Skessuhorn - 24.02.2010, Blaðsíða 14

14 MIÐVIKUDAGUR 24. FEBRÚAR
Fé lags heim il ið Klif í Ó lafs vík
var fullt út úr dyr um sl. fimmtu­
dags kvöld þar sem hald inn var bar­
áttufund ur um sjáv ar út vegs mál.
Um 300 manns mættu á fund inn
sem öll sveit ar fé lög og hags muna­
að il ar at vinnu lífs ins á Snæ fells­
nesi stóðu að. Þá voru um 200 sem
fylgd ust með fund in um í beinni út­
send ingu í gegn um vef Snæ fells­
bæj ar. Það var Fisk mark að ur Ís­
lands í Snæ fells bæ sem hafði for­
göngu um fund inn og þeg ar fólk
mætti í Klif beið þess hlað ið veislu­
borð sem kven fé lags kon ur í Ó lafs­
vík höfðu út bú ið í boði Fisk mark­
að ar ins. Hafði það á reið an lega góð
á hrif á fund ar fólk að geta geng ið að
pöns um og kaffi milli fram sögu er­
inda. Fyr ir komu lag fund ar ins var
þannig að sjö ræðu menn töl uðu
um mál efni grein ar inn ar og komu
þeir hver úr sín um geira sjáv ar út­
vegs ins. Varp aði það ljósi frá öll um
hlið um á þessi brýnu hags muna mál
íbúa við sjáv ar síð una.
Yf ir skrift fund ar ins var „ó vissa í
sjáv ar út vegi“ og í máli flestra ræðu­
manna kom fram hörð gagn rýni á
það ó ör yggi sem sjáv ar út veg ur inn
býr við, bæði hvað varð ar skerð ingu
á veið um ein stakra fiski teg unda og
ógn an ir á öðr um svið um, svo sem
boð uð fyrn ing ar leið stjórn valda,
sem mætti greini lega mik illi and­
stöðu og höfn un með al ræðu­ og
fund ar manna. Þá voru að ferð ir
Haf rann sókn ar stofn un ar við stofn­
mæl ing ar gagn rýnd ar af nokkrum
ræðu manna. Nú tíma rann sókn ir
þyrftu að taka mið af fleiri þátt um
en fiski fræð ing ar hefðu stuðst við
til þessa.
Rétt læt is kennd al menn­
ings mis boð ið
Ræðu menn voru á einu máli
um mik il vægi þess að vel yrði ráð­
ið fram úr mál efn um sjáv ar út vegs­
ins, enda um al gjöra und ir stöðu­
grein að ræða. Sum ir kváðu svo fast
að orði að ef ein hver grein myndi
leiða land ið í gegn um efna hags­
þreng ing arn ar þá væri það sjáv ar­
út veg ur inn. Þar á með al var Rósa
Guð munds dótt ir ung ur verk stjóri í
Hrað frysti húsi G. Run í Grund ar­
firði. Rósa sagði boð aða fyrn ing ar­
leið ekk ert ann að en á lög ur á lands­
byggð ina og hót an ir stjórn valda í
garð grein ar inn ar ó líð andi. Nær
væri fyr ir stjórn völd að reyna að
skapa um hverfi sem fyr ir tæki gætu
blómstr að í, en að þau þyrftu að
búa við stöðugt ó ör yggi.
Erla Krist ins dótt ir fisk verk andi í
Rifi reið á vað ið og í henn ar máli
kvað við á heyri leg ur tónn til sátta í
deilu mál um í sjáv ar út vegi, en Erla
á einmitt sæti í nefnd sem nú er að
end ur skoða fisk veiði stjórn un ar kerf­
ið. Erla sagði með al ann ars: „Í sjáv­
ar út vegi eins og fleiri grein um hef­
ur margt mátt bet ur fara á síð ustu
árum. Þjóð in var sögð eiga fisk inn
í sjón um en samt gátu sum ir selt
veiði rétt inn dýr um dómi án þess að
sam fé lag ið fengi skerf af því. Rétt­
læt is kennd al menn ings hef ur ver­
ið mis boð ið og margt í okk ar fisk­
veiði stjórn un ar kerfi hefði mátt fara
bet ur. Vegna þessa hafa mynd ast
há vær ar kröf ur um að breyta fisk­
veiði stjórn un ar kerf inu, leik regl um
grein ar inn ar.“
Hvar er vigt ar­ og
beitu skúraum ræð an?
Erla seg ir um ræð una hafa ver ið
alltof eins leita. Rekst ur og að gerð­
ir fárra fyr ir tækja hafa ver ið heim­
færð ar upp á all an fjöld ann. Nei­
kvætt orð eins og „brask“ hljómi
ótt og títt og sé not að um við skipti
t.d. með veiði heim ild ir sem þó fara
fram eft ir lög um og regl um sem
gilt hafa í grein inni til fjölda ára.
„En hvað er brask með veiði­
heim ild ir? Er það þeg ar að il ar sem
hafa haft of lít inn kvóta skuld settu
sig, bæta við sig veiði heim ild um til
að festa rekst ur inn í sessi og gera
hann arð bær ari eða er það þeg ar
að ili skipt ir út einni teg und fyr ir
aðra til að mæta aflasam setn ingu?
Ég held að ef al menn ing ur á Ís landi
þekkti bet ur til sjáv ar út vegs eins og
til dæm is hér í Snæ fells bæ gæti um­
ræð an ver ið öðru vísi.“
Erla seg ir að við þær að stæð­
ur sem nú eru í þjóð fé lag inu séu
breyt ing ar á leik regl um grein ar inn­
ar mjög erf ið ar og hættu leg ar. „Ég
held að stór hluti þjóð ar inn ar þekki
ekki nógu vel þessa hlið máls ins og
skilji því ekki hætt urn ar sem gætu
skap ast við mikl ar breyt ing ar eins
og 5% fyrn ing ar leið ar fyr ir þessa
að ila. Þetta er á stæð an fyr ir því að
ég er á móti fyrn ing ar leið. Ég hef
reynd ar ekki haft of mikl ar á hyggj­
ur af henni, því ég veit að hún er
ekki fram kvæm an leg og ég trúi því
að stjórn völd setji ekki slíkt á gegn
vilja grein ar inn ar. Ég hef sakn að
þess hve lít ið af til lög um hafa kom­
ið frá út gerð ar að il um en til lög ur
frá þeim gætu ver ið væn leg ar í um­
ræð unni þar sem hags mun ir þeirra
eru mikl ir og þekk ing mest á kerf­
inu. Vigt ar­ og beituskúraum ræð an
mætti heyr ast meira op in ber lega.
Ég tel að far sæl ast væri ef grein in
sjálf kæmi með til lög ur að breyt­
ing um sem gætu leitt til sátta,“
sagði Erla.
Hafa lagt allt sitt
í fyr ir tæk in
Á fund in um var varp að skýru ljósi
á hve sjáv ar út veg ur inn er stór þátt ur
í at vinnu líf inu á Snæ fells nesi. Vitn­
aði Krist inn Jón as son bæj ar stóri í
Snæ fells bæ í því sam bandi í skýrslu
Víf ils Karls son ar hag fræð ings SSV
en þar kem ur fram að þátta tekj­
ur þétt býl is stað anna á Snæ fells nesi
eru sam tals 70% í út gerð og fisk­
vinnslu. Krist inn gat þess að um
100 út gerð ir væru starf andi á Snæ­
fells nesi, bæði stór ar og smá ar, og
sex stór fisk vinnslu fyr ir tæki.
Í máli tveggja frum mæl enda á
fund in um, kom greini lega fram að
marg ir þeir sem stund að hafa út­
gerð og fisk vinnslu á Snæ fells nesi
hafa lagt mik ið af mörk um. Þar
hef ur í mörg um til fell um ekki ver ið
byggt á svoköll uð um „gjafa kvóta.“
Krist ín Björk Gils fjörð sjó manns­
kona á Hell issandi rakti hvern ig
fjöl skyldu út gerð in og fisk vinnsl an
hefði ver ið starf rækt alla tíð frá því
tengda fað ir henn ar Sig urð ur Krist­
jóns son fór að gera út. Fyr ir tæk ið
ver ið byggt upp af hag sýni og auk­
ið við afla heim ild ir með kaup um á
kvóta. Það veitti nú átta fjöl skyld­
um at vinnu. Krist ín sagði þess­
ar fjár fest ing ar vega þungt núna
eins og efna hags þró un in hafi ver­
ið. Hún var harð orð í garð stjórn­
valda, taldi svo kall aða fyrn ing ar leið
ó á byrg á form. „ Þetta er van hugs að
breyt ing á fisk veiði kerf inu til þess
fall in að gera þjóð ina fá tæk ari en
áður,“ sagði Krist ín Björk.
Litla út gerð in vatt upp
á sig
Heið ar Magn ús son út gerð ar­
mað ur smá báts í Ó lafs vík rakti sína
út gerð ar sögu. Hún byrj aði á því
að hann seldi íbúð í Kópa vog in­
um vor ið 2001 og á kvað að flytja
heim í Ó lafs vík. Heið ar keypti bát
með króka leyfi frá Þor láks höfn. Ári
seinna var króka leyf ið fellt úr gildi
og hann þurfti að kaupa afla heim­
ild ir. Bát inn end ur nýj aði Heið ar
fljót lega og keypti meiri kvóta. Út­
gerð in hlóð smám sam an utan á sig,
beitn ing ar að staða var keypt og fólk
ráð ið í vinnu. Á tíma bili höfðu sex
manns vinnu við þessa litlu út gerð.
Fyr ir hrun taldi Heið ar sig eiga
60% eig ið fé í fyr ir tæk inu. „En nú
á ég ekk ert í fyr ir tæk inu og skuld­
irn ar hafa meira en tvö fald ast. Það
er ljóst að meiri upp bygg ing verð ur
ekki í mínu fyr ir tæki,“ sagði Heið­
ar.
Þessi saga Heið ars sagði fund ar­
mönn um í Klifi það að út gerð hans
sem og margra ann arra sem byggð
hef ur ver ið upp á þann hátt, ein­
göngu með kaup um á kvóta, þol ir
ekki að hann verði af skrif að ur. Og
sann girn in á bak við slíka á kvörð un
myndi orka mjög tví mæl is svo ekki
sé meira sagt.
Þor steinn Sig urðs son vara for­
mað ur Verka lýðs fé lags Snæ fell inga
var með al frum mæl enda. Þor steinn
sagði að ekki kæmu til greina breyt­
ing ar á kerf inu sem skertu kjör sjó­
manna og land verka fólks.
Reynt að ná sátt um
deilu mál in
Und ir lok fund ar ins, næst síð ast­
ur ræðu manna, sté í pontu Guð­
bjart ur Hann es son al þing is mað­
ur og for mað ur starfs hóps um end­
ur skoð un laga um fisk veiði stjórn­
un. Það verð ur að segj ast eins og er
að ekki var að heyra að Guð bjart ur
væri að tala um fyrn ing ar leið. „Það
stend ur ekki til að rífa afla heim ild­
ir af mönn um og skilja þá eft ir með
skuld irn ar,“ sagði hann.
Guð bjart ur rakti gang mála í
nefnd inni, þar sem því mið ur full­
trú ar LÍU hefðu ekki sótt fundi nú
að und an förnu, vegna and stöðu við
á kvarð an ir sjáv ar út vegs ráð herra.
Guð bjart ur sagði að það væri ekki
ætl un in að rústa nú ver andi fisk­
veiði stjórn un ar kerfi, enda fólk
sam mála um lang flesta þætti þess,
eink um grunn þætt ina sem byggðu
á því að vernda fiski stofna, nýta þá
sem best, skapa sem mesta at vinnu
og efla byggð í land inu.
Guð bjart ur sagði að al á grein­
inginn snú ast um eign ar hald ið á
auð lind inni, fram sal kvót ans, sölu
og leigu. Mál ið snerist um að ná
sátt um nýt ing ar rétt inn, skerpa
regl urn ar hvað það varð ar.
„Við verð um að ná sátt um sjáv­
ar út vegs mál in þannig að ekki þurfi
alltaf að karpa um þau á fjög urra ára
fresti. Við verð um að setja fram val­
kosti til úr bóta, sem leiða til góðra
rekstr ar skil yrða fyr ir grein ina til
lang frama. Það verð ur að ná víð­
tækri sátt með al þjóð ar inn ar,“ sagði
Guð bjart ur. Hann lýsti á nægju
sinni með fund inn. Þarna væri sam­
an kom ið fólk úr öll um geir um sjáv­
ar út vegs ins, fólk sem þekkti hlut­
ina vel. Kannski væri það einmitt
svona sam setn ing og svona fund ur,
þar sem fólk ræddi sam an í þrjú eða
fjög ur dæg ur sam fleytt, sem gæti
leitt til þeirr ar sátt ar um sjáv ar út­
vegs mál in sem nauð syn leg væri.
þá
Harð ar á sak an ir og sátta tónn á bar áttufundi
um sjáv ar út vegs mál á Snæfellsnesi
Hér stinga þeir Krist inn Jón as son bæj ar stjóri og Jón Bjarna son ráð herra sam an nefj um.
Frá pall borði á fund in um.
Um 300 gest ir voru á fund in um en auk þeirra hlut st uðu 200 á hann í gegn um
beina út send ingu á vef Snæ fells bæj ar.