Skessuhorn - 01.06.2011, Blaðsíða 39

39MIÐVIKUDAGUR 1. JÚNÍ
Sjómannadagurinn
réð mig upp á verka manna kaup í
einn mán uð til reynslu. Það breytt­
ist því fljótt því eft ir þann mán­
uð var ég kom inn á hærra kaup og
náms samn ing í vél virkj un. Þetta var
1983 og ég kláraði vél virkja nám ið í
Sem ents verk smiðj unni.“
Aft ur á sjó
Þeg ar Frí mann hafði ný lok ið
sveins próf inu í vél virkj un í Sem­
ents verk smiðj unni var haft sam­
band við hann frá fyr ir tæk inu sem
hann hafði unn ið svo lengi hjá,
HB. „Þá var í und ir bún ingi að fara
með Höfr ung AK í stór ar breyt ing­
ar í Þýska landi. Guð jón Berg þórs­
son var þá skip stjóri á Höfr ungi og
ég fór þarna út og hafði yf ir um­
sjón með breyt ing un um, fór út í
maí og kom heim í end að an sept­
em ber. Þar um borð var ég svo í tíu
ár en þá ætl aði ég að hætta á sjó.
Al veg harð á kveð inn.“ Frí mann fór
svo að vinna í landi á véla verk stæði
HB árið 1998 en árið 2000 kom
kall um að fara á sjó á ný. Þar var
hann í tengls um við það sem hann
kunni. „Þá var HB að selja togar ann
Sveinn Jóns son sem HB hafði eign­
ast með yf ir töku Mið ness í Sand­
gerði. Það skip var selt til Cape
Town í Suð ur­Afr íku. Það þurfti að
gera skip ið klárt, koma því í gegn­
um skoð un og sigla því þarna suð­
ur eft ir. Ei rík ur bróð ir var ráð inn
skip stjóri í þessa ferð, Júl í us Víð ir
Guðna son var stýri mað ur og Ge­
org Þor valds son var kokk ur, há seti
og allt muligt. Við sigld um skip inu
til Cape Town og með okk ur voru
tveir blökku menn það an. Þessi ferð
tók 31 sól ar hring með ol íu stoppi
á Kanarí eyj um. Þetta var eina sjó­
mennska þetta árið og átti að vera
það á fram. Ég ætl aði að vera í landi
og fór því aft ur að vinna á verk­
stæð inu.“
Skaut mink á hafi úti
Ári seinna, árið 2001, var Frí­
mann samt kom inn á sjó einu sinni
enn. „HB átti líka El liða GK sem
hafði kom ið við þessa sam ein ingu
við Mið nes í Sand gerði. Það var
á kveð ið að senda hann á sjó. Elliði
hafði ekki ver ið gerð ur út um tíma
og ég var beð inn um að koma hon­
um af stað. Sveinn Ís aks son var
skip stjóri og Al bert Sveins son var
stýri mað ur. Við vor um send ir á
síld sem var unn in til mann eld is
hér á Skag an um. Síð an fór um við
á loðnu árið 2002 og þá var Al bert
orð inn skip stjóri í fyrsta sinn og ég
studdi hann og hvatti eins og ég
gat, enda alltaf gam an þeg ar ung ir
menn fá tæki færi. Þarna var ég vél­
stjóri og ým is legt skemmti legt kom
upp á. Þetta var ver tíð in þeg ar ég
skaut mink inn þrett án sjó míl ur frá
landi. Við vor um á loðnu veið um á
Reyn is dýp inu og ég var úti á dekki
að laga ein hvern fjand ann þeg ar ég
tók eft ir því að fugl arn ir högð uðu
sér eitt hvað und ar lega. Þeg ar ég fór
að rýna í fuglager ið sá ég að þar var
mink ur á sundi svo ég hljóp nið­
ur og náði í byssu sem ég var með
um borð og hitti hann svona fínt
að hann lá um leið. Ég náði hon­
um um borð og þetta kom í frétt­
um enda ekki vit að til að mink ur
hefði sést á sundi svo langt frá landi
en því mið ur er eng in mynd til af
þessu. Það var blíðu veð ur og strák­
arn ir voru að draga nót ina með an
ég var að smyrja og gera við þarna
á dekk inu. Hann flaut grey ið eft ir
að ég skaut hann og ég náði hon um
með haka.“
Vara birgð ir
á kælit ank ana
Frí mann ætl aði í að fara í land
enda bara ráð inn til að koma El liða
í út gerð afur. Þá seldi HB Áströl­
um skip ið og það átti að fara til
Tasman íu. Þang að þurfti að sigla
El liða, suð ur fyr ir Ástr al íu, hin um
meg in á hnett in um. „Á fanga stað ur
þess ar sigl ing ar var Hobart, sem er
sá stað ur sem Jör und ur hunda daga­
kon ung ur end aði ævi sína á. Ég sá
því hvar hann ligg ur. Við vor um
fengn ir til að sigla El liða til Hobart
í Tasman íu með við komu á Kanarí­
eyj um til að taka olíu. Það var
þröngt pláss fyr ir olíu og ég sá að
það myndi ekki duga til Cape Town,
sem var næsta við koma, svo ég setti
olíu í RSW tank ana, kælit ank ana
sem eru ætl að ir til að kæla hrá efn­
ið, senni lega hef ur þetta aldrei ver­
ið gert fyrr eða síð ar. Í Cape Town
stopp uð um við í fjóra daga og þar
hitti ég þessa menn sem höfðu ver­
ið með okk ur á sigl ing unni með
Svein Jóns son áður. Þarna fyllti ég
olíu aft ur á þessa kælit anka því löng
sigl ing var framund an til Átral íu
eða rúm ir 30 dag ar.“
Versta veðr ið við Ír land
Frí mann seg ir að eft ir þessa ferð
hafi hann ætl að að hætta á sjó einu
sinni enn. „ Þetta var skemmti­
legt verk efni sem ég bara tókst við
eins og önn ur en í þess ari löngu
ferð lenti ég í því versta veðri sem
ég hef nokkurn tím ann lent. Þeg­
ar við vor um vest an við Ír land gerði
brjál að veð ur. Þetta er þekkt veðra­
víti og þarna hélt ég að við mynd­
um hrein lega fara nið ur. Ég dældi
sjó í alla tanka sem hægt var að
dæla í til að verja skip ið og það
dugði. Al bert, þessi ungi skip stjóri,
leysti allt vel sem að hon um sneri
og við komumst klakk laust í gegn­
um þetta. Svo sáum við og heyrð­
um frétt ir af þessu veðri og af leið­
ing um þess dag inn eft ir. Þá heyrð­
um frétt ir af því að mörg skip hefðu
lent í vand ræð um á þess um slóð­
um og í landi höfðu bíl ar og tré
fok ið um koll. Ég hef aldrei lent í
öðru eins veðri á sjó. Ein sú versta
reynsla sem ég hef lent í. Þeg ar við
kom um svo til Tasman íu vor um
við Al bert þar í nokkurn tíma. Það
var skrít ið að vera þarna og gam an
að kynn ast þess um hluta heims ins.
Þarna kynnt ist ég fólki sem ég hef
sam band við enn.“
Á stærsta ís lenska
fiski skip inu
Þeg ar heim kom var sjó mennsk­
an búin hjá Frí manni í bili, eins
og alltaf stóð til. „Svo var það
árið 2004 þeg ar ég var að koma af
gæsa veið um um haust ið að sím inn
hringdi. Það var Stur laug ur Stur­
laugs son hjá HB Granda, sem var
í sím an um. Þá var ég stadd ur nið­
ur á raf magns verk stæði HB og var
að spjalla við jafn aldra minn og vin,
Kalla Þórð ar. Stur laug ur spurði mig
í sím ann hvort ég sé til bú inn að fara
til Kóreu og sækja þang að skip sem
HB Grandi væri að kaupa. Ég segi
Stur laugi að hann sé með um hund­
rað vél stjóra í vinnu og hvort hann
geti ekki fund ið ein hvern ann an
en mig. „Nei“, seg ir hann „Ég vil
fá þig í þetta og þú þarft að svara
mér inn an tveggja tíma.“ Ég hugs­
aði mig að eins um, en eins og oft
áður sagði ég já. Stur laug ur sagð­
ist þá bara senda mér flug mið ann
og ég var kom inn af stað um kvöld­
ið. Þarna ytra kom ég um borð í
skip sem hét Kapit an Dem den ko
og varð síð ar Eng ey RE­1, stærsta
fiski skip sem nokkurn tím ann hef­
ur kom ið í ís lenska flot ann, syst ur­
skip Athenu hinn ar fær eysku, sem
brann um dag inn. Þetta skip er að
vísu inni á ís lenskri skipa skrá enn­
þá í eigu Sam herja og heit ir Krist­
ina. Þarna átti ég bara að vera í
þrjá mán uði en end aði í þrem ur
árum. Frá Kóreu fór um við í 45
daga á fullri ferð í slipp til breyt­
inga, það an fór um við til Ála borg­
ar í Dan mörku og geymd um skip­
ið yfir jól og ára mót. Ann an jan ú ar
árið 2005 fór um við svo með skip­
ið til Pól lands í ræki leg ar breyt­
ing ar og kom um hing að heim með
það í end að an maí árið 2005. Þórð­
ur Magn ús son frá Hvíta nesi í Skil­
manna hreppi var skip stjóri í fyrstu
og síð an kom Mart einn Ein ars son
héð an frá Akra nesi í skip stjórn­
ina með hon um. Þarna voru bara
snill ing ar í yf ir mennsk unni. Björn
Al mar Sig ur jóns son vin ur minn,
æsku fé lagi og jafn aldri af Jað ars­
braut inni var yf ir vél stjóri. Ég ætl­
aði hins veg ar aldrei að vera þarna
um borð. Ætl un in var bara að sigla
því heim en svo varð að ég var
þarna í þrjú ár og síð asta tím ann
eft ir að Sam herji keypti skip ið. Ég
fór í land eft ir lönd un á Norð firði
þriðja maí árið 2007. Þá var ég bú­
inn að fá nóg eft ir fjóra og hálf an
mán uð um borð í einu og sprung­
inn. Þeir voru alltaf að biðja mig að
vera leng ur og ég fram lengdi. Svo
lá fyr ir að selja ætti skip ið og yngri
menn irn ir hlupu í land og ég varð
leng ur en ég ætl aði.“
Skemmti leg reynsla
með út lend ing um
Þeg ar Frí mann sett ist upp í flug­
vél á Eg ils stöð um þriðja maí árið
2007, eft ir að hafa far ið í land á
Norð firði, fannst hon um hann vera
svo frjáls að hann hefði aldrei upp­
lif að ann að eins. Hann ætl aði í land.
„Ég hafði aldrei upp lif að ann að eins
frelsi í lang an tíma og fór aft ur, eft ir
gott frí, að vinna á véla verk stæð inu
hjá HB á Akra nesi. Ná kvæm lega
ári seinna, þriðja maí árið 2008,
fékk ég hring ingu. Ég var beð inn
um að koma um borð í skip á Spáni
sem vél stjóri í einn mán uð. Þetta
skip var á veg um ein hvers dótt ur­
fyr ir tæk is Sam herja þar. Þá spurði
ég bara hvern ig skip þetta væri og
fékk það svar að ég hefði nóg að
gera þeg ar ég kæmi um borð. Þarna
var slétt ár síð an ég hafði ver ið á
sjó en ég sá það þarna að það þýð­
ir ekk ert að koma um borð í skip
og ætla sér að gera sömu kröf ur og
áður. Þetta var frysti skip sem var
í birgða flutn ing um til veiði skipa
og síð an var það not að til að flytja
fryst an fisk frá þeim í land. Þarna
var miklu meira en nóg að gera,
skal ég segja þér. Ég hef kom ið um
borð í ýmis fley en við get um sagt
að þarna hafi ver ið dap urt á stand
á öllu en það er það ekki leng ur.
Ég hef oft kom ið um borð í þetta
skip síð an og líka far ið þarna utan
öðru hvoru til að hlaupa í skarð­
ið á þess um skip um þarna. Þetta
er skemmti leg og gríð ar leg reynsla
að fara í svona verk efni. Vinna með
út lend ing um, koma ó kunn ug ur inn
og þurfa að bjarga sér. Ég hef alltaf
náð að redda mér í þess um verk­
efn um. Það eru marg ir sem fara á
mis við svona fjöl breytt verk efni.
Ég hef aldrei sagt þeg ar ég kem á
nýj an vinnu stað að þetta hafi ver­
ið svona á hin um gamla. Best er að
laga sig bara að því sem er á hverj­
um stað og vinna út frá því. Mað ur
breyt ir ekki ölli í sama horf og var
á síð asta vinnu stað. Þannig geng ur
þetta ekki upp.“
Mörg á huga mál
Frí mann seg ir það hafa ver ið
sinn draum lengi að lifa frjáls á eig­
in veg um án þess að mæta í vinnu
eft ir stimp il klukku. Hann er bú inn
að gera upp bát, sem hann átti einu
sinni, seldi og keypti aft ur. Þessi
bát ur er nú ný smíð að ur sam kvæmt
skipa skrá. Önd in AK­58 er kom in á
skipa skrá en hafði aldrei ver ið skráð
þar áður. Á huga mál Frí manns snú­
ast um að gera upp gamla hluti, þeir
tengj ast skot veið um, skip um, bát­
um, mót or hjól um, vél um og raun­
ar öllu því sem snýst. Hann er með
mót or hjól á hlað inu og upp gerð an
Trabant bíl. Inni í skúr er rúss neskt
mót or hjól með hlið ar vagni. All­
ir þess ir grip ir eru í góðu lagi enda
hef ur Frí mann lagt mikla vinnu í að
gera þá upp. „ Þetta rúss neska mót­
or hjól er nú ekki svo gam alt. Það
er er smíð að í Rúss landi árið 1987
eða 1988. Það er hins veg ar hönn­
un nas ista frá 1936 og Þjóð verj ar
not uðu svona hjól í seinna stríð inu.
Rúss ar not uðu þau svo lengi á eft­
ir og smíð uðu. Þetta er eð al grip ur.
Trabant inn fann ég bara á haug un­
um. Hann var að fara í rusl á ösku­
haug un um hér. Það var hins veg ar
ekki búið að skrá hann ó nýt an svo
ég gat sett hann á skrá aft ur eft ir að
ég gerði hann upp en það tók tvö
ár. Hann er úr hópi síð ustu send­
inga Trabants hing að til lands árið
1987 og þessi bíll var í eigu Haf­
steins Sig ur björns son ar pípu lagn­
inga manns og var vinnu bíl þar. Ég
náði í hann 2006 og þá var hann í
hrika legu á standi. Þeg ar ég fann
hann á haug un um fékk ég hann
gegn því að borga fimmt án þús­
unda króna skila gjald ið og ég á kvað
þá að ef ég kæmi hon um í gang inn­
an klukku tíma myndi ég gera hann
upp en ann ars senda hann í end ur­
vinnslu og fá þá fimmt án þús und
kall inn end ur greidd an. Hann fór
í gang og ég kláraði hann. Þannig
er það með flest sem ég hef byrj að
á að gera upp, það klára ég en það
tek ur tíma.“
Eign að ist Önd ina
tvisvar
Önd in AK­58 er dæmi um
þetta hjá Frí manni. Saga henn ar
er mögn uð. Hann eign að ist þann
bát fyrst árið 1982, en þá var bát­
ur inn á Ísa firði. „Þá var hann nán­
ast hræ og þeg ar Vig dís Finn boga­
dótt ir for seti kom í fyrstu op in­
beru heim sókn ina á Ísa fjörð þetta
ár tóku bæj ar starfs menn þenn­
an bát og hífðu hann upp úr fjör­
unni. Hann þótti svo mik il bæj ar­
skömm að þeir földu hann þeg ar
þeir voru að snyrta til fyr ir heim­
sókn ina. Svo þeg ar ég ætl aði að
láta flytja hann suð ur fannst hann
ekki en kom í ljós síð ar. Svo þeg­
ar ég fékk hann og var byrj að ur að
vinna í hon um fékk ég hjarta á fall­
ið en tók svo til við að laga hann
eft ir að ég náði mér. Þessi bát­
ur var aldrei skráð ur og ég fór á
hon um á hand færi tvö sum ur með
rass mót or á hon um sem ég fékk
fyr ir lít ið hjá Slysa varna fé lag inu í
Reykja vík. Eitt hvað hafði ég út úr
þeim hand færa veið um og þessi út­
gerð stóð und ir sér. Svo seldi ég
bát inn en var svo alltaf að rekast
á hann hing að og það an um land­
ið sem end aði svo með því að í
hitteð fyrra rakst ég hann í snjó­
skafli í Stykk is hólmi. Pabbi gamli
var þar með mér og ég spurði hann
hvort ég ætti ekki bara að kaupa
hann. Hann hristi nú haus inn
og fannst þetta ekki snið ug hug­
mynd. Ég skrif aði síma núm er ið
mitt á miða og skildi eft ir í glugg­
an um á bátn um og ég var bú inn
að kaupa hann aft ur á há degi dag­
inn eft ir. Þessi bát ur hafði hvergi
ver ið til á skrá og því gekk erf ið­
lega að skrá hann. Þess vegna tók
ég mig bara til og smíð aði hann
upp á nýtt. Var með hann á verk­
stæð inu hjá Ingólfi heitn um Þor­
steins syni og bætti bát inn þar og
breytti, mældi hann all an upp og
sendi teikn ing ar, þykkt ar mæl ing ar
og allt sem þurfti til Sigl inga stofn­
un ar. Þannig fékk ég hann skráð­
an og nú er hann skráð ur sem ný­
smíði síð an í fyrra.“
Frí mann seg ir marga hafa hrist
haus inn yfir þess um báti þeg­
ar hann kom með hann á Skag­
ann aft ur. „Björn Al mar Sig ur­
jóns son, jafn aldri minn og æsku­
fé lagi af Jað ars braut inni, fór með
mér suð ur til Reykja vík ur að ná í
hann og hann hristi haus inn. Þeg­
ar ég kom með hann hing að heim
og kon an mín sá bát inn sagði hún
að hann minnti á Andr és önd. Þá
byrj uð um við á því að kalla bát inn
Andr és en síð ar fannst mér betra
að nefna hann Önd ina en fékk Ey­
þór son minn til að setja mynd af
Andr ési sjálf um á stýr is hús ið til að
minna á upp runann. Svo var það
al gjör til vilj un að dag inn sem ég
setti hann á sjó eft ir þessa end an­
legu upp gerð var það á af mæl is­
degi Andr és ar and ar. Ég hafði ekki
hug mynd um það en pabbi sagði
mér frá því sama dag að hann
hefði heyrt það í frétt um,“ seg­
ir Frí mann Jóns son, vél stjóri og
út gerð ar mað ur And ar inn ar, sem
ætl ar ann að sum ar ið í röð að róa
til strand veiða á Önd inni.
hb
Fær arúll urn ar á Önd inni gerð ar klár ar fyr ir strand veið arn ar.
Þessi mynd er tek in í fyrra þeg ar Frí mann vann að end ur bót um á Önd inni.