Skessuhorn - 24.09.2008, Blaðsíða 22

22 MIÐVIKUDAGUR 24. SEPTEMBER
D æ m i g e r ð
ein kenni kvefs
eru hnerri, stífl­
að nef, háls sær­
indi, hósti og höf uð verk ur. Ein­
kenni vara oft ast í viku tíma, þó get­
ur hósti var að leng ur.
Það er ekki hættu legt að fá kvef,
við get um haft gott af því að fá ör­
lít ið kvef til þess að örva ó næm is­
kerf ið. Ef kvef ið breyt ist í bakt er íu­
sýk ingu verða veik ind in meiri.
Kvef get ur ver ið sýk ing af völd­
um yfir 200 teg unda vírusa. Vírus­
inn hef ur á hrif á slím húð í nefi og
önd un ar vegi. Kvef smit ast með
úða smiti. Mesta hætt an á að fá kvef
er þeg ar ein stak ling ur er í ná lægð
við ann an kvef að an ein stak ling.
Þeg ar tal að er, hóstað eða hnerrað.
Það er mun ur á kvef pest og in flú­
ensu. In flú ensa er vírus sýk ing sem
ein kenn ist af hita, háls bólgu, þurr­
um hósta, mátt leysi, kulda hrolli,
vöðva verkj um og höf uð verk. In­
flú ensa hellist yfir ein stak linga af
krafti á með an kvef kem ur í mann
smátt og smátt.
Það er einnig mun ur á kvefi og of­
næmi. Kvef var ir í 4­5 daga á með­
an of næmi er leng ur í manni. Þeg­
ar um kvef er að ræða er hnerrað
einu sinni eða tvisvar í hvert
skipti. En þeg ar er um of næmi
er að ræða er hnerrað í sam­
fellu. Nef rennsli er ein kenn­
andi fyr ir kvef og of næmi, en
of næm is nef rennsli er tært og
þunnt á með an kvefnef rennsli
er slím kennd ara og þykk ara.
Mik il vægt er að fara
til lækn is ef:
...ein stak ling ur fær hita sem
var ir leng ur en í 4­5 daga.
...grun ur leik ur á eyrna bólgu. Þá
geta kom ið fram mikl ir verk ir og
grænt eða gult nef rennsli.
...ein stak ling ur fær brjóst verk og
önd un ar erf ið leika.
...kem ur blóð upp með slími sem
hóstað er.
...nef rennsli er í lang an tíma.
Til að fyr ir byggja kvef pest er
mik il vægt að:
...láta sér ekki verða kalt.
...þvo hend ur oft með fljót andi
sápu og vatni. Rök sápu stykki
geta ver ið smit ber ar fyr ir vírusa
og bakt er í ur. Ef ekki er hægt að
nota sápu þá eru sótt hreins­
andi þvotta serví ett ur góð ar.
Smit leið ir eru greið ar
til ann arra ef hóstað er og
hnerrað út í loft ið. Nota
vasa klút.
Ef kvef pest kem ur upp á
heim ili skulu all ir heim il is menn
vera með sér hand klæði. Á vinnu­
stöð um ættu að vera einnota papp­
írs þurrk ur til stað ar.
Nota einnota snýti klúta til að
snýta sér. Henda þeim í ruslið eft ir
notk un og þvo sér um hend ur áður
en nokk uð ann að er gert.
Gott er að skola háls inn með
munnskoli og nef ið með salt vatns­
drop um, það minnk ar lík ur á því
að vírus inn festi sig í önd un ar veg­
in um.
Það eru ekki til lyf eða bólu efni
við kvefi. Lík am inn sjálf ur vinn ur á
sýk ing unni enda er lækn inga mátt ur
hans mik ill.
Mik il vægt er að taka því ró­
lega og reyna að láta sér líða vel,
hægt er að nota hósta mixt úr ur við
hósta og nefúða við nef rennsli.
Munnsogstöfl ur eru góð ar til að
hreinsa og mýkja háls inn. Ekki skal
með höndla hita sem er und ir 38,5­
39 °C vegna þess að hit inn hef ur
lækn inga mátt og hjálp ar til við að
ná sýk ing unni nið ur.
Með kveðju,
Sig ríð ur P.
Lyfja fræð ing ur
Lyf og heilsu Akra nesi
Góð ráð við kvefiHeilsan
„Mér líst mjög vel á hund inn
þótt ekki sé kom in nein reynsla að
ráði á hann sem leið sögu hund hjá
mér. Þetta er eins og að spyrja for­
eldri eft ir klukku stund hvern ig það
sé að vera for eldri,“ seg ir Hólmar­
inn Al ex and er Hrafn kels son í gam­
an söm um tón þeg ar hann er innt ur
eft ir því hvern ig hon um lít ist á leið­
sögu hund inn Exo sem hann fékk
af hent an frá Blindra fé lag inu fyr ir
skemmstu. Al ex and er, bet ur þekkt­
ur sem Alli, var þá einn af fjór um
blind um og sjón skert um Ís lend ing­
um sem fengu sér þjálf aða norska
labrador hunda, en þetta er í fyrsta
skipti sem slík ir hund ar eru af hent­
ir hér á landi.
Hrörn un ar sjúk dóm ur
leiddi til blindu
Alli er bæði fædd ur og upp al inn
í Stykk is hólmi en flutti til Reykja­
vík ur 22 ára gam all þeg ar í ljós kom
að hann var með hrörn un ar sjúk­
dóm sem leið ir til blindu. Hann bjó
einnig í Borg ar nesi um tveggja ára
skeið en eig in kona hans, Ólöf Guð­
munds dótt ir, er það an. Und an far in
ár hafa þau hjón búið í Mos fells­
bæ á samt tveim ur börn um sín um.
Þar stund ar Alli hesta tamn ing ar af
mikl um móð en hann er með um
35 hross á sín um snær um og hef­
ur selt hesta bæði til inn lendra og
er lendra að ila. „Við flutt um í Mos­
fells bæ eft ir að hafa fest þar kaup á
upp lýstri reið skemmu. Ég er enn
með sjón leif ar í dags birtu og get því
tamið inni í skemm unni þótt dimmi
úti,“ seg ir Alli sem læt ur hindr an ir
á vegi sín um greini lega ekki stöðva
sig. „Það þýð ir ekk ert að setj ast
bara nið ur og fara að gráta.“
Hann seg ir að hund ur inn Exo
muni einmitt gagn ast hon um mest
þeg ar dags birtu þrýt ur. „Þá verð ég
al veg blind ur. Sjúk dóm ur inn byrj ar
þannig að ljós op aug ans hætt ir að
virka. Svo missti ég hlið ar sjón og er
með það sem kall að er kík is sjón.“
Alli seg ir að þótt und ar legt megi
virð ast eigi hann auð veld ara með
að sitja hest en að ganga. „Þeg ar
ég sit á hesti sér hann um að var ast
það sem fyr ir fram an er. Þess vegna
má segja að hund ur inn muni leysa
hest inn af þeg ar ég er á gangi.“
Hæf ur til að eiga hund
Leið sögu hund ar sem Exo fara í
gegn um stífa þjálf un í heilt ár. Ein­
ung is þeir hund ar sem hafa ver­
ið metn ir sér stak lega hæf ir til leið­
sagn ar blindra og sjón skertra fara
í slíka þjálf un. Eig end ur þeirra
þurftu hins veg ar líka að fara í hæf­
is mat. „Ég fór til Nor egs í fyrra­
sum ar á samt öll um þeim sem sóttu
um að fá hund. Þjálf ar arn ir þurftu
að kynna sér hvort fólk væri hæft til
að fá hund, bæði fé lags lega og lík­
am lega.“
Hver hund ur er val inn sér stak­
lega fyr ir vænt an leg an not anda enda
að mörgu að hyggja, til að mynda
göngu hraða beggja. Þeg ar búið
var að velja hundana hófst þjálf un
þeirra og að henni lok inni voru þeir
flutt ir til Ís lands. Eft ir sótt kví hófst
tveggja vikna stíf sam þjálf un hunda
og not enda í Nýja bæ í Flóa. Nú er
tek in við jafn löng þjálf un á heima­
slóð um hvers not anda. Ef vel tekst
til má ætla að hund ur inn verði fé­
lagi og sam starfs að ili not anda síns
í heil an ára tug. „Nú erum við að
læra göngu leið ir í kring um heim­
ili mitt og vinnu stað með þjálf ar an­
um, til dæm is leið ina í hest hús ið,“
seg ir Alli.
Hund in um fylg ir
auk ið sjálf stæði
Eitt það erf ið asta við sjón skerð­
ing una var miss ir sjálf stæð is að
sögn Alla. „Ég þurfti að stilla líf
mitt eft ir sjón skerð ing unni. Það er
eng in leið að gera sér grein fyr ir því
fyr ir fram hvað miss ir sjálf stæð is er
erf ið ur. Mér fannst til dæm is gríð­
ar lega erfitt að þurfa að hætta að
keyra. Að geta ekki skot ist út í búð
leng ur eða gert ann að sem öðr um
þótti sjálf sagt. Hund ur inn breyt­
ir miklu varð andi þetta, sér stak lega
núna þeg ar dag inn fer að stytta. Þá
minnk ar starfs geta mín og ég get
minna ver ið einn úti við.“
En hvert er helsta hlut verk
hunds ins? „Hann leið ir mig á allri
göngu, lær ir þær leið ir sem ég er
van ur að fara, þekk ir gang braut ir
og stöðv ar við gang stétt ar brún ir og
gatna mót. Svo get ur hann til dæm­
is fund ið hluti sem ég missi og finn
ekki aft ur; húfu, vett linga, pen inga­
veski, lykla eða far síma. Á göngu
leið ir hann mig fram hjá hætt­
um á borð við bíla, staura og fólk.
Það eina sem ég þarf að gera er að
gefa skip an ir á borð við „ hægri“ og
„ vinstri“.“ Alli hlær þeg ar hann er
innt ur eft ir því hvort tungu mála­
örð ug leik ar hafi gert vart við sig
milli þeirra fé laga. „Það er nú það.
Þeir skilja ekki stikkorð in nema á
norsku. Mörg orð in eru þó lík og
mað ur var orð inn á gæt ur í þessu
eft ir nokkra daga. Svo breyt um við
fé lag arn ir orð un um smátt og smátt
yfir á ís lensku.“
sók
Al ex and er Hrafn kels son fékk leið sögu hund frá Blindra fé lag inu:
Hund ur inn mun leysa hest inn af
Al ex and er Hrafn kels son og hund ur inn Exo. „Nú erum við að læra göngu leið ir í kring­
um heim ili mitt og vinnu stað með þjálf ar an um, til dæm is leið ina í hest hús ið.“
„Ekki trufla ­ Ég er að vinna“. Blindra­
fé lag ið reyn ir að koma þeim skila­
boð um á leið is að leið sögu hund ar
séu ekki gælu dýr held ur nauð syn leg
hjálp ar tæki.
Ég þurfti að stilla líf
mitt eft ir sjón skerð ing unni. Það er eng in leið
að gera sér grein fyr ir því fyr ir fram hvað
miss ir sjálf stæð is er erf ið ur. Hund ur inn breyt­
ir miklu varð andi þetta, sér stak lega núna
þeg ar dag inn fer að stytta. Þá minnk ar starfs­
geta mín og ég get minna ver ið einn úti við.“
Exó geng ur í veg fyr ir Alla þeg ar hann nálg ast gang stétt ar brún ir eins og hér sést.