Bæjarins besta - 03.04.2008, Blaðsíða 10

FIMMTUDAGUR 3. APRÍL 200810
„Ég var einfaldlega allt of drykkfelldur. Ég þurfti mjög mikið að
skemmta mér, skemmta mér í óhófi myndi ég segja. Ég fór á Ísa-
fjörð, komst í það lastabæli, og var á Guðrúnu Jónsdóttur með
Adda Kitta Gau. Þá var lifað mjög hátt. Menn bara fóru með hýruna
í landlegunni, komu í land og héldu kannski til í leigubíl í sólarhring.“
Reynir Traustason
– sjóarinn sem kom inn úr kuldanum
Reynir Traustason ritstjóri DV á fremur óvenjulegan feril að baki. Að
minnsta kosti þegar um mann í hans stöðu er að ræða. Hann var í áratugi sjó-
maður á Vestfjörðum en venti sínu kvæði í kross á miðjum aldri og gerðist
blaðamaður og rithöfundur. Kannski ekkert einsdæmi sosum, en frami
Reynis á þessum sviðum varð skjótari og meiri en venjulegt getur talist.
Á árum áður fyrir vestan var Reynir Traustason einkum þekktur sem
stýrimaður og skipstjóri á togara, formaður Skipstjóra- og stýrimannafé-
lagsins Bylgjunnar og fréttaritari DV á Flateyri og Vestfjarðamiðum. Svo
flutti hann suður eins og svo margir fyrir hálfum öðrum áratug eða svo, fór
suður í Þorlákshöfn með familíuna og bátinn sem hann var búinn að kaupa
ekki alls fyrir löngu, og þar héldu menn að hann myndi dunda sér við fiskirí
og hverfa smátt og smátt úr huga fólksins fyrir vestan.
En svo var hann allt í einu orðinn einn af kröftugustu blaðamönnum DV
þess tíma, fiskinn á fréttir, eftirgangssamur í málum og undrafljótt orðinn
fréttastjóri. Höfundur metsölubóka. Á undanförnum árum hefur hann
orðið einn af þekktustu mönnum fjölmiðlaheimsins íslenska, komið víða við
á þeim vettvangi og vissulega ekki siglt lygnan sjó. Núna er hann kominn um
hálfsextugt og kappið virðist meira en nokkru sinni fyrr. Þá er nokkuð sagt.
Texti: Hlynur Þór Magnússon
Ljósmyndir: Sigurður Guðmundsson /DV
Reynir Traustason er ekki
Vestfirðingur að uppruna eins
og margir kynnu að halda.
Hann fæddist á Búrfelli í
Hálsasveit árið 1953 og þarna
í uppsveitum Borgarfjarðar
átti hann heima fyrstu æviárin.
Fimm ára gamall fluttist hann
með foreldrum sínum til Flat-
eyrar og minnist þess ekki að
hafa séð sjóinn fyrr en þá.
Móðir Reynis er Sigríður Sig-
ursteinsdóttir, sem er enn bú-
sett á Flateyri. Faðir hans var
Jón Trausti Sigurjónsson, sem
andaðist langt um aldur fram
árið 1978.
„Við vorum hjá afa og ömmu
sem bjuggu á Búrfelli en þegar
foreldrar mínir settu saman
heimili fluttum við vestur og
vorum fyrstu mánuðina í
Torfahúsinu á Flateyri, þar
sem var frægur draugagang-
ur“, segir Reynir um æsku
sína. „Eftir nokkra mánuði í
Torfahúsinu fluttum við upp
á Kamb og seinna byggði
pabbi raðhús við Drafnar-
götu.“
– Lentir þú í draugagangin-
um?
„Já, ég taldi mér trú um
það. Þar gekk ljósum logum
dönsk kona sem átti að hafa
heitið Lotta og hefði fyrirfarið
sér. Barnssálin er viðkvæm
og trúgjörn og manni var sagt
að þarna væri draugagangur.“
– Trúirðu því enn?
„Jaaaá, svona hálft í hvoru.
Seinna þegar ég var tíu-ellefu
ára taldi ég mig hafa séð þessa
konu. Æskufélagi minn var
Friðbert Traustason, sem núna
er formaður Samtaka banka-
manna, og við gistum stund-
um hvor heima hjá öðrum eins
og gengur. Við höfðum þá
áráttu að fara út á nóttunni og
helst að fara upp að kirkju-
garðinum í þeirri von að yfir-
vinna óttann við hið óþekkta.
Ég man eftir því að hafa séð
konu í glugganum á Torfahús-
inu sem ég trúi enn í dag að
hafi verið Lotta. Sennilega
hafa ungir drengir á Flateyri
sjaldan hlaupið eins hratt og
þá nótt. Friðbert átti heima í
kaupfélagsstjórahúsinu lengst
niðri á Odda – Trausti Frið-
bertsson pabbi hans var kaup-
félagsstjóri – og við þurftum
að fara framhjá Torfahúsinu
til að komast upp eyrina í þessi
næturævintýri okkar, sem
voru venjulega ekki önnur en
þau að reyna að sigra óttann.“
Fyrst eftir komuna til Flat-
eyrar var faðir Reynis á sjón-
um en kom fljótlega í land.
„Hann var um tíma á eldgömlu
togurunum á Flateyri, gamla
Gylli og gott ef ekki Guð-
mundi Júní. Einhverjar sögur
sagði hann mér af sjónum.
Síðan varð hann verslunar-
stjóri í Kaupfélaginu. Hann
var fatlaður, hafði fengið
berkla í annan fótinn þegar
hann var barn og var með
staurfót. Undravert að hann
skyldi geta stundað sjómenn-
sku með þá fötlun. Hann átti
sæti í hreppsnefnd og var
nokkur þorpshöfðingi. Maður
græddi náttúrlega á því.“
veginum á Ísafirði. Hann var
skemmtilegur karl og góður
kapteinn. Mér er minnisstætt
varðandi Garðar, að hann
dreymdi í teiknimyndum og
hafði mjög gaman af því að
segja frá þessum teiknimynda-
draumum sínum. Hann dreymdi
ekki raunverulegt fólk heldur
teiknaðar fígúrur ef marka
mátti sögurnar hans. Ég þekki
ekki önnur dæmi um slíkt.
Þetta var helvítis puð á köfl-
um. Við fengum ákveðið fyrir
hvern fisk, við flöttum og
söltuðum úti á sjó og ég man
að það var tíkall á fiskinn. Ég
held að ég hafi haft sæmilega
afkomu þetta sumar. Samt var
þetta einhvern veginn þannig
að ég gat aldrei hugsað mér
að vera sjómaður. Það leiddi
bara eitt af öðru. Það var úti-
lokað mál að ég færi að vinna
í frystihúsi og þá var ekkert
annað en sjórinn. Í þessum
heimi sem sjávarþorpið var
átti maður bara þessa tvo
kosti.“
Konungur
rolluhausanna
„Að vísu var ein undantekn-
ing hjá mér þegar ég var eitt-
hvað fimmtán-sextán ára. Þá
vann ég í sláturhúsinu á Ísa-
firði í sláturtíðinni eitt haustið
og var gerður að verslunar-
stjóra. Þá var Jóhann T.
Bjarnason kaupfélagsstjóri og
ég fékk að vinna með honum
við að selja slátur. Hann var
við þetta sjálfur og ég var
hægri hönd hans. Þá fékk ég
einhver mestu völd sem mér
hafa hlotnast á ævinni. Það
fólst í því að ég gat úthlutað
rolluhausum hægri vinstri til
þeirra sem mér var vel við.
Það var margt reynt til að
koma sér í mjúkinn hjá mér
því að ég hafði vald yfir kinda-
hausum sem voru seldir á
slikk. Lambahausarnir voru
dýrari.
Þetta var fín tilbreyting frá
sjómennskunni en stóð ekki
lengi. Samt var aldrei inni í
myndinni að vera sjómaður.
En ég var hættur í skóla sex-
tán-sautján ára og þá var
ekkert annað að gera en fara á
bátana, Ásgeir Torfason aðra
þessa smærri báta sem þarna
voru. Ég man að þegar ég var
kokkur á einhverjum af þess-
um bátum kom ég í Kaupfé-
lagið og hitti þar Emil R.
Hjartarson skólastjóra, sem
spurði hvort ég þyrfti ekki að
„komast í hólinn“ til að hafa
eitthvað upp úr þessu. Mér
fannst þetta alveg fráleit
spurning því að ég var á sjón-
um bara til bráðabirgða. En
svo fór ég að hugsa – kannski
væri nú réttast að fara í Stýri-
mannaskólann og reyna að
komast í þennan hól. Maður
einhvern veginn sá aldrei út
yfir fjörðinn og fjöllin og var
alltaf að þvælast í þessari sjó-
mennsku og það endaði með
því að ég fór í Stýrimanna-
skólann. Það þýddi á hinn
bóginn að komin var ákvörð-
un að vera einhver ár á sjón-
um. Þegar upp var staðið voru
árin orðin tuttugu og fimm.
Eftir skólann á Flateyri var
ég einn vetur á Núpi í Dýra-
firði og tók held ég þriðja bekk
gagnfræðaskóla en kláraði al-
drei gagnfræðapróf. Ég var
kominn yfir tvítugt þegar ég
fór í Stýrimannaskólann.“
Drykkfelldur og
erfiður unglingur
– Kom aldrei til álita að
halda áfram í skóla þegar þú
varst unglingur eða varstu frá-
bitinn því eins og svo margir
á þeim aldri?
„Ég var einfaldlega allt of
drykkfelldur. Ég þurfti mjög
mikið að skemmta mér, skemmta
mér í óhófi myndi ég segja.
Ég fór á Ísafjörð, komst í það
lastabæli, og var á Guðrúnu
Jónsdóttur með Adda Kitta
Gau [Guðjóni Arnari Krist-
jánssyni, núverandi alþingis-
manni og flokksformanni
Frjálslynda flokksins]. Þá var
lifað mjög hátt. Menn bara
fóru með hýruna í landleg-
unni, komu í land og héldu
kannski til í leigubíl í sólar-
hring.
Þá var lenskan að fara á
rúntinn í leigubílum. Sá ágæti
maður Ásgeir G. Sigurðsson,
sem alltaf var nefndur Geiri
keila, var með lúxusvagn þar
sem hægt var að renna niður
rúðunum án þess snúa hand-
fangi. Jón bóndi var líka með
leigubíl. Ég man – þó að mað-
ur eigi auðvitað ekki að vera
að segja af sér fylliríissögur –
að einhverju sinni var ég búinn
að vera á rúntinum með Jóni
bónda alla aðfaranótt páska-
dags og var ekkert á því að
sleppa bílnum um morguninn.
Það endaði með því að gamli
maðurinn ákvað bara að ég
kæmi með honum heim í
páskaboð og ég fékk kaffi og
tertur með honum. Svo var
bara haldið áfram að rúnta.
Þarna var ég sautján ára
gamall. Ég var mjög erfiður
unglingur. Ég þurfti að horfast
í augu við það síðar, að Bakk-
us stjórnaði allt of miklu í
mínu lífi. Ég hélst illa við
heima og vildi vera í ævintýr-
um einhvers staðar handan
fjalla. Og var náttúrlega farinn
að heiman upp úr sextán ára
aldri og farinn að stunda sjó
frá Ísafirði. Kom heim öðru
hvoru og olli örugglega for-
eldrum mínum talsverðum
ama og angri.“
Þingeyrarferðin
endaði á Hjálp-
ræðishernum
– Fyrrnefndur Ásgeir G.
Sigurðsson sagði mér frá því í
viðtali á sínum tíma, að stund-
um hefðu góðglaðir sjómenn
með alla hýruna í vasanum
beðið hann um að fara með þá
á límósínunni á rúntinn hring-
inn í kringum landið.
„Einu sinni lagði ég af stað
með honum í slíka ferð. Gylfi
Traustason, bróðir Friðberts
æskuvinar míns, var þá út-
gerðarmaður og hafði yfir að
ráða mjög góðu ávísanahefti.
Eitt sinn vildi hann fara ásamt
okkur fleirum frá Ísafirði til
Ömurlegt að
vera í fiskvinnslu
– Byrjaðirðu strax á sjónum
þegar þú fórst að vinna?
„Ég vann í frystihúsinu þeg-
ar ég var um ellefu ára aldurinn
og var í því að spyrða keilu og
í öðru viðbjóðslegu stússi.
Komst fljótlega að þeirri nið-
urstöðu að það væri ekki þess
virði, lágt kaup og yfirleitt
ömurlegt starf að vera í fisk-
vinnslu. Tólf ára var ég kom-
inn á færabát með Gunnari
Valdimarssyni, bát sem hét
Frægur. Ég var drullusjóveik-
ur allt þetta sumar og maka-
laust að halda það út. Síðan
hef ég ekki þolað kjölvatns-
lykt. Ekki heldur lyktina af
Half and Half píputóbaki sem
Gunnar reykti eins og stromp-
ur. Þetta var helvíti erfitt sum-
ar. Sumarið eftir, árið sem ég
fermdist, vorum við tíu saman
á Hinrik Guðmundssyni, sem
var hundrað tonna trébátur á
skaki í útilegu.“
– Fylgdi sjóveikin þér alla
tíð?
„Nei, bara þetta fyrsta sum-
ar. Aðstaðan um borð í Hinrik
Guðmundssyni var kannski
ekki mjög skemmtileg. Við
sváfum í lúkarnum og settum
alltaf drulluga og sloruga
vinnuvettlinga á hitarörin í
lúkarnum þannig að þú getur
ímyndað þér lyktina. En það
var nú aðeins framan af sumr-
inu. Garðar Jónsson var skip-
stjóri, bróðir Jóns Kr. á Hlíðar-