Fréttatíminn - 25.07.2014, Qupperneq 26

ALLRI
SUMAR
VÖRU
40-60
TEKK COMPANY og HABITAT | Kauptúni | Sími 564 4400
Opið mánudaga til laugardaga kl. 11-18 og sunnudaga kl. 13-18
www.habitat.is | Vefverslun á www.tekk.is
40
TEVA
sólstóll/bekkur
Fjórir litir – 8.700 kr.
40MAUI sólstóll
með taubaki
10.350 kr.
mál. Ég skrifaði niður orðin sem
ég skildi ekki og lærði þau sér-
staklega. Eftir tvo til þrjá mánuði
var ég búinn að bæta orðaforðann
heilmikið. Eftir að börnin sofnuðu
einbeitti ég mér alltaf að íslensku-
náminu. Það var erfitt að skilja
ekki íslensku nógu vel til að vinna
og eiga samskipti við Íslendinga.“
Árið 1996 lauk Toshiki náminu
frá HÍ og hóf þá starf sitt sem
prestur innflytjenda. „Á tíunda
áratugnum voru margar konur
frá Asíu sem bjuggu við erfiðar
aðstæður, eins og alkóhólisma
og heimilisofbeldi. Á þeim tíma
var nær enginn staður fyrir þær
að leita á og enginn starfsmaður
ríkisins sem sá um málaflokkinn,
ef Útlendingastofnun er undanskil-
in, enda er hún allt annars eðlis.
Hjá borginni voru þó 3,5 stöðugildi
hjá Miðstöð nýbúa og var hún eina
skjólið fyrir innflytjendur. Ég vann
náið með starfsfólkinu þar.“
Skilnaðurinn áfall
Árið 1999 skildu Toshiki og Helga
Soffía eftir níu ára hjónaband og
var skilnaðurinn honum mikið
áfall. „Foreldrar mínir höfðu þá
verið hamingjusamlega giftir í
fimmtíu ár og ég átti von á að það
yrði eins hjá okkur. Ég flutti til
Íslands til að eiga hamingjusamt
fjölskyldulíf þar sem við gætum
bæði unnið sem prestar svo það
voru mikil vonbrigði að það skyldi
ekki ganga upp. Þetta voru erfiðir
tímar, þar sem við höfðum stopula
vinnu en okkur hefur tekst
að vera góðir vinir alla tíð og
börnin hafa dvalið hjá mér
nær allar helgar.“
Eftir skilnaðinn kom
aldrei til greina hjá Toshiki
að flytja aftur til Japans enda
er starfið hans köllun. Í byrj-
un júní síðastliðinn lést faðir
hans. Hann fékk heilablóð-
fall árið 2007 og hafði verið
veikur síðan og búið á hjúkr-
unarheimili með eiginkonu
sinni. Toshiki hefur heimsótt
foreldra sína reglulega til
Japans en kveðst oft hafa
fundið fyrir samviskubiti
að vera ekki alltaf til staðar
fyrir þá. „Það er þó kostur
að ég hef alltaf fengið frí úr
vinnunni þegar ég hef farið
til þeirra. Ef ég væri í vinnu
í Japan væri það ekki svo
auðvelt því vinnustaðamenn-
ingin þar er allt öðruvísi og
harðari.“
Erfitt að komast inn í
hópinn
Fyrstu árin á Íslandi upp-
lifði Toshiki töluvert ósjálf-
stæði, þekki fáa og kunni
ekki tungumálið. Hans til-
finning var sú að sumt fólk í
kringum þau hjónin spjallaði
frekar við eiginkonu hans
en hann og það gramdist
honum. „Á fyrstu árunum
þegar ég var mikið heima
komu oft börn í heimsókn
að leika við okkar börn. Ég
hafði mjög gaman af því og
eldaði gjarna mat. Foreldrar
barnanna þökkuðu konunni
minni svo kærlega fyrir mat-
inn en ekki mér. Ég held að
það hafi ekki verið illa meint
en bara auðveldara að tala
við hana því hún er íslensk.“
Eftir skilnaðinn breyttist
þetta og fólk fór að tala beint
við Toshiki. „Þá varð ég sjálf-
stæð manneskja á Íslandi.
Þegar ég geri eitthvað gott
fæ ég þakkirnar og skamm-
irnar sömuleiðis þegar ég
geri eitthvað rangt. Þannig á
það líka að vera.“
Hann fann líka fyrir því
hversu erfitt var að komast
inn í hópinn hjá Íslendingum
sem margir eiga sér sam-
eiginlega fortíð og hafa
þekkst lengi. „Hér gengur
fólk saman í grunnskóla,
menntaskóla og háskóla og á
að mörgu leyti sameiginlega
reynslu. Þannig er það ekki í
Japan. Ég rekst ekki á bekkj-
arsystkini mín úti á götu í
miðbæ Tókýó.“ Hann segir
þessa nálægð á milli Íslend-
inga geta verið hindrun fyrir
útlendinga. „Til dæmis mæti
ég ekki alltaf á Prestastefnu,
sérstaklega ekki ef hún er
haldin úti á landi. Þá er hún
eins og endurfundir gamalla
vina. Margir prestanna voru
saman í háskóla og hafa
haldið nánu sambandi síðan.
Ég deili þessari reynslu ekki
með þeim og verð því svolítið
útundan.“
Fannst Íslendingar jafn-
vel dónalegir
Í Japan eru stífar og gamal-
grónar reglur í samskiptum
fólks og til siðs að bera alltaf
virðingu fyrir öldruðu fólki
og háttsettu fólki. Hér á
landi eru samskiptin afslapp-
aðri og tók það svolítinn tíma
fyrir Toshiki að venjast því
og fyrstu árin fannst honum
Íslendingar jafnvel svolítið
dónalegir. „Verst fannst
mér þegar börn kölluðu
mig Toshiki en ekki herra
Toma. Það hefði aldrei gerst
í Japan. Svo lærði ég að þetta
er hluti af menningunni.
Þessu fylgja líka kostir fyrir
mig því hérna þarf ég ekk-
ert endilega að sýna eldra
fólki og háttsettu fólki sér-
staka virðingu nema ég vilji
sjálfur. Það er gott að hafa
það frelsi.“
Toshiki telur viðhorf Ís-
lendinga til útlendinga hafa
tekið miklum breytingum
frá þeim tíma þegar hann
flutti fyrst hingað og að
innflytjendum sé sýnt um-
burðarlyndi þó þeir tali
ekki framúrskarandi góða
íslensku. Árið 2000 skrifaði
hann grein í blað og fékk
mikil viðbrögð frá samfé-
laginu. Þá hafði starfsfólki
Miðstöðvar nýbúa staðið til
boða að senda þátttakendur
í spjallþátt um innflytj-
endur. Það stakk upp á að
innflytjendur myndu mæta
í þáttinn en því hafnað á
þeim forsendum að íslenskir
hlustendur myndu ekki þola
að hlusta á lélega íslensku.
„Þá var mér nóg boðið og
skrifaði grein um að íslenska
tungumálið væri vissulega
fallegt en að það mætti
ekki tilbiðja það eins og
guð og að fólk sem ekki tali
góða íslensku sé ekki verra
fyrir vikið.“ Um kvöldið var
honum boðið í Kastljós þar
sem fjallað var um málið og
hann fékk þar að tjá sig á
sinni íslensku. Í framhald-
inu hóf Ævar Kjartansson að
bjóða útlendingum reglulega
í þætti sína á Rás 1, meðal
annars til að Íslendingar
myndu venjast því að hlusta
á íslensku talaða með út-
lenskum hreim.
Fólk tapar útgeislun í
erfiðleikum
Í starfi sínu með innflytj-
endum heyrir Toshiki um
sömu gallana í kerfinu aftur
og aftur og vekur þá athygli
yfirvalda á þeim. Hann segir
innflytjendur oft hrædda við
að kvarta af ótta við neikvæð
viðbrögð. „Ég er í opinberri
þjónustu og get gert það.
Til dæmis hafa hælisleit-
endur ekki neina leið til að
koma sínum málum í farveg.
Stundum komast málin í
fréttirnar og fá í framhaldinu
farsælan endi en það er bara
lítill hluti þeirra. Fyrir ára-
mót átti að senda fjölskyldu
frá Kólumbíu úr landi en
eftir fjölmiðlaumfjöllun fékk
hún dvalarleyfi. Mér þykir
leitt að raunveruleikinn sé
svona og að málin þurfi að
fara þessa leið til að fá sann-
gjarna málsmeðferð.“
Ein af ábendingum Tos-
hiki til ríkisins hefur verið
að hælisleitendur á Íslandi
fái persónuskilríki. Á tíma-
bili fékkst það í gegn en á
dögunum komst hann að því
að á FIT-hosteli er enginn
með íslensk persónuskilríki.
„Eins er atvinnuleit mjög
erfið fyrir hælisleitendur.
Það er ekki skýrt hver megi
vinna. Aðgerðaleysið reynist
flestum erfitt. Ég hef tvisvar
misst vinnuna og veit hversu
vond tilfinning það er að
hvergi sé þörf fyrir mann.
Hælisleitendur geta ekki
nýtt sér þjónustu Vinnumála-
stofnunar því þeir eru ekki í
kerfinu og hafa ekki tengsl
til að frétta af lausum störf-
um.“ Þeir sem hafa fundið
vinnu geta svo lent í því að
bíða í sjö til níu mánuði eftir
atvinnuleyfi en vinnuveit-
endur geta sjaldnast beðið
svo lengi því þá vantar starfs-
kraft strax.
Þrátt fyrir að starfa með
fólki í erfiðleikum fylgja
starfinu einnig gleðistundir.
Upplifun Toshiki er sú að
innflytjendur í erfiðleikum
birtist Íslendingum oft sem
vesalingar í slæmu ástandi.
„Fyrir mörgum árum aðstoð-
aði ég fjölskyldu frá Austur-
Evrópu. Konan var ófrísk og
mér fannst hún líta út fyrir
að vera við slæma heilsu og
eldri en hún var. Það hafði
tekið þau langan tíma að fá
úrlausn sinna mála á Íslandi.
Nokkrum árum síðar var ég
á gangi í háskólanum þegar
falleg kona kallaði á mig. Í
fyrstu þekkti ég hana ekki
því hún var gjörbreytt. Þetta
var þá konan frá Austur-
Evrópu. Stuttu síðar fór ég
í mat til fjölskyldunnar sem
hafði blómstrað á Íslandi.
Fólk tapar oft útgeislun sinni
í erfiðleikum en hún kemur
aftur þegar lífið kemst á
réttan kjöl. Ég upplifi það oft
og það gleður mig alltaf jafn
mikið.“
Dagný Hulda Erlendsdóttir
dagnyhulda@frettatiminn.is
Hjónavígsla Japana í Kópavogs-
kirkju.
Foreldrar
mínir höfðu
þá verið
hamingju-
samlega
giftir í
fimmtíu ár
og ég átti
von á að
það yrði
eins hjá
okkur.
Toshiki Toma
með börnunum
sínum, þeim Ísak
23 ára, nema í
arkitektúr við
LHÍ og Önnu
Maríu 20 ára,
nema í læknis-
fræði við HÍ.
Toshiki með
föður sínum
sem lést fyrr í
sumar. Í gegnum
árin hefur hann
oft fundið fyrir
samviskubiti að
vera ekki alltaf
til staðar fyrir
foreldra sína.
Hann segir það
þó kost að hafa
alltaf fengið
frí í vinnunni
til að fara til
þeirra. Væri
hann í vinnu í
Japan væri það
ekki auðvelt
því vinnustaða-
menningin þar er
allt öðruvísi og
harðari.
26 viðtal Helgin 25.-27. júlí 2014