alla að
borðinu. Við verðum að muna það að mark-
miðin eru nákvæmlega þau sömu hjá öllum
þessum aðilum og okkur mun farnast best
ef málin eru skoðuð heildrænt, til langtíma
og með tilliti til sjónarmiða allra sem að
borðinu koma með mismunandi þekkingu
og sjónarmið.
Heiða Helgadóttir
■ ALLT OF LANGT
GENGIÐ Í NIÐUR
SKURÐI
1 Dögun hefur fullan
skilning á vanda fólks
með geðræn vanda-
mál og tekur undir
mikilvægi þess að auka
samþættingu á öllum
sviðum heilbrigðis-
þjónustunnar til að
koma í veg fyrir að veiku fólki sé vísað
milli mismunandi aðila án þess að
fá hjálp. Dögun vill að heilbrigðis-
þjónustan verði endurskipulögð og
henni snúið frá allsherjarmiðstýringu
ráðuneytisins og forstjóraveldi á spít-
ölum. Jafnframt vill Dögun að sjúkra-
húsþjónusta og aðgengi að sérhæfðu
heilbrigðisstarfsfólki verði efld. Huga
verður sérstaklega að tví- og marg-
greindum einstaklingum í þessu
sambandi, t.d vímuefna sjúklingum
með geðsjúkdóma, og
að heildrænni nálgun
á heilsu fólks með
geðræn vandamál.
a) Dögun leggur
áherslu á að verkefni
og rekstur á sviði
heilbrigðisþjónustu
verði endurskipulögð
og stjórn þeirra færð
til aukins sjálfstæðis
með aðkomu fagfólks
og fulltrúa neytenda.
Dögun leggur áherslu á samstarf
heilsu gæslunnar og félags- og sál-
fræðiþjónustu og á að neytendastýrð
þjónusta sé efld.
b) Dögun vill að heilbrigðisþjónustu
sé sinnt sem næst sjúklingunum. Þar
gegnir heilsugæslan lykil hlutverki.
Þar mætti t.d. gera sálfræði þjónustu
aðgengilegri. Um leið leggur Dögun
áherslu á aukið sjálfstæði og fjöl-
breytni í rekstri stofnana, með
valddreifingu og aðkomu fagfólks
og notenda. Dögun vill að lýðheilsa
og forvarnir verði sett í forgang í
samfélaginu. Efla þarf vitund fólks um
ábyrgð á eigin heilsu. Horfið verði frá
þeirri miðstýringarstefnu sem nú ríkir
í heilbrigðismálum og kerfið byggt
upp með minni og manneskjulegri
einingum þar sem megináherslan
er lögð á alhliða grunn- og neyðar-
þjónustu.
c) Dögun telur mikilvægt að huga
að grundvallarskilgreiningu á rétt-
indum almennings að því er varðar
möguleika til að njóta heimilis og
þess skjóls sem slíkt veitir. „Réttur til
húsnæðisöryggis“ kynni því að eiga
heima í grundvallarlögum íslenska
lýðveldisins. Þannig yrði virk með-
vitund um slíkan rétt undirstaða að
skarpari kröfum á hendur stjórn-
völdum á hverjum tíma til að beita
skil virkum tækjum til að auðvelda
öllum almenningi aðstöðu til að njóta
slíkra gæða – án þess að taka á sig
áhættu og greiðslubyrðar til langtíma
umfram getu og vilja.
2 Víðtækur stuðningur kjósenda við
Dögun er forsenda þess að stefna
Dögunar nái fram að ganga. Dögun
telur það forgangsmál að snúa við of
miklum niðurskurði í heilbrigðisþjón-
ustu og hefja að nýju uppbyggingu
heilbrigðisþjónustunnar og kalla fram
betri árangur og skilvirkari þjónustu á
öllum sviðum. Niðurskurðurinn hefur
stórskaðað heilbrigðiskerfið og er það
víðast hvar verulega skert.
3 Dögun telur að allt of langt hafi
verið gengið í niðurskurði í heil-
brigðiskerfinu á undanförnum árum.
Landspítali Háskólasjúkrahús og
heilbrigðisstofnanir um land allt hafa
upplýst almenning um ástand mála
á síðustu mánuðum þannig að ekki
þarf að efast um að á þessu sviði er
komið að hættumörkum. Dögun
vill leysa skuldavanda heimilanna
með róttækum hætti og bæta
aðstöðumun almennings gagn-
vart fjármála valdinu. Á þann hátt er
hægt að draga verulega úr álagi á
heilbrigðiskerfið því rannsóknir sýna
m.a. að álag og áfallastreita vegna
fjárhags erfiðleika og afleiðinga þeirra
valda bæði andlegu og líkamlegu
heilsuleysi. Með því að minnka álag
á heilbrigðiskerfið með þessum
hætti skapast svigrúm til að þjónusta
betur þá sem glíma við langvarandi
sjúkdóma og þurfa sannarlega á heil-
brigðisþjónustunni að halda.
4 Dögun leggur áherslu á aukið
sjálfstæði og fjölbreytni í rekstri
stofnana, með valddreifingu og
aðkomu fagfólks og notenda. Þessu
verður einungis náð fram með
víðtæku samráði og samvinnu milli
ríkisins, heilbrigðisstofnana sem sinna
þjónustunni og fulltrúum notenda
þjónustunnar sem oftast eru þá frjáls
félagasamtök.
Margrét Tryggvadóttir
Aðalfundur
Geðhjálpar 2013
Laugardaginn 13. apríl
kl. 14.00 á Túngötu 7, Reykjavík
• Á dagskrá verða hefðbundin aðalfundarstörf í
samræmi við 5.gr. laga Geðhjálpar.
• Kjör fimm stjórnarmanna af sjö fer fram til eins
og tveggja ára í stað þeirra sem hafa hætt eða
lokið stjórnarstörfum á árinu.
Jafnframt fer fram kjör þriggja varamanna
og tveggja skoðunarmanna ársreikninga.
Frekari upplýsingar eru veittar á skrifstofu
Geðhjálpar, Túngötu 7, 101 Reykjavík í síma 570 1700, tölvupóstur ged-
hjalp@gedhjalp.is.
Félagsmenn eru eindregið hvattir til að mæta.
Virðingarfyllst, Stjórn Geðhjálpar
■ SAMVINNA OG
SAMSTARF
1 a) Það á ætíð að vera til staðar sam-
félagslegt öryggisnet sem aðstoðar
fólk þegar það lendir í erfiðleikum,
veikist og/eða getur ekki séð fyrir
sér. Nauðsynlegt er að endurskoða
verkaskiptingu ríkis og sveitar-
félaga en samhliða þarf að breyta
tekjuskiptingu milli ríkis og sveitar-
félaga. Framsóknarflokkurinn vill fara
í þá vinnu að skilgreina hvað sé grunnþjónusta
en það er forsenda þess að hægt sé að ná betur
utan um þjónustu sem boðuð er með lögum og
reglugerðum. Það þarf að liggja ljóst fyrir hvaða
aðilar koma að málinu og tryggja að einstaklingar
falli ekki utan kerfa eða þjónustu.
b) Framsóknarflokkurinn leggur mikla áherslu á
að efla heilsugæsluna. Það þarf að efla hana sem
fyrsta viðkomustað þeirra sem eru veikir, hugsa
upp á nýtt þá þjónustu sem heilsugæslan á að
veita og auðvelda aðgengi. Flokkurinn vill auka
teymisvinnu og fá inn á allar heilsugæslustöðvar
t.d. sálfræðinga. Í gegnum öfluga þjónustu og
starf í heilsugæslunni er hægt að efla fólk til
sjálfshjálpar, bættrar heilsu og virkrar þátttöku í
samfélaginu. Það er hluti af forvörnum að búa yfir
öflugri geðrækt og þar gegnir heilsugæslan lykil-
hlutverki.
c) Þar sem nauðsynlegt er að forgangsraða í
samfélaginu vill Framsóknarflokkurinn standa vörð
um þá þjónustu sem heilbrigðisstofnanir veita og
vinna gegn atgerfisflótta úr röðum heilbrigðis-
starfsmanna með hagsmuni sjúkra að leiðarljósi.
Sérstaklega þarf að tryggja snemmtæka íhlutun
og efla og styrkja BUGL. Það er skylda samfélags-
ins að standa vörð um mannréttindi fatlaðs fólks
og flokkurinn vill fylgja eftir og endurskoða lög
um notendastýrða persónulega aðstoð (NPA) í
samráði við sveitarfélögin. Það
þarf að gera fötluðum kleift að
búa í sinni heimabyggð og auka
raunverulegt val hvað varðar
búsetu- og þjónustuúrræði. Það
er aðkallandi að vinna bug á
„töppum“ sem eru á geðdeildum.
Það eru réttindi geðfatlaðra að fá
tækifæri til eins virkrar þátttöku í
samfélaginu og kostur er. Það er
gert m.a. með markvissri og fjöl-
breyttri endurhæfingarþjónustu,
aðgengilegri náms- og starfsráð-
gjöf og atvinnuþátttöku.
2 Framsókn hefur lagt mikla áherslu á öflugt heil-
brigðis- og velferðarkerfi. Það er stefna flokksins
að þessar grunnstoðir samfélagsins eigi að vera á
ábyrgð ríkis og sveitarfélaga. Það má benda á að
aldrei hefur hærra hlutfall af landsframleiðslu farið
til heilbrigðismála en þegar framsóknarmaður sat
í stól heilbrigðisráðherra og gerð var réttarbót fyrir
unga öryrkja til aldurstengdrar örorkuuppbótar
2003. Hve fljótt almenningur má vænta umbóta
fer auðvitað fyrst og fremst eftir því hver styrkur
Framsóknar verður eftir næstu kosningar en
ályktanir flokksins eru skýrar.
3 Það er auðvitað ekki hægt að svara þessar
spurningu með já eða nei en það er í grunn gildum
flokksins að forgangsraða beri í þágu grunnstoða
samfélagsins. Hve miklu flokkurinn fær áorkað eftir
kosningar fer allt eftir styrk hans á nýju kjörtímabili
og hve vel okkur sem samfélagi tekst að styrkja
afkomu ríkisins. Það er ekki hægt að líta fram hjá
þeirri staðreynd að forsenda velferðar er og verður
ávallt verðmætasköpun í atvinnulífi.
4 Framsóknarflokkurinn hefur alltaf staðið fyrir og
stutt aukna samvinnu og samstarf ólíkra aðila með
það að leiðarljósi að ná fram hagræðingu, samfellu
í þjónustu og til að einfalda kerfið. Það auðveldar
þeim sem þurfa að nýta sér fjölbreytta þjónustu.
Fanný Gunnarsdóttir
FRAMSÓKN
BJÖRT FRAMTÍÐ
DÖGUN
GEÐHJÁLP