Skessuhorn - 12.10.2011, Side 14

14 MIÐVIKUDAGUR 12. OKTÓBER
Sí fellt eru gerð ar kröf ur um fjöl­
þætta og góða þjón ustu og er það
einn af grunn þátt un um góðra bú­
setu skil yrða. Þjón usta við fatl aða er
einn af þess um grunn þátt um og um
tíð ina hef ur hon um ver ið mis jafn­
lega sinnt milli byggð ar laga. Um
síð ustu ára mót var þessi mála flokk­
ur færð ur frá rík inu til sveit ar fé lag­
anna. Reynsl an af þess um flutn­
ingi virð ist í fyrstu vera góð. Bjart­
sýni rík ir um að á næstu árum verði
þró un in til enn betri veg ar bæði í
þjón ustu­ og bú setu mál um fatl­
aðra. Við verk efna til flutn ing inn á
Vest ur landi tóku fé lags þjón ust ur
á þrem ur þjón ustu svæð um; Akra­
nesi, Borg ar byggð og Snæ fells nesi,
við hlut verki Svæð is skrif stofu um
mál efni fatl aðra. Helga Gunn ars­
dótt ir for mað ur þjón ustu ráðs þess­
ara þriggja fé lags þjón ustu svæða
seg ir til færsl una hafa styrkt fé lags­
þjónustuna. Sam starf milli sveit ar­
fé laga sem sinni þjón ust unni hafi
auk ist. Not end ur þjón ust unn ar
hafi lík lega ekki fund ið mik ið fyr­
ir vista skipt un um, að mati Helgu,
sem er bjart sýn á að mála flokk ur­
inn eigi eft ir að efl ast og þroskast
á kom andi árum. Nær þjón ust unni
sé bet ur kom ið í hönd um sveit ar fé­
laga en hjá rík inu.
Mik il gerj un
í mála flokkn um
„Mála flokk ur inn er í mik illi þró­
un og um ræð an er líf leg um hug­
mynda fræð ina varð andi breyt ing ar
sem fólk tel ur til bóta. Þetta held ég
að sé ekki síst að þakka náms braut
í fötl un ar fræð um sem Há skóli Ís­
lands kom á fót og hef ur feng ið
góð ar við tök ur í þjóð fé lag inu. Það
eru ýms ar á skor an ir í gangi hvern­
ig út færa eigi þjón ust una og þar er
fólk ó hrætt við að kryfja til mergj­
ar gaml ar vinnu að ferð ir og venj­
ur. Bú setu mál in hafa ver ið í end ur­
skoð un, eink um vegna þess að nú á
dög um rík ir virð ing og skiln ing ur á
því að fatl að ir þurfa eins og aðr ir að
eiga sitt einka líf. Þannig má segja
að tími sam býl anna í sinni elstu
mynd sé að renna sitt skeið. Nú
er horft meira til sér býl is eins og
reynd ar var út fært í Borg ar nesi fyr­
ir nokkrum árum. Þá gerði Svæð­
is skrif stof an samn ing við Brynju,
leigu í búða fé lag á for ræði Ör yrkja­
banda lags ins. Þessi leið var líka
far in á Akra nesi og ég býst við að
á fram verði hald ið á þess ari braut
bæði á Akra nesi og Snæ fells nesi.
Fyr ir liggja nokkr ar um sókn ir um
bú setu úr ræði fyr ir fatl aða á Akra­
nesi og einnig er að mynd ast tal­
verð þörf á úr ræð um fyr ir unga
fatl aða ein stak linga á Snæ fells nesi.
Það verð ur með al verk efna okk ar á
allra næstu árum að vinna í þess um
mál um.“
Þjón ustu grunn ur inn
að breikka
Helga þakk ar það m.a. hvern ig
yf ir færsla mál efna fatl aðra á Vest­
ur landi fer vel af stað, að til hverr­
ar fé lags þjón ustu á þess um þrem ur
þjón ustu svæð um, réðst að minnsta
kosti einn starfs mað ur frá Svæð is­
skrif stofu, sem var lögð nið ur um
síð ustu ára mót.
„ Þetta var líka yf ir færsla á þekk­
ingu. Það er líka það sem ger ist við
þenn an verk efna til flutn ing að fag­
þekk ing in verð ur meiri hjá fé lags­
þjón ust un um sem nýt ist líka gagn­
vart öðr um þjón ustu þeg um en fötl­
uð um. Þannig voru vegna mál efna
fatl aðra ráðn ir þroska þjálf ar á hvert
Varði dokt ors rit gerð um
rann sókn á brjóstakrabba meini
Ný ver ið varði Borg nes ing ur­
inn Ó laf ur Andri Stef áns son dokt­
ors rit gerð sín við Lækna deild Há­
skóla Ís lands. Rit gerð hans nefn­
ist: „BRCA ­ lík svip gerð í stök um
brjóstakrabba mein um“. Ó laf ur
Andri er fædd ur 1978. Hann ólst
upp í Borg ar nesi en lauk stúd ents­
prófi af eðl is fræði braut Fjöl brauta­
skóla Vest ur lands á Akra nesi árið
1999 og út skrif að ist með B.Sc.
gráðu á braut sam einda líf fræði,
frumu líf fræði og ör veru fræði við
líf fræðiskor Raun vís inda deild ar
HÍ 2004. Hann hóf dokt ors nám
við Lækna deild Há skóla Ís lands
árið 2004. Ó laf ur Andri er son­
ur Stef áns Har alds son ar versl un­
ar stjóra og Fann eyj ar Ó lafs dótt­
ur, banka starfs manns. Sam býl is­
kona Ó lafs Andra er Þor björg Jó­
hanns dótt ir og eiga þau tvö börn,
Jó hann Frey og Fann eyju Freyju.
Ó laf ur stund ar nú á fram hald andi
rann sókn ir á sviperfða breyt ing um
í brjóstakrabba mein um sem sér­
fræð ing ur við rann sókn ar stofn un,
PEBC ( Cancer Epig enet ics and
Biology Program), í Barcelona á
Spáni þar sem hann er nú bú sett ur
á samt fjöl skyldu sinni.
Á grip úr rann sókn
Ó lafs Andra
Um dokt ors rit gerð ina seg ir
m.a.: „Arf geng ar stökk breyt ing ar í
BRCA1­ eða BRCA2 gen um auka
mik ið á hættu á brjóstakrabba­
meini. Þessi gen hafa mik il væg­
um hlut verk um að gegna í því að
við halda stöð ug leika erfða efn­
is ins, m.a. með því að hvata við­
gerð ir eft ir skemmd ir á DNA.
Ó virkj un á þess um gen um get ur
leitt til auk inn ar tíðni stökk breyt­
inga og þannig auk ið lík ur á því
að fram komi breyt ing ar sem ýta
und ir mynd un og/eða fram gang
krabba meina. Í stök um (spora d ic)
brjóstakrabba mein um hafa á unn­
ar stökk breyt ing ar í BRCA1 eða
BRCA2 hins veg ar ekki fund ist.
Mark mið verk efn is ins var að varpa
ljósi á það hvort ein hver hluti af
stök um brjóstakrabba mein um fari
svip að ar leið ir í æxlis þró un eins og
þau sem koma fram í ann að hvort
BRCA1­ eða BRCA2 arf ber um.“
Not aði Ó laf ur Andri að ferð­
ir sem byggja á ör flögu tækni, til
þess að greina DNA fjölda breyt­
ing ar í stök um brjóstakrabba­
mein um og þeim sem koma fram
í BRCA1­ og BRCA2 arf ber um.
Einnig voru gerð ar grein ing ar á
DNA metýler ingu fyr ir stýril röð
á BRCA1 geni, sem og grein ing ar
á tján ingu á kveð inna próteina með
notk un vefja ör flögu tækni.
Nið ur stöð ur verk efn is ins varpa
ljósi á þró un ar leg ar leið ir í fram­
gangi brjóstakrabba meina þar
sem kem ur fram að á kveð in hluti
af stök um krabba mein um fer
svip að ar leið ir í æxlis þró un og
brjóstakrabba mein úr BRCA1­
eða BRCA2 arf ber um. Í ljós kom
að sviperfða ó virkj un á BRCA1
geni með CpG metýler ingu í stök­
um brjóstakrabba mein um leið ir
fram vindu inn á sömu þró un ar leg­
ar leið ir og kem ur fram í BRCA1
arf ber um. Enn frem ur kom í ljós
að brjóstakrabba mein úr BRCA2
arf ber um fara mis mun andi leið ir
í æxlis þró un, og benda nið ur stöð­
urn ar til þess að úr fell ing á villi­
gerð ar sam sætu komi fyr ir seint í
fram þró un sem, að hluta til, gæti
út skýrt breyti leika í mynstri erfða­
breyt inga og svip gerð í þess um til­
fell um.
mm
Flutn ing ur mál efna fatl aðra styrk ir fé lags þjón ust una
Spjall að við Helgu Gunn ars dótt ur um verk efna flutn ing til sveit ar fé lag anna
þjón ustu svæði, sem er lyk il starfs­
fólk í mála flokkn um. Þjón ustu­
grunn ur fé lags þjón ust unn ar er að
breikka.“
Helga seg ir að það sem helst
vanti, þeg ar unn ið er að þró­
un mála flokks ins, séu öfl ug hags­
muna sam tök not enda þjón ust unn­
ar. Slík sam tök séu ekki til stað ar á
Vest ur landi í dag. „Að vísu var fyr ir
stuttu skip að í starf rétt inda gæslu­
manns fatl aðra á Vest ur landi. Hef­
ur starfs mað ur inn ver ið að kynna
sig að und an förnu fyr ir þjón ustu­
þeg um og þeim sem þjón ust una
veita. Vissu lega vænt um við mik ils
af störf um Jóns Þor steins rétt inda­
gæslu manns ins.“
Aukn ir mögu leik ar
Helga seg ir að vissu lega séu mörg
verk efni ó leyst þó til flutn ing ur inn
hafi far ið vel af stað. Það þurfi að
taka á kvarð an ir í ein stök um mál­
um, eins og t.d. hvort að halda eigi
á fram sam rekstri Fjöliðj unn ar á
Akra nesi og í Borg ar nesi. Hún seg­
ir ó vissu hafa ríkt um sumt vegna
þess að leið bein ing ar og reglu gerð­
ir frá ráðu neyt inu hafi borist seint.
Þannig sé ekki enn þá orð ið ljóst
hvað Vest ur land hef ur úr að spila í
mála flokkn um á næsta ári, sem væri
baga legt nú þeg ar vinna við gerð
fjár hags á ætl un ar er að fara af stað.
„Við þurf um að hafa fast land
und ir fót um og von andi ber ast
þessi svör fyrr en seinna. En eins
og ég segi þá er svo margt já kvætt
við þenn an verk efna flutn ing frá ríki
til sveit ar fé laga, sem býð ur upp á
mikla mögu leika á að samnýta þau
úr ræði sem eru til stað ar á veg um
sveit ar fé lag anna til hags bóta fyr­
ir alla. Ég reikna með að ekki verði
langt í að mál efni aldr aðra verði
líka flutt til sveit ar fé lag anna. Á
sama hátt skap ast heild ar sýn í mál­
efn um aldr aðra á ein um stað. Það
er kom inn tími til að aldr að ir fari
að njóta á vaxt anna og það er eig in­
lega sorg legt að loks ins núna hylli
und ir það að aldr að ir á hjúkr un ar­
heim il um víða um land njóti þeirra
sjálf sögðu mann rétt inda að búa út
af fyr ir sig,“ sagði Helga Gunn ars­
dótt ir að end ingu.
þá
Helga Gunn ars dótt ir for mað ur þjón ustu ráðs þriggja fé lags þjón ustu svæða á Vest­
ur landi.
Bóka út gáf an Upp heim ar á Akra­
nesi mun kynna út gáfu sína og
verk 20 höf unda á Bóka há tíð inni í
Frank furt í Þýska landi sem sett var
við há tíð lega at höfn í gær og end ar
á sunnu dag inn. Ís land er heið urs­
gest ur Bóka há tíð ar inn ar að þessu
sinni og er heið ur inn sem Þjóð­
verj ar sýna með þessu ís lensk um
bók mennt um að mörg um tal inn
mesti við burð ur í sögu ís lenskra
bók mennta frá því Hall dór Kilj an
Lax ness hlaut bók mennta verð laun
Nóbels 1955.
„Við hugs um okk ur gott til
glóð ar inn ar. Ég hef ver ið þarna
nokkrum sinn um og skynj aði það
í fyrra þeg ar Ís land tók við kefl inu
af Argent ínu að það er mjög fá gætt
að lít il og fá menn þjóð eins og við
fáum þessa við ur kenn ingu,“ seg­
ir Krist ján Krist jáns son hjá Upp­
heim um, en það var Kína sem skip­
aði heið ur sess í Frank furt á und an
Argent ínu. Krist ján seg ir að þetta
sé vegna þess að Ís lend ing ar hafi
stað ið sig vel í bóka út gáfu, sem sýni
sig í því að gefn ar hafi ver ið út um
230 bæk ur í Þýska landi sem ann­
að hvort séu eft ir ís lenska höf unda
eða teng ist Ís landi beint. „Mér sýn­
ist að nú þeg ar hafi Ís land sett nýtt
við mið varð andi bæk ur sem kynnt­
ar verða í Frank furt. Oft hafa þjóð ir
lagt meira upp úr land kynn ingu og
póli tískri nálg un en minna upp úr
bók mennt un um á þess ari sýn ingu,
en obb inn af því sem við Ís lend ing­
ar kynn um nú eru fag ur bók mennt­
ir,“ seg ir Krist ján.
Til við bót ar má geta þess að
þýski mark að ur inn hef ur reynst Ís­
landi, eins og hin um Norð ur lönd­
un um, gátt til ann arra landa, bæði
suð ur á bóg inn til Evr ópu, en líka
til Asíu og til hins ensku mæl andi
heims. Fram lag heið urs gests ins á
Bóka há tíð inni í Frank furt fer ekki
fram hjá máls met andi fólki í bóka­
út gáfu heims ins.
þá
Upp heim ar með kynn ingu
á bóka há tíð inni í Frank furt
Krist ján í Upp heim um með kynn ing ar rit ið á þeim bók um sem for lag ið mun sýna á
Bóka há tíð inni í Frank furt.