Fréttablaðið - 01.05.2013, Blaðsíða 17

MIÐVIKUDAGUR 1. maí 2013 | SKOÐUN | 17
Íslenskur vinnumarkaður
er auðlindadrifinn, fram-
leiðni lág og vinnutími lang-
ur. Þannig má í stuttu máli
draga saman niðurstöður
greiningar McKinsey-ráð-
gjafahópsins, sem gaf frá
sér skýrslu um hagsæld og
vaxtarmöguleika Íslands
síðastliðið haust. Sóknar-
færi felast öðru fremur í
eflingu hins alþjóðlega hluta
vinnumarkaðarins, sem
ekki er háður landfræðilegum auð-
lindum. Það kallar á hærra mennt-
unarstig og markvissara samspil
menntunar og atvinnulífs.
Framleiðnivandinn er ekki hvað
síst í verslun og þjónustu, þar er
hagnaður af unnum tímum hvað
minnstur. Uppbygging á vinnumark-
aði verður að horfa til þess að störf
færist frá þessum geira frekar en að
bætast þar við. Í alþjóðlegum sam-
anburði á Ísland langt í land hvað
varðar áætlanagerð og stefnumót-
un til langs tíma. Vertíðarhugsun
á vissulega sinn sess í sögu okkar
hvað varðar lífsafkomu í harðbýlu
landi, en hraðar breytingar á undan-
förnum áratugum ættu þó að leiða
okkur inn á nýjar brautir. Að vinna
mikið og vinna hratt er ekki lengur
eina forsendan fyrir því að komast
af og alls ekki vænlegt til árangurs
þegar samkeppni við nágrannalönd-
in er annars vegar.
Framþróun á vinnumarkaði
Það er mat Bandalags háskólamanna
(BHM) að áherslubreyting þurfi að
verða í stefnumótun á íslenskum
vinnumarkaði. Háskólamenntuðu
vinnuafli fer ört fjölgandi
og því er brýnt að tillit sé
tekið til þess við áætlana-
gerð í kjaramálum á öllum
sviðum. Markviss fjölgun
starfa á íslenskum vinnu-
markaði má alls ekki horfa
fram hjá þessum hópi, enda
myndi slíkt bitna á öllum,
ekki síst ófaglærðum. Það
mun ekki ganga til lengdar
að treysta á að vinnumark-
aður háskólamenntaðra
verði til af sjálfu sér, eins og hingað
til hefur verið gert.
Uppbyggingu starfa fyrir háskóla-
menntaða, hvort sem hún er undir
merkjum nýsköpunar, sprotastarfs
eða skapandi greina, ber síst að
skoða sem atlögu að hefðbundnum
starfsgreinum. Þvert á móti er það
mikill styrkur þegar saman fer
rótgróin starfsemi og ný færni.
Kjör og réttindi
Sögulega séð hefur stærsti við-
semjandi aðildarfélaga BHM verið
hið opinbera. Undanfarin ár hefur
orðið mikil fjölgun félagsmanna á
almennum vinnumarkaði, auk þess
sem störf hjá hinu opinbera fær-
ast frá því að teljast ófaglærð í að
krefjast fagþekkingar. Þessar breyt-
ingar kalla á nýja nálgun við samn-
ingagerð, enda verður samkomulag
um laun háskólamenntaðra, hvort
sem er á almennum eða opinberum
vinnumarkaði, að endurspegla að
söluvaran er sérfræðiþekking.
Kjarasamningar sem byggja á hug-
myndafræði uppmælingar eru illa
næmir á verðmæti þekkingar.
Þennan tiltekna upphafsdag maí-
mánaðar hlýtur forysta launafólks
að vera meðvituð um framkomn-
ar hugmyndir um nýja þjóðarsátt.
Ef víxlverkanir launahækkana og
gengisfellinga eru að bresta á verð-
ur sú samræða óhjákvæmileg.
Og þennan maídag, nú sem fyrr,
svífur landlægur launamunur kynja
yfir vötnum og virðist ekki ætla að
hypja sig í bráð. Mun þjóðarsátt
um kjör fela í sér samkomulag um
stöðnun eða afturför í jafnréttis-
málum? Og mun ný þjóðarsátt, eins
og sú fyrri og nýlegur stöðugleika-
sáttmáli frá 2009, verða á kostnað
háskólamenntaðs millitekjufólks?
Getur einhver sætt sig við það?
Forsenda fyrir bættum réttindum
á vinnumarkaði er blómlegt atvinnu-
líf sem horfir til framtíðar. Hagsæld
á vinnumarkaði byggir á sterku
menntastigi og góðri nýtingu þekk-
ingar á öllum sviðum.
Íslenskur vinnumarkaður verð-
ur að nýta vaxtarmöguleikana sem
fylgja hækkuðu menntastigi og
framsækinni þróun starfa sem ekki
byggja á nýtingu náttúrugæða. Ef
það mistekst mun umræða framtíð-
arinnar um velferð á vinnumarkaði
einkennast af stöðnun.
Horfum því fram á veginn, mótum
trúverðuga framtíðarsýn og nýjar
áherslur á grunni sterkara samspils
menntunar og vinnumarkaðar.
1. maí -- framtíðarsýn
Bandalags háskólamanna
Ekki þarf neinn að undra
þótt maður í minni stöðu
með langa ævi að baki
hafi fylgst af áhuga og
spenningi með kosninga-
dagskrá sjónvarpsins
aðfaranótt sunnudags.
Spenningurinn var
reyndar slævður af því
að sýnilega mátti ráða
af líkum að ríkisstjórnin
væri á fallanda fæti, hún
átti sér ekki viðreisnar
von. Stjórnarflokkarnir
voru sundraðir innbyrð-
is og í milliflokkasamkomulagi.
Þess vegna voru endalok ríkis-
stjórnar Jóhönnu Sigurðardótt-
ur ekki öðrum að kenna en þeim
sem að henni stóðu. Slíkt ástand
er ekki líklegt til kosningasigra.
Það er því síst að undra að
stjórnarandstöðuflokkar áttu
góða von um að fylla það gap sem
ríkisstjórnin og fylgislið hennar
skildi eftir.
Úrslitin skýr
Nú er runnin upp sú stund að
mynda verður nýja ríkisstjórn.
Úrslit kosninganna eru skýr.
Hryggjarstykkið í fráfarandi
ríkisstjórn, Samfylkingin, er
svo brákað og illa á sig komið að
dæmalaust er. Jafnvel þeir sem
síst hafa kunnað að meta flokk
þennan fylltust samúð þegar
þeir sátu undir sárri buslubæn
nýkjörins formanns, Árna Páls
Árnasonar. Þessi flokkur er
ekki stjórntækur að svo komnu
og þarf langrar hvíldar við sér
til heilsubótar.
Þrátt fyrir þetta, þrátt
fyrir það að tveir helstu stjórnar-
andstöðuflokkarnir, Sjálfstæðis-
flokkur og Framsóknarflokkur,
hafi unnið mikinn sigur (Fram-
sóknarflokkur raunverulegan
sigur, Sjálfstæðisflokkur varn-
arsigur), þá er það ekki fyrir
fram gefið að þeir myndi stjórn
þegjandi og hljóðalaust strax á
morgun. Þjóðin þarf á öðru að
halda en því sem oft er kallað
„sterk stjórn“ fyrir það eitt að
vera meirihlutastjórn, formlega
sterk upp á atkvæðagreiðslur
í þinginu. Slíkt getur alið upp
þá hugsun að deila og drottna
í skjóli atkvæðavalds (dæmin
eru nærtæk frá ferli fráfarandi
stjórnar).
Katrínu mæltist vel
Katrínu Jakobsdóttur mæltist vel
þegar hún sagði á kosninganótt-
ina: „Næsta stjórn þarf að hafa
breiða skírskotun.“ Sigurvegar-
ar kosninganna mættu hugleiða
þessi orð. Það mundi hvorki saka
æru þeirra né áhrifavald.
„Hin breiða
skírskotun“
STJÓRNMÁL
Ingvar
Gíslason
fyrrverandi alþingis-
maður Framsóknar-
fl okksins
➜ Þjóðin þarf á öðru
að halda en því sem
oft er kallað „sterk
stjórn“ fyrir það eitt
að vera meirihluta-
stjórn, formlega
sterk upp á atkvæða-
greiðslur í þinginu.
KJARABARÁTTA
Guðlaug
Kristjánsdóttir
formaður BHM
➜ Uppbygging á vinnu-
markaði verður að horfa
til þess að störf færist frá
þessum geira frekar en að
bætast þar við.
Margar vinnandi hendur koma að starfsemi og framleiðslu Alcoa Fjarðaáls, sem er eitt stærsta
iðnfyrirtæki landsins. Í störfum okkar göngum við út frá virðingu fyrir einstaklingnum og jöfnum
tækifærum til starfsframa. Hvar sem Alcoa starfar í heiminum er leitast við að setja velferð
starfsmanna í fyrsta sæti.
Okkar dýrmætasta auðlind býr í afli hugar og handa og við hjá Alcoa Fjarðaáli erum stolt af því
að fá að virkja mannvitið til hagsbóta fyrir starfsmenn, fjölskyldur þeirra og samfélagið allt.
www.alcoa.is
Fyrir samfélagið
og komandi kynslóðir
Sendum öllu launafólki hátíðarkveðju á 1. maí
ÍSLE
N
SK
A
/SIA.IS ALC
63991 04/13
Starfsmenn Alcoa Fjarðaáls
hafa aðgang að heilsugæslu
á vinnustaðnum.