Skessuhorn - 20.02.2013, Blaðsíða 44

44 MIÐVIKUDAGUR 20. FEBRÚAR 2013
Eitt mesta fram fara verk Ís lend inga
á seinni tím um í sam göngu mál um
er gerð Hval fjarð ar ganga. Flest ir ef
ekki all ir Ís lend ing ar hafa nýtt sér
göng in, þekkja hvar þau eru og gera
sér grein fyr ir stærð þeirra og um­
fangi. Þau liggja frá ná grenni Tíð ar­
skarðs ins fræga sunn an Hval fjarð ar
að ná grenni Innra­Hólms að norð­
an verðu. Í aug um Vest lend inga eru
Hval fjarð ar göng in hið mesta þarfa­
þing en þau eru öðr um þræði dyrn­
ar að Vest ur landi og í gegn um þau
ligg ur hring veg ur inn sjálf ur, meg­
in um ferð ar æð ís lenska vega kerf is­
ins norð ur í land og til Vest fjarða.
Vegna gang anna varð suð ur hluti
Vest ur lands um leið sama at vinnu­
svæði og höf uð borg ar svæð ið. Því
hafa göng in breytt bú setu skil yrð­
um Vest ur lands meira en nokk ur
önn ur ein stök fram kvæmd.
Einka fram kvæmd
Ó líkt öðr um sam göngu fram­
kvæmd um á Ís landi þá voru Hval­
fjarð ar göng in byggð sem einka­
fram kvæmd, þó með op in berri að­
komu. Þau voru byggð með lán­
töku, sem bæði var ætt uð er lend­
is frá sem og inn an lands og myndi
inn heimta veggjalds af um ferð í
gegn um göng in standa straum af
af borg un um lána sem yrðu til 20
ára. Um fram kvæmd ina sá fyr ir­
tæk ið Spöl ur hf., sem stofn að var
á Akra nesi í jan ú ar 1991. Stærstu
eig end ur Spal ar í upp hafi voru
Grund ar tanga höfn, Sem ents verk­
Um ræða um tvö föld un Hval fjarð­
ar ganga komst á flug árið 2007.
Um ferð um göng in hafði auk ist
til muna árin á und an og mið að
við á fram hald andi þró un myndu
göng in ekki anna um ferð eft ir
nokk ur ár. Spöl ur og Vega gerð­
in gerðu sam komu lag sín í milli
um að hefja und ir bún ings at hug­
un og stofn uðu sam starfs nefnd
til að hafa um sjón með mál inu.
Í til kynn ingu frá Speli frá þeim
tíma var á kvörð un in sögð fyrsta
skref ið að því mark miði að tvö­
falda Hval fjarð ar göng in. Minnk­
andi um ferð eft ir banka hrun ið
gerði það þó að verk um að tvö­
föld un gang anna varð ekki eins
brýn og áður. Því bíða á form um
tvö föld un um sinn. „Hinu er þó
ekki að leyna," seg ir Gísli Gísla­
son stjórn ar for mað ur Spal ar í
sam tali við Skessu horn, „að komi
tvö föld un Hval fjarð ar ganga aft­
ur á dag skrá í fram tíð inni mun
sú þekk ing og reynsla sem mynd­
að ist á vett vangi Spal ar og sam­
starfs að ila koma að góð um not­
um."
hlh
Gjald skýl ið við Hval fjarð ar göng­
in að norð an verðu þekkja all ir sem
ekið hafa í gegn um göng in. Í þessu
litla húsi sinna starfs menn Spal­
ar inn heimtu veggjalds á vökt­
um all an sól ar hring inn allt árið
um kring. Einn af starfs mönn um
Spal ar í gjald skýl inu er Að al steinn
Vil bergs son en hann hef ur unn­
ið í skýl inu frá opn un Hval fjarð ar­
ganga. „Hér hef ur ver ið skemmti­
legt og gott að vinna," seg ir hann
spurð ur út starf ið hjá Speli. „Flest­
ir þeir sem hér eiga leið um aka
sátt ir í gegn um göng in, sér stak lega
unga fólk ið sem mér finnst til fyr­
ir mynd ar í fram komu. Göng in eru
frá bært mann virki og hafa sann­
að gildi sitt held ég að sé ó hætt
að segja." Flest ir sem aka í gegn­
um göng in eru í á skrift og not ast
við veglykla og þurfa því ekki að
stöðva bif reið ar sín ar við gjald skýl­
ið. Þó er drjúg ur hluti öku manna
sem stopp ar til að greiða veg gjald.
„Á sumr in er sér stak lega mik ið að
gera. Um ferð ar topp arn ir eru síð­
deg is á föstu dög um og sunnu­
dög um. Þá för um við einnig út og
rukk um þar til að minnka bið röð
bíla," bæt ir hann við.
Áður en Að al steinn hóf að vinna
hjá Speli vann hann hjá H.f. Skalla­
grími á Akra nesi sem gerði út Akra­
borg ina í sigl ing um á milli Akra­
ness og Reykja vík ur. „Hjá Skalla­
grími vann ég við út­ og upp skip un
úr Akra borg inni sem hætti sigl ing­
um í kjöl far opn un gang anna. Við
vor um fimm sem feng um vinnu
hjá Speli í gjald skýl inu í kjöl far­
ið og hef ég unn ið þar síð an. Þetta
hafa hing að til ver ið góð ár og er
vinnu stað ur inn til fyr ir mynd ar,"
seg ir Að al steinn Vil bergs son.
hlh
Að al steinn Vil bergs son, starfs mað ur
Spal ar, í gjald skýl inu við göng in.
Í gjald skýl inu frá upp hafi
Tvö föld un gang anna
bíð ur um sinn
Gjald skýli Hval fjarð ar gang anna.
Fimmt án ár í sum ar frá því Hval fjarð ar göng in voru opn uð fyr ir um ferð
Spöl ur lýk ur inn heimtu veg tolla inn an sex ára
smiðj an, Ís lenska járn blendi fé lag­
ið, Vega gerð in, Akra nes kaup stað­
ur og Skil manna hrepp ur, en einnig
lögðu tug ir fyr ir tækja og ein stak­
linga hluta fé til fé lags ins.
Spöl ur hafði yf ir um sjón með
verk inu frá því und ir bún ing ur
að því hófst en það var verk tak­
inn Foss virki, í eigu Ístaks, sænska
verk tak ans Skanska og danska verk­
tak ans E. Phil & Søn, sem ann að ist
gerð þeirra. Í sum ar verða 15 ár síð­
an göng in voru vígð en það var 11.
júlí 1998. Fjár mögn un ar­ og fram­
kvæmda samn ing ar um gerð þeirra
voru und ir rit að ir 22. febr ú ar 1996
og var byrj að að sprengja 30. maí
sama ár. Fram kvæmd in gekk bet­
ur en menn gerðu ráð fyr ir í á ætl­
un um. Síð asta haft ið var sprengt
haust ið 1997 og tæp lega ári síð­
ar var al mennri um ferð hleypt í
gegn. Gekk fram kvæmd in það vel
að göng in voru vígð nokkrum mán­
uð um á und an á ætl un um. Foss virki
ann að ist rekst ur gang anna fyrstu
þrjá mán uð ina, sam kvæmt samn­
ingi, en Spöl ur tók fljót lega við
rekstr in um og öll um skuld bind ing­
um, þar á með al að sinna af borg un­
um lána fé lags ins.
Fram kvæmd in greidd
upp á 20 árum
Að sögn Gylfa Þórð ar son ar,
fram kvæmda stjóra Spal ar, hef ur
greiðslu á ætl un stað ist á rekstr ar­
tíma gang anna og stefn ir fé lag ið,
líkt og í upp hafi, á að göng in verða
að fullu greidd árið 2018. Hann
seg ir fram kvæmd ina vel heppn­
aða en marg ir hafi haft efa semd ir
um hana í upp hafi. „Jú, þetta þótti
risa vax ið verk efni á sín um tíma og
stór tæk fram kvæmd. Menn höfðu
bæði efa semd ir um að hægt væri
að gera göng á svona miklu dýpi og
einnig að fjár hags lega stæði verk­
efn ið und ir sér. Þá ríkti ó vissa um
á hrif veg tolla á um ferð. Heild ar­
kostn að ur ganga gerð ar inn ar nam
5,5 millj örð um króna á verð lagi
árs ins 1998," seg ir Gylfi.
„Raun in var hins veg ar sú að
verk efn ið stóð vel und ir sér. Veg­
far end ur hafa nýtt göng in vel frá
upp hafi og því ljóst að þetta reynd­
ist vel heppn uð fram kvæmd," bæt­
ir Gylfi við. Hann seg ir um ferð
um göng in hafi auk ist jafnt og
þétt frá vígslu, sér stak lega á ár un­
um 2004­2007. „Eft ir banka hrun­
ið dró úr um ferð, kannski eðli lega
vegna hækk andi elds neyt is verðs og
kaup mátt arrýrn un ar hjá al menn­
ingi. Vegna þess hversu um ferð in
var mik il gat Spöl ur lækk að gjald­
skrá um göng in á tíma bili en með
minnk andi um ferð hef ur orð ið að
hækka hana að eins, en þó er með­
al verð ið lægra en það var í upp­
hafi."
Lagt upp úr ör yggi
Alls starfa 16 manns hjá Speli í dag,
marg ir í hluta starfi, bæði á skrif­
stofu fyr ir tæk is ins á Akra nesi og á
vökt um í gjald skýl inu við norð ur­
enda gang anna. „Verk efn in eru af
ýms um toga, bæði í gjald skýli og
á skrif stofu. Þá þarf að sinna ytri
sam skipt um við op in bera að ila
og síð an ör ygg is reglu í jarð göng­
um sem voru hert ar veru lega árið
2007, t.d. varð andi lýs ingu, ör ygg­
is mynda véla kerfi, skilti, merk ing ar
og fleira, þá hafa ver ið mik il sam­
skipti við verk fræði stof ur og verk­
taka vegna margs kon ar end ur bóta.
Um 400 millj ón um króna verð­
ur var ið til þess ara fram kvæmda
sem stefnt er að ljúki fyr ir lok þessa
árs," seg ir Gylfi.
Í dag eru stærstu eig end ur Spal ar
Faxa flóa hafn ir, Rík is sjóð ur, El kem
Ís land, Hval fjarð ar sveit, Vega gerð­
in og Akra nes kaup stað ur. Þeg ar
Spöl ur hef ur stað ið við all ar skuld­
bind ing ar vegna Hval fjarð ar ganga
verð ur Spöl ur ehf. af hent ur rík inu
og fé lag ið lagt nið ur nema ann að
verði á kveð ið. „Þang að til stefn um
við ó trauð á fram á að sinna okk ar
verk efn um vel og vand lega eins og
hing að til," seg ir Gylfi að lok um.
hlh
Hér má sjá yf ir lit yfir um ferð um Hval fjarð ar göng auk þró un ar með al tekna Spal ar, bæði á verð lagi síð asta árs og verð lagi
eins og það var í des em ber á síð asta ári. Vinstra meg in má sjá veg gjald í krón um og hægra meg in fjölda öku tækja. Fram kem­
ur að ef al mennt veg gjald árs ins 1998, sem er það sama og nú eða 1.000 kr. fyr ir staka ferð, hefði fylgt verð lagi myndi hver
ferð kosta 1.855 kr.
Gylfi Þórð ar son, fram kvæmda stjóri Spal ar.