Fréttablaðið - 25.04.2014, Blaðsíða 16

25. apríl 2014 FÖSTUDAGURSKOÐUN
HALLDÓR
FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík Sími: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is FRÉTTASTJÓRI: Andri Ólafsson andri@frettabladid.is RITSTJÓRNARFULLTRÚI: Álfrún Pálsdóttir alfrun@frettabladid.is VIÐSKIPTI: Fanney Birna Jónsdóttir fanney@frettabladid.is MENNING: Friðrika Benónýsdóttir fridrikab@frettabladid.is
DÆGURMÁL: Lilja Katrín Gunnarsdóttir liljakatrin@frettabladid.is VÍSIR: Kolbeinn Tumi Daðason, kolbeinntumi@365.is LJÓSMYNDIR: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Sæmundur Freyr Árnason sfa@frettabladid.is ÚTLITSHÖNNUN: Silja Ástþórsdóttir siljaa@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 miðlar ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Ingibjörg S. Pálmadóttir FORSTJÓRI OG ÚTGÁFUSTJÓRI: Ari Edwald
RITSTJÓRAR: Ólafur Þ. Stephensen olafur@frettabladid.is, Mikael Torfason mikael@frettabladid.is Fréttablaðið kemur út í 90.000
eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslunum á
landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
ISSN 1670-3871
FRÁ DEGI
TIL DAGS
Ólafur Þ.
Stephensen
olafur@frettabladid.is
Lokað er
mánudaginn 28. apríl
vegna útfarar

Guðnýjar Guðrúnar Jónsdóttur.
Dagurinn í dag er helgaður umhverfinu.
Umhverfismál þurfa að vera samtvinnuð
öllum athöfnum hversdagslífsins, bæði í
leik og starfi. Í því felst heilmikil áskorun
því það getur verið meira en að segja það
að takast á við og breyta hversdagslegum
venjum sem hafa orðið til yfir langan tíma.
Einnig er afar líklegt að fjárhagslegur,
heilsufarslegur og samfélagslegur ávinn-
ingur sé af umhverfisvænni lífsháttum.
Gott dæmi um þetta er matarsóun sem
er siðferðislegt vandamál, ekki síst í hinum
vestræna heimi. Matvæla- og landbúnaðar-
stofnun Sameinuðu þjóðanna (FAO) áætlar
að árlega fari 1,3 milljarðar tonna matvæla
til spillis í heiminum.
Sú vitundarvakning sem er að verða um
sóun matar er því bæði jákvæð og nauð-
synleg. Þannig virðast flestir sammála um
að matarsóun sé vandamál sem bregðast
þurfi við. Við skiljum öll mikilvægi þess
að maturinn sé nýttur í stað þess að honum
sé hent.
Að gæta betur að hvað við kaupum og
hverju við hendum leiðir ekki aðeins af sér
betri nýtingu matvæla heldur er það mjög
mikilvægt fyrir umhverfið.
Mörg okkar telja að við sóum ekki mat.
Staðreyndin er hins vegar önnur.
Matarsóun felst í því að kaupa meira inn
en maður hefur í raun þörf fyrir.
Matarsóun felst í því að henda slöppum
eða blettóttum ávexti í stað þess að skera
skemmdina af og borða ávöxtinn beint eða
mauka til dæmis í drykk.
Matarsóun felst í því að henda mat bara
af því að það var búið að setja hann á borð-
ið og hann kláraðist ekki.
Matarsóun felst í því að ýta matvörum
aftar í skápinn þegar komið er með nýrri
vörur úr búðinni og nota þannig yngri vör-
urnar fyrst og henda hinum.
Matarsóun er að henda restinni úr túp-
unni, dósinni eða flöskunni í stað þess að
skera á túpuna eða þynna það sem er í
flöskunni og nota.
Matarsóun felst í því að taka ekki heim
með sér afganginn frá veitingastaðnum. Já,
matarsóun er víðtæk.
Dagur umhverfisins minnir okkur á um
hvaða verðmæti er að tefla og að það er í
okkar höndum að varðveita þau. Til þess
þarf bæði þor og vilja en með hvorutveggja
í farteskinu er okkur ekkert að vanbúnaði.
Til hamingju með daginn.
Dagur umhverfi sins
UMHVERFIS-
VERND
Sigurður Ingi
Jóhannsson
umhverfi s- og
auðlindaráðherra
➜ Sú vitundarvakning sem er að
verða um sóun matar er því bæði já-
kvæð og nauðsynleg. Þannig virðast
fl estir sammála um að matarsóun
sé vandamál sem bregðast þurfi við.
M
ál halda áfram að þróast til verri vegar í Úkraínu.
Stjórnarherinn hefur að undanförnu tekizt á við
aðskilnaðarsinna í austurhéruðum landsins, sem
njóta beins og óbeins stuðnings Rússa.
Pútín Rússlandsforseti og Sergej Sjoigú, varnar-
málaráðherra Rússlands, hafa haft í grófum hótunum við úkra-
ínsk stjórnvöld og Rússar halda áfram að ýta undir sundrungina í
landinu. Þá hefur verið efnt til umfangsmikilla heræfinga rúss-
neska hersins meðfram landa-
mærum Úkraínu. Áform Rússa
fara ekkert á milli mála; að ná
yfirráðum í Austur-Úkraínu þótt
þeir fari ekki endilega sömu leið
og á Krímskaga, sem var inn-
limaður í Rússland.
Bandaríkin, sem voru óvið-
búin hinni nýju og árásargjörnu stefnu Rússlands, hafa hægt og
rólega verið að átta sig á að hvort sem þeim líkar betur eða verr
verða þau enn á ný að virka sem mótvægi gegn ágangi Rússa á
alþjóðavettvangi. Bandaríkjamenn hafa sent nokkur hundruð her-
menn til aðildarríkja Atlantshafsbandalagsins (NATO) í Austur-
Evrópu og hóta Rússum nú umfangsmeiri efnahagsþvingunum.
Sumir tala um að nýtt kalt stríð sé í uppsiglingu. Svo mikið er
víst að Bandaríkjamenn eru nú farnir að skoða leiðir til að halda
Rússum í skefjum eins og á árum kalda stríðsins. Í því felst að
beita efnahagsþvingunum sem draga úr mætti Rússa til að beita
nágrannaríkin kúgun.
Þetta er hins vegar flóknara verkefni en fyrir fjörutíu eða
fimmtíu árum, af því að heimurinn er margslungnari. Hann
skiptist ekki í andstæðar fylkingar kapítalískra lýðræðisríkja
og kommúnísks alræðis og áætlanabúskapar. Efnahagslíf Rúss-
lands er ekki lengur einangrað; það er orðið hnattvætt og mörg
ríki, sem Bandaríkjamenn telja til bandamanna sinna, eiga þar
mikilla hagsmuna að gæta. Það er þess vegna snúið að grípa til
refsiaðgerða sem bíta gegn Rússum. Að einhverju leyti skaðar
framganga þeirra í Úkraínu þá sjálfkrafa; ríki sem veður yfir
nágrannana og sýnir alþjóðalögum fullkomið virðingarleysi, er
ekki sérstaklega girnilegur fjárfestingarkostur eða viðskipta-
félagi.
Enn og aftur horfa Evrópuríkin til Bandaríkjanna sem
öflugasta ríkis heims, til að skakka leikinn og halda Rússum á
mottunni. Forsenda þess að Bandaríkin láti til sín taka er hins
vegar að Evrópuríkin axli líka sína ábyrgð. Þau þurfa til dæmis
sum hver að finna leiðir til að verða síður háð Rússum um orku.
Evrópsk fyrirtæki geta þurft að taka á sig kostnað og óþægindi
vegna viðskiptaþvingana gegn Rússlandi. Síðast en ekki sízt þarf
NATO að efla varnarviðbúnað sinn og nú verða evrópsku aðildar-
ríkin að gera svo vel að leggja hlutfallslega jafnmikið af mörkum
til hinna sameiginlegu varna og Bandaríkin, jafnvel þótt varnar-
málaútgjöld séu ekki vinsæl hjá kjósendum. Annars er ekki hægt
að ætlast til að Atlantshafssamstarfið virki eins og það á að gera.
Evrópuríkin hafa þó alveg skýran hvata til að standa sig í þessu
verkefni. Ef þau gera það ekki, þýðir það afturhvarf til þess tíma
þegar landamærum í álfunni var breytt með hervaldi og ofbeldi.
Sagan ætti að kenna okkur að láta það aldrei gerast.
Flókið verkefni blasir við Vesturlöndum:
Að halda Rússum
á mottunni
Á meðal frjálslyndra
Á meðan framsóknarmenn í Reykjavík
leita logandi ljósi að einhverjum til
að skipta fyrsta sætið á framboðslista
fyrir borgarstjórnarkosningarnar er
leiðtoginn Sigmundur Davíð Gunn-
laugsson í Rotterdam. Þar situr hann
alþjóðaþing frjálslyndra flokka þar
sem hann ræðir við leiðtoga annarra
frjálslyndra flokka. Á annað hundrað
flokka eiga aðild að samtökunum að
því er kemur fram í tilkynningu frá
Framsóknarflokknum. Í Rotterdam
mun Sigmundur Davíð taka þátt
í umræðum um fríverslun, sam-
steypustjórnir og erindi frjálslyndra
gilda við fólk á 21. öld. Það er
sumsé mikið frjálslyndislíf
í Rotterdam þessa dagana
og gaman væri að fá
fregnir af því hvað for-
sætisráðherrann hefur til málanna að
leggja þar.
Dregið úr spennu
Styrmir Gunnarsson, fyrrverandi
ritstjóri Morgunblaðsins, segir á
Evrópuvaktinni að ákvörðun Guðna
Ágústssonar um að gefa ekki kost
á sér til framboðs hafi dregið úr
spennu sem var byrjuð að myndast
í borginni. Ef Guðni hefði
farið fram hefði hann
tekið fylgi frá öllum
flokkum, ekki síst frá
Sjálfstæðisflokknum.
Ef þetta er rétt hjá
Styrmi ætti
sjálf-
stæð-
is-
mönnum að vera stórlega létt í
kjölfar ákvörðunar Guðna.
Baráttan ekki hafin
Það fréttist lítið af kosningabaráttu
flokkanna í borginni, hin eiginlega
kosningabarátta er ekki hafin. Í stað
þess að ræða málefni ræða menn
framboðsmál framsóknarmanna í
þaula. Framsóknarmenn hafa verið
linnulítið í fréttum undanfarnar
vikur og því hefur oft verið haldið
fram að það skipti máli varðandi
fylgi flokka hvort þeir ná athygli
fjölmiðla. Það verður því gaman að
sjá hvort fylgi framsóknarmanna
vex á næstunni en í skoðanakönn-
unum hafa þeir verið að
mælast með tveggja til
fjögurra prósenta fylgi.
johanna@frettabladid.is